ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΣ «ΤΑ ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ» ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ «ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ» Γ. ΤΑΝΙΜΑΝΙΔΗ

 

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΙΟΥΤΟΠΟΥΛΟΣ

 

 

Εκδήλωση παρουσίασης του λευκώματος «Τα Ιερά Κειμήλια του Γένους των Ποντίων» πραγματοποιήθηκε, το Σάββατο 21 Απριλίου 2018, στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Δημαρχείου Δράμας. Κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση, η οποία διοργανώθηκε από τη Μέριμνα Ποντίων Κυριών Δράμας, ήταν ο Πρόεδρος του σωματείου «Παναγία Σουμελά» κ. Γεώργιος Τανιμανίδης.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Παύλος, οι Βουλευτές κ. Δημήτρης Κυριαζίδης και κ. Χαρά Κεφαλίδου, ο Αντιπεριφερειάρχης Δράμας κ. Αργύρης Πατακάκης, ο Αντιδήμαρχος του Δήμου Δράμας κ. Άγγελος Σολάκης, εκπροσωπώντας το Δήμαρχο κ. Χριστόδουλο Μαμσάκο, η Πρόεδρος της  ΠΟΣΠ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων) κ. Χριστίνα Σαχινίδου, εκπρόσωποι συλλόγων και πλήθος κόσμου.

Στην έκδοση του λευκώματος «Τα Ιερά Κειμήλια του Γένους των Ποντίων» παρουσιάζονται άγνωστοι θησαυροί από την Μονή Παναγία Σουμελά, τεκμήριο της ιστορικής παρουσίας των Ελλήνων του Πόντου στην περιοχή. Εκκλησιαστικά κείμενα, εκκλησιαστικά είδη, αυτοκρατορικά δώρα κ.α. αποτελούν τον αδιάψευστο μάρτυρα της σημαντικής παρουσία των Ποντίων στην περιοχή και δια μέσου του πολιτισμού. Από τα κειμήλια της Μονής της Παναγίας Σουμελά, τα τρία πιο γνωστά, η εικόνα της Παναγίας της Σουμελιώτισσας, ο Σταυρός των Αυτοκρατόρων της Τραπεζούντας και το Ευαγγέλιο έχουν έρθει στην Ελλάδα το 1931, μετά τη συμφωνία των Πρωθυπουργών Ελλάδας και Τουρκίας, Βενιζέλου και Ινονού, και με την προτροπή του Μακαριστού Μητροπολίτου Πολυκάρπου Ψωμιάδη, του αείμνηστου Λεωνίδα Ιασωνίδη και τη βοήθεια του από Τραπεζούντος Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου, και πλέον βρίσκονται στη Νέα Μονή της Παναγίας Σουμελά στο όρος Βέρμιο.

Όμως, το μεγαλύτερο μέρος των ιερών κειμηλίων, μαζί με εικόνες και άλλα εκκλησιαστικά είδη και έγγραφα από εκκλησίες του Πόντου και της Μ. Ασίας, φυλάσσονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης. Ουσιαστικά, με την έκδοση του λευκώματος συνεχίζεται ο αγώνας που έχει ως στόχο τα κειμήλια να έρθουν στο φως και να μεταφερθούν στην αναστηλωμένη πλέον Παναγία Σουμελά, έτσι ώστε να είναι επισκέψιμα από το κοινό.

 

«Αδιάσπαστο κομμάτι του συνόλου του πολιτισμού των Ελλήνων και αδιάσπαστο κομμάτι του Ευρωπαϊκού πολιτισμού»

 

