ΑΡΘΡΟ
Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά
ATPL
AIRLINE PILOT
B737NG AIRBUS 320
Οι εξωτερικές πολιτικές της Τουρκίας έχουν τις ρίζες τους στην ιστορία, τη γεωγραφία, τα εθνικά της συμφέροντα και τον χαρακτήρα ενός κλασικού «πολιτισμικού κράτους». Η Άγκυρα ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό μια αδέσμευτη ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική με έμφαση στη διατήρηση της στρατηγικής της αυτονομίας στο εξαιρετικά ασταθές εξωτερικό περιβάλλον της.
Χαρακτηριστικά, πριν μισό αιώνα, ο Πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ διακινδύνευσε τις αμερικανικές κυρώσεις και διέταξε στρατιωτική επέμβαση στη Βόρεια Κύπρο για να διαφυλάξει την ασφάλεια και την ευημερία της εθνοτικής τουρκικής κοινότητας. Καμία διάδοχη κυβέρνηση δεν απέσυρε αυτή την απόφαση και οι Τούρκοι έμαθαν να ζουν με το βέτο της Κύπρου και της Ελλάδας στην ένταξή τους στην ΕΕ.
Ο Κιλιτσντάρογλου θα τηρήσει την κυπριακή πολιτική (και στρατηγική). Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Πρόεδρος Μπάιντεν βρίσκεται πλήρως στην τροχιά του ελληνικού λόμπι με επιρροή στην πολιτική των ΗΠΑ (το οποίο χρηματοδότησε αφειδώς την πολιτική του καριέρα επί δεκαετίες), ο Κιλιτσντάρογλου δεν θα έχει αυταπάτες ενώ θα υποστηρίζει τους ισχυρισμούς για θαλάσσια σύνορα, αποκλειστικές οικονομικές ζώνες ή εξερεύνηση αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Πέρα από τη μεγάλη φυσική καταστροφή στην Τουρκία όμως, αναλυτές είχαν προβλέψει ότι πριν από τις τουρκικές και τις ελληνικές εκλογές θα υπήρχε μια περίοδος ηρεμίας. Οι καταστροφικοί σεισμοί στη γειτονική χώρα τον Ιανουάριο υπήρξαν η αφορμή για την βελτίωση του κλίματος μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας μετά από αρκετά χρόνια υψηλών εντάσεων στο Αιγαίο.
Το τελευταίο διάστημα καταγράφεται εξαιρετικά μειωμένη τουρκική δραστηριότητα παραβιάσεων και παραβάσεων στο Αιγαίο, ενώ και οι δηλώσεις Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων είναι σε χαμηλότερους τόνους.
Πέρα από τη μεγάλη φυσική καταστροφή στην Τουρκία όμως, αναλυτές είχαν προβλέψει ότι πριν από τις τουρκικές και τις ελληνικές εκλογές θα υπήρχε μια περίοδος ηρεμίας.
Είναι πάρα πολύ πρόωρο για να συζητήσουμε για νέα σελίδα, και είναι και πάρα πολύ αποκλίνουσες οι θέσεις των δύο πλευρών για να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα υπάρξει γρήγορα κάποια διευθέτηση. Δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα εξαφανίστηκαν. Σημαίνει απλώς ότι δεν βρισκόμαστε σε μία κατάσταση που εγκυμονούσε άμεση κρίση. Τα προβλήματα όμως υπάρχουν και όσο τα προβλήματα υπάρχουν θα βρισκόμαστε σε μία κατάσταση από κρίση σε ύφεση και από ύφεση σε κρίση.
Το 1999 οι σεισμοί σε Ελλάδα και Τουρκία είχαν φέρει πιο κοντά τις δύο πλευρές του Αιγαίου. Ως αποτέλεσμα της λεγόμενης διπλωματίας των σεισμών που ακολούθησε, τον Δεκέμβριο του 1999 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι, η Ελλάδα υιοθέτησε μια καινούργια προσέγγιση στην προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πέτυχε την αποσύνδεση της ένταξης της Κύπρου από την επίλυση του Κυπριακού.
