Ένα πρωτοποριακό θεματικό πάρκο στο Οχυρό Λίσσε χάρη στην Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε.

Ο ΔΗΜΟΣ Κ. ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ INTERREG ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΕΝΑ ΣΥΝΘΕΤΟ ΕΡΓΟ ΜΕ ΠΡΩΤΟΤΥΠΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ

• Τα προβλήματα για την πλήρη λειτουργία του και η σθεναρή βούληση της Δημοτικής Αρχής του Δήμου Κ. Νευροκοπίου και του Δημάρχου Γ. Κυριακίδη για τη συνολική ανάδειξη και αξιοποίησή του
• Γ. Κυριακίδης, Δήμαρχος Κ. Νευροκοπίου: «Η σημερινή βούληση του Δήμου είναι το Λίσσε να αξιοποιηθεί στα ευρωπαϊκά πρότυπα»

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΤΣΑΣ

Το Οχυρό Λίσσε, σε μικρή απόσταση από το χωριό Οχυρό και περίπου 2 χλμ. από το Κ. Νευροκόπι, μέσα στο λόφο που υψώνεται στην πεδιάδα του Νευροκοπίου, είναι ένα από τα 21 συνολικά αμυντικά, οχυρωματικά συγκροτήματα, κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, που αποτελούσαν την αποκαλούμενη «Γραμμή Μεταξά», κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι οχυρώσεις του Οχυρού Λίσσε, το οποίο κατασκευάστηκε το 1936, αποτελούνται από τέσσερις ομάδες στοών (Χελώνες) σε όλη την έκταση του λόφου, με υπόγειες στοές που ξεπερνούν τα 950 μέτρα και συνολική υπόγεια έκταση 790 τ.μ.. Η δύναμή του αποτελούνταν από 12 αξιωματικούς και 457 οπλίτες, οι οποίοι, λόγω του τρόπου κατασκευής του, είχαν οπτική επαφή με ολόκληρο το πέρασμα του οροπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου. Ο ελληνικός στρατός πολέμησε σε αυτό εναντίον Γερμανών και Βουλγάρων στρατιωτών από τις 6 έως τις 9 Απριλίου 1941 και παρά τις σφοδρές επιθέσεις των εισβολέων, δεν καταλήφθηκε και παραδόθηκε μόνο μετά τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας. Στη σημερινή εποχή επισκέψιμη είναι μόνο μία Χελώνη. Κάθε χρόνο, στο μνημείο που υπάρχει, πραγματοποιούνται εκδηλώσεις εορτασμού της επετείου της Μάχης των Οχυρών, το πλησιέστερο στις 6 Απριλίου Σαββατοκύριακο του χρόνου.

Αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχονται από την Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε., ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου προχώρησε στην κατασκευή ενός πρωτοποριακού θεματικού πάρκου στο Οχυρό Λίσσε στο Κ. Νευροκόπι, στο πλαίσιο της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου (2007-2013) του επιτυχημένου προγράμματος εδαφικής συνεργασίας Interreg Ελλάδα – Βουλγαρία.

Συγκεκριμένα, με επικεφαλής εταίρο τον Δήμο Κ. Νευροκοπίου και με τη συμμετοχή της Ιεράς Μητρόπολης Ζιχνών και Νευροκοπίου, καθώς και φορέων από τη Βουλγαρία, ολοκληρώθηκε, στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg Ελλάδα -Βουλγαρία, η υλοποίηση του έργου «Walking into a future of no borders» και ακρωνύμιο «WIF-NB», συνολικού προϋπολογισμού 1.616.005 ευρώ. Από το συγκεκριμένο ποσό η μερίδα του λέοντος (1.170.705 ευρώ) αξιοποιήθηκε από τον Δήμο Κ. Νευροκοπίου για την κατασκευή του θεματικού πάρκου Λίσσε.