Σε δηλώσεις του στην εφημερίδα «Εργασία… συν» ο Πρόεδρος του σωματείου «Παναγία Σουμελά» κ. Γεώργιος Τανιμανίδης ανέφερε ότι όλα αυτά τα κειμήλια αποτελούν τον πλούτο του πολιτισμού των Ελλήνων Ποντιακής καταγωγής, ο οποίος έχει λεηλατηθεί, έχει συληθεί, έχει χαθεί. Ακόμη, ο κ. Τανιμανίδης επεσήμανε: «Ένα κομμάτι του υπάρχει και πρέπει να το αναδείξουμε, από όπου κι αν αυτό προέρχεται από τις περιοχές της Ανατολής. Ο Πόντος, ένα βασικό συστατικό και στέλεχος αυτού που εννοούμε Ανατολή είναι εκεί με τον πολιτισμό του. Έναν ελεύθερο πολιτισμό, δεν είναι σκλαβωμένος, μιλάει, γράφει ελληνικά, ακούγεται. Κι αυτά πρέπει να τα μάθουμε όλοι οι Έλληνες για να αποκτήσουμε δύναμη και ισχύ πνευματική και φρόνημα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να υπερασπιστούμε τα συμφέροντα του τόπου μας και του Έθνους μας. Γιατί σε εμάς τους Έλληνες Ποντιακής καταγωγής στερήθηκε το δικαίωμα να κατοικούμε στην ιστορική μας πατρίδα. Είμαστε εδώ στην Μακεδονία και εφόσον γνωρίζουμε, δεν θα ανεχτούμε ξανά να υποστούμε κι άλλες μειώσεις εδάφους. Να υπάρχουν αρχές και αξίες τέτοιες υπεράνω οικονομικών συμφερόντων που να μπορούν να συμφωνήσουν λαοί και να παραμερίσουν λίγο τα συμφέροντα. Δεν είναι μόνο η αρχαιολογική σημασία των κειμηλίων. Δεν είναι μόνο ο πνευματικός Πόντιος ιερεύς ή κάποιος δάσκαλος που τα συντήρησε. Είναι η δυναμική ενός Έθνους που έχει έναν τεράστιο πολιτισμό, κομμάτι του οποίου αδιάσπαστο είναι ο Ποντιακός πολιτισμός. Ο πολιτισμός της Μονής Παναγίας Σουμελά και όλων των προσκυνημάτων του Πόντου».

Ο κ. Τανιμανίδης υπογράμμισε ότι «τα κειμήλια αυτά είναι κρυφά. Είναι κρυμμένα» και πρόσθεσε: «Είναι στα υπόγεια της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης. Ανήκουν στην Παναγία Σουμελά του Πόντου. Το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λέει ότι η κατάκτηση και αρπαγή δεν αποτελεί ιδιοκτησία. Αυτά έχουν ελληνικές επιγραφές που λένε που ανήκουν. Εμείς γυρεύουμε να επιστρέψουν. Να επιστρέψουν στο φως. Να πάνε στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, να εκτεθούν, ώστε ο περαστικός διαβάτης και περιηγητής να δει αυτή τη διαχρονική ιστορία 16 αιώνων και να γνωρίζει τι είναι αυτό που η σημερινή Τουρκία θεωρεί δικό της και δεν αφήνει να φανεί η αλήθεια. Η αλήθεια πρέπει να λάμψει. Και η αλήθεια είναι ότι ο Πόντος υπήρξε, οι Πόντιοι είναι εδώ και συνεχίζουμε».

Σχετικά με το αν η άσκηση πίεσης στην τουρκική πλευρά μπορεί να επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, ο Πρόεδρος του σωματείου «Παναγία Σουμελά» επεσήμανε: «Πέρα από τις ιαχές περί πολέμων και τον πόλεμο για την υπεράσπιση της πατρίδας του κάποιος έχει και όπλα πολιτισμού για να πολεμήσει. Πόσο θα αντέξει η Τουρκία σε μια συνολική επίθεση πολιτισμού; Εμείς θα έπρεπε πρώτα στην Ευρώπη να δώσουμε αυτή την μάχη. Εμείς δεν έχουμε φτάσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Εμείς ακόμη ξεχνάμε την ιστορία μας στα ελληνικά βιβλία. Πρέπει να ξαναπροσδιορίσουμε τις θέσεις μας κι αυτά όλα να γίνουν κτήμα ολόκληρου του Ελληνισμού. Είναι αδιάσπαστο κομμάτι του συνόλου του πολιτισμού των Ελλήνων και αδιάσπαστο κομμάτι του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Σαν τέτοια πρέπει να τα επιβάλουμε, ώστε να βγουν φωνές, όπως αυτή που πρόσφατα ακούσαμε από την Ευρωπαϊκή Ένωσης για τους δύο αδελφούς μας που είναι κρατούμενοι. Ότι είναι γελοία αυτά που λέει ο Ερντογάν. Ότι πραγματικά η Τουρκία πρέπει να σεβαστεί αρχές και αξίες. Τέτοια πίεση χρειάζεται. Δεν λύνονται όλα με τα όπλα και με τις διαμάχες των αεροπλάνων. Λύνονται και με τις μάχες του πολιτισμού και η Ελλάδα είναι από τον ισχυρότερο παράγοντα στη γη γύρω από τα θέματα πολιτισμού, αρχών και αξιών, που πιστεύω στο τέλος ότι αυτός θα είναι ο νικητής».

