Ανοιχτή επιστολή του Προέδρου του Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης Στ. Κεχαγιόγλου

ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΩΝ Π.Ε. ΔΡΑΜΑΣ – ΞΑΝΘΗΣ

Αξιότιμες/οι κυρίες/οι Βουλευτές,

Στις 9/10/2019 πραγματοποιήθηκε η ημερίδα – διαβούλευση για το μέλλον των Φορέων Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) με θέμα: «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών: Παρόν και Μέλλον», η οποία οργανώθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στην Αθήνα, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά, τη μεταρρύθμιση του συστήματος με υπαγωγή των Φορέων Διαχείρισης στις αιρετές Περιφέρειες.

Οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών εισήχθησαν για πρώτη φορά ως έννοια με τον Ν. 2742/99 ο οποίος υπήρξε κατά γενική ομολογία ένα πρωτοποριακό κείμενο για την εποχή του, καθώς εισήγαγε για πρώτη φορά τις έννοιες της συμμετοχικότητας και της διαβούλευσης στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών. Αυτά ακριβώς ήταν και τα στοιχεία που διαφοροποιούσαν τους Φορείς Διαχείρισης από τις άλλες υπηρεσίες.

Ακολούθησε ο Ν. 4519/18 στα θετικά του οποίου πιστώνονται:

-η επιλογή του σχήματος των ΦΔ ως το καταλληλότερο για τη διοίκηση και διαχείριση των περιοχών Natura 2000 της χώρας

-η πλήρης κάλυψη του δικτύου Natura 2000

-η πρόβλεψη αλλά και η διάθεση πόρων για πρώτη φορά από τον Κρατικό Προϋπολογισμό

-η διατήρηση της απευθείας κεντρικής υπαγωγής των Φορέων Διαχείρισης στο ΥΠΕΝ και

-κυρίως η πλήρης κατάργηση των διατάξεων του Ν. 4109/13 που αφορούσαν τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις των ΦΔΠΠ. Διατάξεις απαράδεκτες κατά κοινή ομολογία, οι οποίες αν και δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, εντούτοις κατόρθωσαν να πλήξουν σημαντικά τόσο το κύρος όσο και την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης.

Όλα αυτά τα χρόνια οι ΦΔΠΠ ταλαιπωρήθηκαν και ειδικότερα η ψυχή των ΦΔΠΠ, που δεν είναι άλλοι από τους εργαζόμενους των ΦΔΠΠ. Οι εργαζόμενοι που αντιμετώπισαν απίστευτες καταστάσεις με συμβάσεις που παρατείνονται λίγες μέρες πριν λήξουν, μονίμως απλήρωτοι, μονίμως σε αναταραχή και αβεβαιότητα. Και όμως είναι αυτοί που μαζί με τις άμισθες Διοικήσεις κράτησαν τους ΦΔΠΠ όρθιους μέσα σε απαράδεκτες συνθήκες.

Και παρά το γεγονός ότι πέρασαν μόλις 20 μήνες από την ψήφιση του Νόμου 4519/2018 για τους ΦΔΠΠ, το υπουργείο Περιβάλλοντος επέλεξε να ξεκινήσει μια ακόμα διαβούλευση για το μέλλον των ΦΔΠΠ, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά, τη μεταρρύθμιση του συστήματος με υπαγωγή των ΦΔΠΠ στις αιρετές Περιφέρειες.

Τι θα γίνει με τους ΦΔ άγνωστο. Θα συγχωνευθούν σε έναν ανά Περιφέρεια; Θα καταργηθούν τελείως; Θα αλλάξουν τελείως μορφή και θα γίνουν υπηρεσίες κάθε Περιφέρειας; Επίσης άγνωστο.

Όπως άγνωστα παραμένουν επίσης και τα οφέλη από μια τέτοια κίνηση.

Ποια όμως είναι τα μειονεκτήματα συγχωνεύσεων και υπαγωγής στις Περιφέρειες;

-Το άρθρο 24 του Συντάγματος επιτάσσει πως η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους. Νομικά, ως κράτος νοείται η κεντρική κρατική εξουσία σε αντίθεση με την τοπική αυτοδιοίκηση. Οτιδήποτε άλλο είναι καταφανέστατα αντισυνταγματικό.