Οι στόχοι του έργου «Walking into a future of no borders» ήταν η δημιουργία πρόσφορου εδάφους για διασυνοριακή συνεργασία, η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου της περιοχής και η ενεργοποίηση της τοπικής οικονομίας μέσω της τουριστικής ανάπτυξης.

Πάντως, αν και έχει περάσει αρκετό χρονικό διάστημα από την ολοκλήρωση του έργου, το θεματικό πάρκο δεν βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία, λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων, τα οποία δυστυχώς αποτελούν ένα συχνό φαινόμενο στην ελληνική πραγματικότητα. Πάντως, η παρέμβαση άφησε ένα «στολίδι» στην περιοχή του Κ. Νευροκοπίου, το οποίο αργά ή γρήγορα θα προσδώσει προστιθέμενη αξία στην περιοχή.

Στο πλαίσιο, λοιπόν, της χρηματοδότησης μέσω της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε., πραγματοποιήθηκαν σημαντικές βελτιώσεις στο υπάρχον κτήριο υποδοχής των επισκεπτών δίπλα στο μνημείο καθώς και μέσα σε μία από τις υπόγειες χελώνες του Οχυρού, σε βάθος που κυμαίνεται από 11 έως 15 μέτρα (3-4 όροφοι ενός σύγχρονου κτιρίου). Παράλληλα, αγοράστηκε και εγκαταστάθηκε ψηφιακός εξοπλισμός, ο οποίος διαθέτει διαδραστικές εφαρμογές.

Μέσα από τη δημιουργία του θεματικού πάρκου, ο κάθε επισκέπτης θα μπορεί να βιώσει πλήρως τις συνθήκες της εποχής, όχι όμως στο πλαίσιο μιας πολεμικής οπτικής, αλλά της κατανόησης της ψυχολογικής και παράλογης βίας του πολέμου και της λήψης ενός ισχυρού αντιπολεμικού μηνύματος. Πρόκειται για έναν τόπο συγκίνησης, συμπάθειας και αλληλεγγύης, όπου ο επισκέπτης θα αισθάνεται το ουμανιστικό νόημα της Ειρήνης.

Η εποχή αναβιώνει πλήρως τόσο χάρη στα μουσειακά εκθέματα όσο και με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Ο επισκέπτης μπορεί να δει υλικά αντικείμενα της εποχής (έπιπλα, υλικά ένδυσης, οπλισμό, προσωπικά αντικείμενα κλπ.) που σκοπό έχουν της υπόμνηση της ανθρώπινης παρουσίας μέσα στη Χελώνη. Παράλληλα, μπορεί να εξετάσει αναπαραγωγές που επίσης παραπέμπουν στην ένδοξη εποχή του Οχυρού (χάρτες, εφημερίδες, βιβλία κ.α.). Ένας κόσμος από το παρελθόν, που περιλαμβάνει όπλα της εποχής, ομοιώματα τυφεκίων, όλμους, κουτιά αποθήκευσης όλμων, στρατιωτικούς χάρτες της περιοχής από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, την παλιά αποθήκη πυρομαχικών, φορεία και τα ιατρικά εργαλεία της εποχής, ενώ στο γραφείο του Διοικητή υπάρχουν παλιοί ασύρματοι και το τηλέφωνο με το οποίο ο τότε διοικητής, Ταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Δετοράκης, επικοινωνούσε με τα γειτονικά οχυρά.

Όσον αφορά τις ψηφιακές εφαρμογές, αυτές αποτελούν τα κύρια σημεία παροχής πληροφόρησης και συμβάλλουν καθοριστικά στη δραματοποίηση και τη διήγηση της ιστορίας και των στοιχείων για το περιβάλλον, τα γεγονότα και τις προσωπικότητες της εποχής. Προβολές σε οθόνες, διαδραστικές εφαρμογές, αλλά και ένα παιχνίδι προσημείωσης παιχνιδιού με τίτλο «Follow the Fox» αποτελούν τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα που συνδέουν το χθες με το σήμερα και το αύριο του Οχυρού Λίσσε.