Ο κ. Τανιμανίδης, απαντώντας σε ερώτηση για το αν η ελληνική Πολιτεία διαχρονικά έχει βοηθήσει στην όλη προσπάθεια, δήλωσε: «Η ελληνική Πολιτεία το Ιερό Προσκύνημα το έχει βοηθήσει. Το έχει στηρίξει και η Εκκλησία και η Πολιτεία. Εμείς θα θέλαμε περισσότερη υποστήριξη. Εμείς θα θέλαμε οι θέσεις μας να γίνουν και θέσεις της ελληνικής Πολιτείας. Θέλει αγώνα. Και ρωτάω, εμείς οι Πόντιοι πού είμαστε; Μοιρασμένοι, χωρισμένοι, μαλώνουμε μεταξύ μας πάρα πολλές φορές και δεν βρίσκουμε έναν κοινό παρανομαστή τέτοιο που θα μας οδηγήσει σε μία λύτρωση. Σε εσωτερικό επίπεδο να γίνει αυτό κτήμα όλου του Ελληνισμού, όπλο στη φαρέτρα του Υπουργείου Εξωτερικών για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε».

 

«Το πρόβλημα δεν είναι τόσο με την Τουρκία, αλλά με εμάς τους ίδιους, διότι έχουμε μία μακρά περίοδο κρίσης ταυτότητας»

Η εκδήλωση ξεκίνησε με την εισαγωγική τοποθέτηση της Προέδρου της Μέριμνας Ποντίων Κυριών Δράμας κ. Λίζας Θεοδωρίδου, η οποία επεσήμανε πως η διοργάνωση της παρουσίασης προκύπτει από τη «διαχρονική έκφραση ευγνωμοσύνης στους πρωτεργάτες και στις Διοικήσεις του ιδρύματος και του σωματείου “Παναγία Σουμελά” και στο Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ.κ. Παύλο για τη συμβολή του στο λεύκωμα». Όπως εξήγησε τα κειμήλια «αναδεικνύουν τον πνευματικό πλούτο και την ανθρώπινη δημιουργικότητα των Ποντίων», προσθέτοντας ότι «η σημασία τους είναι μεγάλη, καθώς τα περισσότερα έχουν ελληνικές επιγραφές, αναφέρουν τους δωρητές, την ημερομηνία κατασκευής τους και κυρίως μαρτυρούν και πιστοποιούν την ελληνικότητα αυτής της συλλογής και του πολιτισμού που τη δημιούργησε». «Επειδή τα αντικείμενα και τα τεκμήρια του πολιτισμού εκφράζουν ταυτόχρονα και ιστορία αισθανόμαστε μόνο περηφάνια. Ένα συναίσθημα που είναι πολύ σημαντικό να κρατάμε σε συνεχή επαγρύπνηση στις μέρες μας, προκειμένου να συνεχίσουμε να διεκδικούμε το παρόν και το μέλλον που μας αξίζει ως Έλληνες, ως Πόντιοι», πρόσθεσε η κ. Θεοδωρίδου.

Ακολούθησαν χαιρετισμοί από τους Βουλευτές κ. Κυριαζίδη και κ. Κεφαλίδου, τον Αντιπεριφερειάρχη κ. Πατακάκη, τον Αντιδήμαρχο του Δήμου Δράμας κ. Σολάκη και την Πρόεδρο της ΠΟΣΠ κ. Σαχινίδου.

Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης κ. Τανιμανίδης, ο οποίος παρουσίασε το λεύκωμα «Τα Ιερά Κειμήλια του Γένους των Ποντίων», ενώ κατά τη διάρκεια της ομιλίας του μέσω προβολής εικόνων το κοινό είχε την ευκαιρία να δει και ένα μέρος αυτών των κειμηλίων. Μετά το τέλος της ομιλίας του κ. Τανιμανίδη προβλήθηκε ντοκιμαντέρ, στο οποίο παρουσιάστηκαν συνοπτικά τόσο η ιστορία της Μονής Παναγίας Σουμελά όσο και τα ιερά κειμήλιά της.

Έπειτα το λόγο έλαβε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Παύλος, ο οποίος ανέφερε: «Όλα αυτά συνδέονται άρρηκτα με την Ορθοδοξία. Εάν αφαιρέσεις την Ορθοδοξία δεν μπορείς να εγείρεις κανένα δικαίωμα επ’ αυτών. Είναι δηλαδή κειμήλια ευλαβείας. Ευλαβείας Αυτοκρατόρων, κληρικών, αρχόντων, ευλαβών Χριστιανών. Εγώ δεν συμμερίζομαι την άποψη ότι ηθελημένα οι Τούρκοι τα κατέστρεψαν γιατί ήσαν ελληνικά ή χριστιανικά. Ίσως το χριστιανικό να ενοχλούσε. Εξ αγνοίας ή από αργυρολογία. Από κάποια στιγμή και μετά όμως το τουρκικό κράτος αντιλήφτηκε ότι δεν είναι προς συμφέρον του η καταστροφή όλων αυτών των μνημείων και των κειμηλίων που παρέμειναν εκεί». Μάλιστα ο Μητροπολίτης Δράμας σημείωσε πως «για αυτό και η Τουρκία, για τουριστικούς κυρίως λόγους, αναστηλώνει τις τελευταίες δεκαετίες πολλά μνημεία, διότι αποτελούν προσοδοφόρα πηγή για αυτούς. Και καλά κάνει». Ο Σεβασμιώτατος κ. Παύλος εξέφρασε την άποψη ότι η Τουρκία κάποια στιγμή θα στεγάσει τα κειμήλια αυτά στο φυσικό τους χώρο, στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, επισημαίνοντας ότι «και να ήθελαν να το κάνουν, δεν μπορούσαν να το κάνουν, διότι το Μοναστήρι είχε καταστραφεί και τα κειμήλια δεν μπορούσαν να στεγάζονται μέσα». Τώρα που έγινε η αποκατάσταση, συνέχισε ο Μητροπολίτης Δράμας, «νομίζω ότι θα το κάνουνε, διότι θα αναδειχθεί ακόμη περισσότερο το μοναδικό στον κόσμο αυτό μνημείο που λέγεται Μονή της Παναγίας Σουμελά». «Εξάλλου είναι και κληρονομιά του αυτόχθονος ελληνισμού της περιοχής και του εξισλαμισμένου, αλλά και της μικρής χριστιανικής κοινότητας που υπάρχει στην Τραπεζούντα», πρόσθεσε.