Ο Σονέρ Τσαγαπτάι, τούρκος αναλυτής, συγγραφέας και διευθυντής του τουρκικού ερευνητικού προγράμματος στο Washington Institute θεωρεί ότι η διπλωματία των σεισμών θα λειτουργήσει και πάλι θετικά για τα ελληνοτουρκικά.
Νομίζω ότι είναι μια εντελώς νέα σελίδα. Αυτό που ονομάζω διπλωματία των σεισμών έχει κάνει πραγματικά τη διαφορά, δηλαδή η τεράστια βοήθεια που έχει εισφέρει η Ελλάδα στην Τουρκία… και επίσης έκανε καλή δουλειά όσον αφορά τη δημόσια διπλωματία με τη διαφήμιση της βοήθειας αυτής. Βοήθησε πραγματικά, δεν κάνει συχνά ένας Έλληνας Πρωθυπουργός ανάρτηση στο twitter στα τουρκικά με δεκάδες χιλιάδες likes. Οι Τούρκοι πολίτες εκτίμησαν πραγματικά τη βοήθεια που έδωσε η Ελλάδα και αυτή η βοήθεια άλλαξε πραγματικά τη διάθεση στο εσωτερικό της χώρας προς την Ελλάδα. Μοιάζει σχεδόν με αυτό που είδαμε το 1999, στον απόηχο του μεγάλου σεισμού, όταν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρέθηκαν σε μια δεκαετή περίοδο βελτίωσης. Δεν έχει σημασία ποιος θα κερδίσει τις εκλογές, αν είναι νίκη του Ερντογάν, αυτό το κλίμα θα συνεχίσει να βελτιώνεται και θα βελτιωθεί ακόμη περισσότερο αν κερδίσει η αντιπολίτευση. Η αντιπολίτευση είναι πιο διατλαντική, θέλει να επαναφέρει τους δεσμούς με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ και νομίζω ότι θα θέλει επίσης να δημιουργήσει βαθύτερους και καλύτερους δεσμούς με την Ελλάδα.
Τα εξοπλιστικά παραμένουν βασικό πεδίο ανταγωνισμού. Εκτιμάται ότι η διαδικασία για την αγορά των F-35 από την Ελλάδα προχωράει αλλά ότι τα F-16 που θέλει η Τουρκία δεν δίνονται χωρίς προϋποθέσεις, αναφέροντας ότι η εγκατάσταση του Link-16 (εγκατάσταση δικτύου τακτικής ζεύξης δεδομένων) στα υπάρχοντα F-16 ήταν σαν μια μικρή ανταμοιβή γιατί η ένταση έπεσε και έδειξαν και μια καλύτερη παρουσία, ενώ τονίζει παράλληλα ότι ήταν και απαραίτητο μέσα στο πλαίσιο των νατοϊκών υποχρεώσεων.
Οι δυτικές δυνάμεις φαντασιώνονται ότι χειραγωγώντας τα δεξιά, φιλοδυτικά κόμματα που ευθυγραμμίζονται με τον Κιλιτσντάρογλου, στη συμφωνία με τον διάβολο για να κρατήσουν τον σημερινό Τούρκο Πρόεδρο εκτός εξουσίας, μπορούν να γονατίσουν τον αυστηρό κεμαλιστή.
Στην πραγματικότητα, όμως, ο Ερντογάν, επίσης, ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό μια εξωτερική πολιτική που έχει τις ρίζες της στην ιδεολογία του τουρκικού κράτους που ίδρυσε ο Ατατούρκ, συμπεριλαμβανομένου του φετιχισμού της κοσμικότητας που είναι χαρακτηριστικός ενός αρχετυπικού κεμαλιστή όπως ο Κιλιτσντάρογλου.
Το βέβαιο είναι ότι η επομένη την εκλογών σε Ελλάδα και Τουρκία θα αποκαλύψει τις προθέσεις των δύο πλευρών και θα δείξει αν η διπλωματία των σεισμών θα έχει αυτή τη φορά πραγματικό αντίκτυπο στις διμερείς σχέσεις ή όχι.