Όταν αναπτυχθεί πλήρως το παιχνίδι εξομοίωσης, μια ομάδα παιχτών θα εισέρχεται για 24 ώρες εντός του Οχυρού (μετά από μίνι εκπαίδευση και ένα ενδεικτικό τεστ γνώσεων), λαμβάνοντας στρατιωτικό σακίδιο, στολή, γάντια, κράνος, μάσκα αερίων, γραφική ύλη (για να στείλουν εφόσον το επιθυμούν γράμμα στους συγγενείς τους), και θα «ζουν» την τριήμερη μάχη του οχυρού από τις 6 έως τις 9 Απριλίου 1941. Πρόκειται για παιχνίδι ρόλων, όπου οι επισκέπτες καλούνται να υποδυθούν τους υπερασπιστές του Οχυρού, εκτελώντας συγκεκριμένα καθήκοντα (στοιχειάρχης, προμηθευτής, διαβιβαστής, τεχνίτης, πυροτεχνουργός, ιατρός, τραυματιοφορέας, σιτιστής, διαχειριστής).

Πάντως, οι παίχτες δεν έχουν στην κατοχή τους όπλα. Το «όπλο» τους είναι ένα tablet και «πυρομαχικά» είναι οι ψηφιακές εντολές που λαμβάνουν από τον «Διοικητή» και τους συντονιστές, οι οποίοι ανήκουν στην ομάδα διαχείρισης του Οχυρού.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η προέλευση του ονόματος του παιχνιδιού εξομοίωσης, «Follow the Fox» (Ακολουθήστε την Αλεπού). «Λισίτσα» στα βουλγάρικα σημαίνει αλεπού και η ονομασία «Λίσσε» έχει αυτή την ετυμολογία. Με την παρότρυνση «ακολουθήστε την αλεπού» οι επισκέπτες καλούνται να ακολουθήσουν τα γεγονότα και κυρίως να σκεφτούν με βάση τα συναισθήματα που δημιουργούν αυτά.

Όμως, το παιχνίδι εξομοίωσης δεν είναι η μοναδική ψηφιακή δυνατότητα που παρέχει το θεματικό πάρκο Λίσσε. Στο χώρο της υποδοχής υπάρχουν διαδραστικές εφαρμογές για την παρουσίαση του Οχυρού Λίσσε με σχέδια και φωτογραφίες και για την επισκόπηση της Μάχης, όπου παρουσιάζονται ζωντανά στιγμιότυπα από το παιχνίδι «Follow the Fox». Παράλληλα, στον ίδιο χώρο υποδοχής υπάρχουν και πανό τα οποία παρουσιάζουν αφενός τη Γραμμή Μεταξά, με χάρτη και εποπτικό υλικό, και αφετέρου τους Εορτασμούς της Μάχης, με φωτογραφίες και στιγμιότυπα από εορτασμούς της επετείου της Μάχης των Οχυρών.

Οι εκθεσιακοί χώροι της Χελώνης αποτελούνται από το δωμάτιο Διοικητή και Υπασπιστή, το δωμάτιο χαρτών και επικοινωνιών, το χώρο επισκόπησης της μάχης, το πυροβολείο και τη δεξαμενή νερού. Επίσης υπάρχει χώρος με ψηφιακά εκθέματα τα οποία είναι τα εξής: Τοπίο, μορφολογία και γεωγραφία του οροπεδίου Νευροκοπίου, Οι πρωταγωνιστές, Ιστορική φωτογραφία, Τα όπλα της συμπλοκής, Το χρονικό της Μάχης, Η οργάνωση του οχυρού και 24 ώρες σε ένα οχυρό εν καιρώ ειρήνης και πολέμου, «Πόλεμος και Ειρήνη».