-Η χώρα μας έχει αναλάβει συγκεκριμένες ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις και ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν εθνικής σημασίας ζητήματα, εθνικές υποχρεώσεις, η μη τήρηση των οποίων επιφέρει πρόστιμα στη χώρα, να διαχειρίζονται τοπικά. Αυτό δεν αφορά μόνο στα Εθνικά Πάρκα, η περίπτωση των οποίων είναι προφανής, αλλά όλες τις Π.Π. οι οποίες θεσμοθετήθηκαν ως αποτέλεσμα ευρωπαϊκών – διεθνών υποχρεώσεων, η μη τήρηση των οποίων θα επιφέρει πρόστιμα στη χώρα.

-Η αυτοτέλεια των ΦΔΠΠ και ο ρόλος τους στη διατήρηση της βιοποικιλότητας θα χαθεί.

-Πολλοί ΦΔΠΠ συμμετέχουν σε Ευρωπαϊκά προγράμματα και συμβάλουν στην απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων. Τυχόν ριζικές αλλαγές στη δομή των ΦΔΠΠ θα επιφέρει μεγάλες καθυστερήσεις και αναπόφευκτα απεντάξεις Πράξεων με αρνητική επίπτωση στην απορρόφηση ευρωπαϊκών πόρων. Ειδικότερα ο Φορέας Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης (ΦΔΟΡ) συμμετέχει ως Επικεφαλής Εταίρος στο έργο «Pathways of accessible heritage tourism» (Access2Heritage) με προϋπολογισμό 1.295.840,00 € και στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE:«Improving human-bear coexistence in 4 National Parks of South Europe» (LIFE ARCPROM) με προϋπολογισμό 2.786.497,00 €.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του τωρινού σχήματος;

-Υπό την εποπτεία και την στήριξη του κράτους οι ΦΔΠΠ λειτουργούν αυτόνομα με ένα Διοικητικό Συμβούλιο στο οποίο εκπροσωπούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, φέρνοντας συχνά στο ίδιο τραπέζι, σε ζωντανό διάλογο ανθρώπους, φορείς, υπηρεσίες των οποίων η επικοινωνία θα χανόταν στη γραφειοκρατία. Κάτι που αντανακλά την προσπάθεια συνύπαρξης, διαβούλευσης και συνεργασίας υπό τον όρο ότι δεν απεμπολείται ο βασικός στόχος που είναι η διατήρηση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων σε καλή κατάσταση αλλά ταυτόχρονα να επιδιώκεται η ανάδειξη και η ενίσχυση παραγωγικών δραστηριοτήτων με τρόπο συμβατό στις συνθήκες κάθε περιοχής.

-Η υπαγωγή τους όλα αυτά τα χρόνια απευθείας στον Υπουργό, έχει ως αποτέλεσμα οι ΦΔ να είναι απαλλαγμένοι – κατά το δυνατό – από τοπικά μικροσυμφέροντα και πιέσεις.

-Πέραν των εργαζόμενων, οι οποίοι έχουν αποκτήσει ψηλό βαθμό εξειδίκευσης και σημαντική εμπειρία, διαθέτουν περισσότερους από 250 επιστήμονες στις υπηρεσίες του ΥΠΕΝ και μάλιστα αμισθί, τα μέλη των ΔΣ, ανθρώπους που αγαπούν τους τόπους τους και είναι σε διαρκή επαφή με τις κοινωνίες.

-Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως οι Φ.Δ. αποτελούν δομές εδραιωμένες στην τοπική κοινωνία και έχουν κερδίσει σε μεγάλο βαθμό την αποδοχή των τοπικών κοινωνιών.

-Η σημερινή αρχιτεκτονική επήλθε μετά την πάροδο περίπου 25 ετών μεταβολών και αναθεωρήσεων, κατά την οποία διαρκώς επαπειλούνταν πρόστιμα για τη Χώρα.

-Οι ΦΔΠΠ έχοντας πια μπει σε φάση ωρίμανσης, έχουν πειραματιστεί, έχουν φέρει αποτελέσματα, και συνεχίζουν με βάση χρηματοδοτήσεις από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ, τα ΠΕΠ, ανταγωνιστικά προγράμματα αλλά και με (έστω πενιχρούς) ίδιους πόρους στις παραπάνω κατευθύνσεις.

