ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

 

 

«Και μείζον όστις αντί της αυτού πάτρας φίλον νομίζει, τούτον ουδαμού λέγω… ήδ’ εστίν η σώζουσα και ταύτης έπι πλέοντες ορθής τους φίλους ποιούμεθα».

(= Και όποιος θεωρεί έναν φίλο πιο ανώτερο από την ίδια την πατρίδα του, αυτόν τον θεωρώ τιποτένιο… αυτή είναι η μόνη που μας σώζει και, όταν το καράβι της πλέει με σιγουριά, μπορούμε τότε να αποκτούμε (ειλικρινείς) φίλους)

(Σοφοκλέους, Αντιγόνη, στίχ. 182-183 και 189-190)

 

Επέλεξα τους πιο πάνω στίχους από την τραγωδία του Σοφοκλή «Αντιγόνη» για να τονισθεί η μεγάλη σημασία, που έχει για έναν πολίτη η ειλικρινής αγάπη προς την πατρίδα, αφού από την εύρυθμη λειτουργία της εξαρτάται αναμφίλεκτα και η δική του ευτυχία.

Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο πως, όταν οι πολίτες συμπεριφέρονται εχθρικά προς την πατρίδα τους, επιδιώκοντας μόνο το δικό τους συμφέρον, τότε η πολιτεία μοιάζει με ένα καράβι, που πλέει σε φουρτουνιασμένο πέλαγος με καραβοκύρη ανίκανο και οίακα σάπιο με αποτέλεσμα το καράβι να βυθιστεί αύτανδρο παρασύροντας στον άπατο βυθό το κοινωνικό σύνολο.

Η πρόταξη του ατομικού συμφέροντος μοιραία οδηγεί στο ξεθεμέλιωμα της οργανωμένης πολιτείας επισύροντας συμφορές, όπως δυσκολία στην επιβίωση, συνεχείς κοινωνικές συγκρούσεις, αναστατώσεις, στασιμότητα ανάπτυξης με κατακλείδα την απώλεια της ελευθερίας και την υποδούλωση στους καιροφυλακτούντες εχθρούς.

Αυτό συνέβη και συμβαίνει με τους λαούς εκείνους, που ανήγαγαν τον ατομοκεντρισμό με στόχο ζωής αποτάσσοντας τη συψυχία και την ομοψυχία.

Όμως για να μην οδηγούνται οι λαοί σε περιπέτειες οδυνηρές, οφείλουν να επιλέγουν με νόμιμες διαδικασίες ηγέτες, οι οποίοι θα πρέπει να θέτουν πάνω από όλα το συμφέρον της πατρίδος αποστασιοποιημένοι από την ικανοποίηση των προσωπικών φιλοδοξιών, την κατάληψη της εξουσίας και όχι σπανίως τον ατομικό πλουτισμό.

Στη διεκδίκηση της εξουσίας με θεμιτή προσπάθεια θα πρέπει να λένε «γυμνή την αλήθεια» στον λαό διαφωτίζοντάς τον με ειλικρίνεια για τον τρόπο άσκησης της εξουσίας, έστω κι αν αυτός μπορείς να βλάψει το ατομικό τους συμφέρον.

Όσοι αυτόβουλα φιλοδοξούν να χειρισθούν τον οίακα του κυβερνητικού σκάφους, θα πρέπει να λειτουργούν ως παιδαγωγοί του λαού, οξύνοντας την κρίση του και καθιστώντας τον ικανό να οδηγείται σε ασφαλείς κρίσεις και επιλογές.

Μόνο σ’ αυτήν την περίπτωση θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως άξια τέκνα μιας πολιτείας, η οποία δεν θα πελαγοδρομεί, αλλά θα διασχίζει το φουρτουνιασμένο πέλαγος με σιγουριά, αποφεύγοντας την πρόσκρουση σε υφάλους.

Οι ηγέτες ενός λαού έχουν χρέος να απέχουν από οίηση, παραποίηση της αλήθειας και με αποκλειστικό στόχο πώς θα ωφελήσουν την πολιτεία, της οποίας αποτελούν κύτταρο υγιές. Η σοφιστική συμπεριφορά, ίσως προς στιγμήν να φαντάζει ορθή πλεύση πορείας, όμως γρήγορα αποκαλύπτεται το πόσο επικίνδυνη είναι όχι μόνο για το άτομο, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο ευρύτερα.

Η επιδίωξη της άσκησης της εξουσίας θα πρέπει να οδηγείται από ένα και μόνο κίνητρο: ωφέλεια και όχι βλάβη. Και η προσφορά ωφέλειας θα πρέπει να στηρίζεται στη συνέπεια και στην ειλικρίνεια, έστω κι αν αυτές οι αρετές αποτελούν είδη εν ανεπαρκεία.

Δυστυχώς η άσκηση της εξουσίας γίνεται τόσο ελκυστική από μερίδα αυτοβούλων διεκδικητών της, ώστε δεν διστάζουν να λασπολογούν εις βάρος των συνδιεκδικητών της, συνειδητά, προκειμένου να επιτύχουν το ποθούμενο.

Ασφαλώς υγιής πόλους μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης είναι η αντικειμενική κριτική, η οποία προστατεύει τον ασκούντα τη διοίκηση από παρεκτροπή, ηθελημένη ή αθέλητη, διάπραξη λαθών, πολλές φορές επικίνδυνων για την ορθή πορεία μιας ευνομούμενης πολιτείας και την εμπλοκή των πολιτών σε διάπραξη εκδικητικών ενεργειών, στην έξαρση του φανατισμού, την αποστασιοποίηση, τη διόγκωση του διχασμού, την πορεία σε δάκρυα θλιβερά, κατά τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό, που με βαθύτατο πόνο αποτύπωσε τις ολέθριες συνέπειές του στους μνημειώδεις στίχους του.

Δυστυχώς ο κώδωνας του κινδύνου που κρούει ο διχασμός, αν και επισημάνθηκε και τονίσθηκε από φωτισμένες γραφίδες, δεν συνετίζει ούτε και θα οδηγήσει σε συνετισμό τον ελληνικό λαό, που εισπράττει συχνά τις οδυνηρές συνέπειες της μωρίας του.

Εν κατακλείδι ας μην επιρρίπτουμε σε άλλους την κακοδαιμονία μας. Το βάρος της το ξέρουμε εμείς οι ίδιοι, που δεν συνετιζόμαστε. Είναι λυπηρό, που τα απανωτά παθήματα, δεν μας γίνονται μαθήματα. Φαίνεται πως είναι της μοίρας μας να βυθιζόμαστε συχνά στα τάρταρα με την ξαπόσταση να είναι βραχύβια. Δύστυχε ελληνικέ λαέ, πότε επιτέλους θα βάλεις μυαλό; Πότε θα πορευτείς με καθαρό μυαλό, ώστε να αποφεύγεις τα δάκρυα τα θλιβερά;