Ο στόχος της πλήρους λειτουργίας

Το έργο έχει ολοκληρωθεί και έχει παραληφθεί από τον Δήμο Κ. Νευροκοπίου. Το θεματικό πάρκο Λίσσε είναι ένα σύνθετο έργο με πρωτότυπα εκθέματα, υλικά και ψηφιακά. Ταυτόχρονα είναι ένας χώρος ψυχαγωγίας και πολλαπλών δραστηριοτήτων όπου μεγάλοι και μικροί μπορούν να ζήσουν μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Ωστόσο, ακόμη δεν έχει ενεργοποιηθεί πλήρως αυτό το φιλόδοξο και πρωτοποριακό για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα εγχείρημα, που θα μπορούσε να προσελκύσει πλήθος επισκεπτών στην περιοχή του Κ. Νευροκοπίου.

Σθεναρή βούληση της Δημοτικής Αρχής, όπως αναφέρει με κάθε ευκαιρία ο Δήμαρχος Κ. Νευροκοπίου κ. Γιάννης Κυριακίδης, είναι η πλήρης ανάδειξη και αξιοποίηση του ιστορικού Οχυρού Λίσσε και η ταυτόχρονη αύξηση της επισκεψιμότητας στην περιοχή. Για αυτό και επιχειρείται η δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για να δρομολογηθούν όλες εκείνες οι απαιτούμενες ενέργειες που θα ξεπεράσουν τα προβλήματα.

Το μέρος του Οχυρού που αξιοποιήθηκε για την κατασκευή του θεματικού πάρκου παραχωρήθηκε από το Γενικό Επιτελείο Στρατού, μετά από πολιτική απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου το 2011, για χρονικό διάστημα 10 ετών με συμβολικό τίμημα (1 ευρώ ανά έτος). Η παραχώρηση έληξε την 1η Ιανουαρίου 2021 και ήδη έχει υποβληθεί αίτημα για νέα παραχώρηση.

Ο Δήμος έχει ως στόχο η νέα παραχώρηση να είναι κι αυτή πολυετής, μεγαλύτερης διάρκειας από την αρχική. Για το σκοπό αυτό, άλλωστε, έχει πραγματοποιηθεί σχετική συνάντηση του Δημάρχου κ. Γιάννη Κυριακίδη με τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Νίκο Παναγιωτόπουλο, παρουσία του Βουλευτή Ν. Δράμας κ. Κωνσταντίνου Μπλούχου. Αντίστοιχη συνάντηση πραγματοποιήθηκε και με τον Υφυπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Αλκιβιάδη Στεφανή, ο οποίος ασχολήθηκε προσωπικά με το θέμα.

Ένα άλλο θέμα είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του θεματικού πάρκου, η συντήρηση του εξοπλισμού και η εξασφάλιση ποιοτικών παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες. Ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου είναι ένας μικρός και υποστελεχωμένος Δήμος. Για αυτό και εξετάζεται, εφόσον προχωρήσει η νέα παραχώρηση, η συνεργασία του Δήμου με εξειδικευμένη εταιρεία σε θέματα διαχείρισης θεματικών πάρκων. Έτσι, θα εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία του θεματικού πάρκου Λίσσε, η οποία θεωρείται βέβαιο ότι θα προσδώσει πολλαπλά οφέλη στην περιοχή του Κ. Νευροκοπίου.

Σε δήλωσή του στην «Εργασία… συν» ο Δήμαρχος Κ. Νευροκοπίου κ. Γιάννης Κυριακίδης ανέφερε: «Ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου ζητά την παραχώρηση για άλλα 12 χρόνια με την κατάθεση μελέτης αξιοποίησης του Λίσσε στο πλαίσιο του ιστορικού τουρισμού αλλά και στο πλαίσιο της ένταξής του στο πρόγραμμα εκπαιδευτικών επισκέψεων του Υπουργείου Παιδείας.

Σε κάθε περίπτωση η σημερινή βούληση του Δήμου είναι το Λίσσε να αξιοποιηθεί στα ευρωπαϊκά πρότυπα».