Η ηγεσία του Υπουργείου όμως, δεν θα πρέπει να αγνοήσει το γεγονός πως ο διάλογος – διαβούλευση για το Εθνικό Σύστημα ΠΠ έχει ήδη γίνει στα πλαίσια του Εθνικού Διαλόγου το 2014, καταλήγοντας μάλιστα σε συγκεκριμένα και εν πολλοίς Ομόφωνα Πορίσματα. Η Ομοφωνία σχετικά με την καταλληλότητα του σημερινού συστήματος διαχείρισης και διοίκησης των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας, επιβεβαιώθηκε ακόμα μία φορά στην ημερίδα του ΥΠΕΝ (9-10-2019), και μάλιστα πιο έντονα από ποτέ. Αποτέλεσε κοινή θέση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, πως οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) αποτελούν το καταλληλότερο σχήμα για τη διαχείριση και διοίκησή τους, όμως χρειάζονται στήριξη από την Πολιτεία ώστε να βελτιώσουν την λειτουργία τους και επιλύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Οι ΦΔ ΠΠ δεν αποτελούν «βαρίδια» του Υπουργείου, αλλά τα βασικά εργαλεία άσκησης της περιβαλλοντικής πολιτικής του Υπουργείου σε τοπικό επίπεδο. Δεν νοείται Υπουργείο Περιβάλλοντος χωρίς τις προστατευόμενες περιοχές.

Αυτό που άμεσα πρέπει γίνει είναι:

-Η πλήρης και σταθερή χρηματοδότηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και δυνατότητα υλοποίησης πρόσθετων δράσεων με την απορρόφηση πρόσθετων πόρων από Συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα (π.χ. ΕΣΠΑ, ΥΜΕΠΕΡΑΑ) και Ανταγωνιστικά Ευρωπαϊκά Προγράμματα (π.χ. INTERREG, LIFE), ανταποδοτικά τέλη, ιδίους πόρους, κτλ.

-Η ένταξη του υπηρετούντος Προσωπικού των Φορέων Διαχείρισης, λόγω της μεγάλης εμπειρίας που έχει αποκτήσει, σε θέσεις ΙΔΑΧ.

-Η ενίσχυση των ΦΔΠΠ με νέο προσωπικό καθώς το προσωπικό είναι λίγο και οι περιοχές οι οποίες προστέθηκαν σε κάθε ΦΔΠΠ είναι πολλές και πολύ μεγάλες σε έκταση, είναι δύσκολο να υπάρχει ικανοποιητική διαχείριση και προστασία.

-Η ολοκλήρωση και δημοσίευση των Εσωτερικών Κανονισμών Λειτουργίας των Διοικητικών Συμβουλίων και Εσωτερικών Κανονισμών Διοίκησης και Λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης.

-Να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης/έγκρισης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών Διαχειριστικών Σχεδίων και τα σχέδια αντίστοιχων Προεδρικών Διαταγμάτων για τις Προστατευόμενες Περιοχές.

-Να ολοκληρωθεί η διαδικασία έγκρισης των Προϋπολογισμών και απόδοσης πόρων στους 8 νεοσύστατους ΦΔΠΠ.

Η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ θα πρέπει να δείξει την ισχυρή πολιτική βούληση που απαιτείται, ενισχύοντας και βελτιώνοντας τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης, ώστε να επιλυθούν επιτέλους τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζουν σήμερα.

Η ουσιαστική βελτίωση και ενίσχυση της λειτουργίας των ΦΔΠΠ είναι απολύτως απαραίτητη για την έγκαιρη και αποφασιστική ανταπόκριση της Ελλάδας στις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της, για τη διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας και εν τελεί για την αειφόρο ανάπτυξη.

Η ανάπτυξη που όλοι επιθυμούμε δεν πρέπει να είναι εις βάρος του περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη θα πρέπει στοχεύει στη δημιουργία ενός οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμου ορεινού χώρου στον οποίο αξιοποιούνται αειφορικά οι τοπικοί πόροι.

Κυρίες/οι Βουλευτές

Δεν είναι ώρα για πισωγυρίσματα και πειραματισμούς αμφιβόλου αποτελέσματος.

Είναι ώρα να δοθεί τέλος στα προβλήματα των ΦΔΠΠ ώστε να λειτουργήσουν ανεμπόδιστα.

Σας καλώ να μας στηρίξετε.

Με εκτίμηση

Σταύρος Κεχαγιόγλου

Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Οροσειράς Ροδόπης