Ο Σεβασμιώτατος κ. Παύλος ανέφερε ακόμη στην ομιλία του ότι «το πρόβλημα δεν είναι τόσο με την Τουρκία, αλλά με εμάς τους ίδιους, διότι έχουμε μία μακρά περίοδο κρίσης ταυτότητας». Εξηγώντας τη θέση αυτή σημείωσε: «Τι είμαστε τελικά; Είμαστε Ορθόδοξοι, δεν είμαστε. Είμαστε καθ’ ολοκληρία Δυτικοί; Δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Κι αυτό φαίνεται από πολλά πράγματα. Και δεν είμαστε ικανοί να κάνουμε και πολλά πράγματα. Δυστυχώς. Για αυτό χρειάζεται προσοχή, σοβαρότητα, υπευθυνότητα. Κι αν είχαμε και ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις που να εμπνέονται από όλα αυτά τα συναισθήματα, τα οποία γέμισε μέσα μας η εσπερίδα αυτή, θα είχαμε πάει πολύ καλύτερα». Μάλιστα, αναρωτήθηκε, σε σχέση με επικείμενη επίσκεψη του Πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα στην Βουλγαρία: «Άραγε θα έχει στην ατζέντα του και τα κλεμμένα πολιτιστικά αγαθά;», για να δώσει την εξής απάντηση: «Αμφιβάλλω. Διότι δεν τους ενδιαφέρει. Θα μπορούσε να είναι και άλλης παρατάξεως Πρωθυπουργός. Δεν το συγκεκριμενοποιούμε».

Ο Μητροπολίτης Δράμας συνεχάρη τη Μέριμνα Ποντίων Κυρίων, καθώς και τον Πρόεδρο και το σωματείο «Παναγία Σουμελά», «το οποίο μέσα από αντιξοότητες, μέσα από πολλές θλίψεις και στεναχώριες πραγματοποιεί αυτό το σημαντικό έργο, στο οποίο για κάποια χρόνια συμμετείχα κι εγώ ενεργά και αισθάνομαι ικανοποίηση για αυτό». «Βεβαίως εκ του λόγου αυτού έχω μια μεγάλη ευαισθησία για την πορεία και τη συνέχεια του έργου του χώρου αυτού» πρόσθεσε.

«Όντως τα κειμήλια αυτά πρέπει να έρθουν στο φως» υπογράμμισε ο Σεβασμιώτατος κ. Παύλος, τονίζοντας ότι δεν χρειάζονται κορώνες και ακραίες εκφράσεις. Όπως είπε, «προβάλλεται η ανάγκη να έρθουν στο φως όλα αυτά τα κειμήλια, διότι είναι αγαθά του παγκόσμιου πολιτισμού, πολύ δε περισσότερο του ορθόδοξου χριστιανικού, και θα ωφελήσει πάρα πολύ τη γείτονα χώρα η ανάδειξη αυτών των κειμηλίων. Είναι πάμπολλα και από άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας. Διότι η κοιτίδα του Χριστιανισμού ήταν η καθ’ ημάς Ανατολή».

Αναφερόμενος γενικότερα στην κατάσταση στην Τουρκία και τη θέση που πρέπει να κρατάει η Ελλάδα, ο Μητροπολίτης Δράμας επεσήμανε: «Δεν θα πρέπει πάντοτε να επιχαίρουμε και να θέλουμε και το κακό του γείτονα και να δημιουργούμε ένα κλίμα κατ’ επίφαση πολεμικό. Γιατί οι συνέπειες στο γείτονα βαραίνουν πρώτα εμάς. Οι άλλοι είναι μακριά. Βλέπετε τις ροές των προσφύγων. Και στην κρίσιμη ώρα πάντοτε οι Σύμμαχοί μας μας πωλούν, όπως συνέβη αυτό και κατά την Μικρασιάτικη καταστροφή, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις. Οι Οθωμανοί ήταν δυνάστες μας για 500 χρόνια, αλλά δεν μπορώ να πω ότι η συμπεριφορά των Γερμανών, των Ιταλών, των Αγγλλογάλλων ήταν καλύτερη στον τόπο αυτό».

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας ολοκλήρωσε την ομιλία του λέγοντας: «Για αυτό, λοιπόν, χρειάζεται σύνεση από όλους μας, περισυλλογή, ανασύνταξη των πνευματικών δυνάμεων του ελληνισμού παγκοσμίως, υπευθυνότητα, σοβαρότητα κυρίως από τους πολιτικούς μας ταγούς σε όλες τις βαθμίδες, για να μπορέσει αυτός ο τόπος να ξεπεράσει τις δυσκολίες του. Και βεβαίως προσήλωση στις αιώνιες και μοναδικές και σωστικές αξίες για το γένος μας που είναι η ορθόδοξη πίστη και τα ελληνικά γράμματα».