ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

 

 

 

Η Τουρκία με μεθοδευμένες ενέργειες-παραβιάσεις επιδιώκει αλλαγή του αιγιακού status quο. Αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία στον Εθνικό Εναέριο Χώρο για το πλάτος των 10 ναυτικών μιλίων, δεν αναγνωρίζει δικαίωμα ελληνικού ελέγχου σε συγκεκριμένη έκταση και προσπαθεί να τροποποιήσει, στα νατοϊκά πλαίσια, αμυντικές ζώνες ευθύνης.

Το ζήτημα της ασφάλειας του αιγιακού εναέριου χώρου είναι «ευαίσθητο» για την ελληνική άμυνα (σύμφωνα με τη βασική σύγχρονη στρατηγική αρχή «αυτός που κυριαρχεί στον Εναέριο Χώρο ελέγχει και τον κάτω από αυτό Θαλάσσιο και Χερσαίο Χώρο»). Ένας αναπροσδιορισμός υπέρ της Τουρκίας θα μείωνε το αμυντικό βεληνεκές της Ελλάδας μπροστά στην ενδεχόμενη ανατολική αεροπορική επίθεση.

Η Τουρκία αναπτύσσει μια έντονη και πολύπλευρη δραστηριότητα που έχει ως στόχο την αναθεώρηση του υφιστάμενου καθεστώτος στο Αιγαίο. Για αυτό εκδηλώνει πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές δραστηριότητες, με τις οποίες προσπαθεί να προβάλλει τις θέσεις της.

Εθνικός Εναέριος Χώρος καλείται ο υπερκείμενος της ξηράς και των χωρικών υδάτων χώρος, πάνω στον οποίο ένα κράτος ασκεί το δικαίωμα της κυριαρχίας. Με το Π.Δ. 6/18-9-1931 καθορίστηκε ότι «Το πλάτος της ζώνης των χωρικών υδάτων, όσον αφορά ζητήματα Αεροπορίας και Αστυνομίας αυτής, εκτείνεται σε 10 ναυτικά μίλια από τις ακτές». Το Π.Δ. αυτό έχει περιληφθεί στη γνωστή δημοσίευση του ΟΗΕ, που περιέχει τις εθνικές νομοθεσίες των κρατών-μελών για την αιγιαλίτιδα ζώνη, ήδη από το 1956.

Παραβίαση Εθνικού Εναερίου Χώρου θεωρείται η είσοδος εναερίων μέσων εντός του Εθνικού Εναερίου Χώρου (10 ναυτικά μίλια) χωρίς άδεια.

Παράβαση Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας θεωρείται κάθε πτήση που δεν συμμορφώνεται με τους ισχύοντες διεθνείς κανόνες και τις διαδικασίες ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.

Διαβάστε επίσης:

Ιστορική θεώρηση

 

Η Τουρκική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) με Nοtams στις 20, 23 και 29 Ιουλίου 1974 χαρακτήρισε τον Εναέριο Χώρο του Αιγαίου που υπαγόταν σε ελληνικό έλεγχο σαν Danger Area. Στις 2 Αυγούστου 1974 ανακάλεσε τα Nοtams αυτά και στις 6 Αυγούστου έκδωσε νέο παράνομο Nοtam (το 714) αυθαίρετης καθιέρωσης σημείων αναφοράς σε μια περιοχή από τον Έβρο έως την Αλεξάνδρεια και πάνω από το μέσο του Αιγαίου, για τα αεροσκάφη που θα πετούσαν προς την Τουρκία και θα υπάγονταν στο «ANKARA» Air traffic control center και «INSTABUL» Air traffic control center και όχι στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας Αθηνών, αφού τα σημεία αναφοράς βρίσκονταν μέσα στο FIR/U.I.R «ATHINAI».

Στις 14 Αυγούστου 1974, η ελληνική υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας (ΥΠΑ) έκδωσε το Nοtam 1066 διεθνούς διανομής, για να πληροφορήσει τους αεροναυτιλόμενους ότι δεν παρέχει πλέον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας στους αεροδιαδρόμους προς την Τουρκία και κήρυξε τον Εναέριο Χώρο του Αιγαίου επικίνδυνη περιοχή και στις 13 Σεπτεμβρίου 1974 κήρυξε με το Nοtam 1157 ολόκληρο το FIR /UIR «ATHINAI» επικίνδυνη περιοχή.

Στις 27 Ιανουαρίου 1975 προτάσεις αποκατάστασης των αεροσυγκοινωνιών πάνω από το Αιγαίο του Έλληνα Πρέσβη στην Άγκυρα στον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών απορρίφτηκαν. Τον Ιούνιο του 1975 η Ελλάδα άνοιξε τμήμα των αεροδιαδρόμων G-18 (Green-18) και στις 26 Δεκεμβρίου 1975 η Τουρκία γνωστοποίησε στην ελληνική υδρογραφική υπηρεσία σχεδιαγράμματα 13 πεδίων βολής αεροσκαφών και πλοίων (πολλά βρίσκονταν σε επαφή με τα ελληνικά χωρικά ύδατα ή απέχουν λιγότερο από 10 ναυτικά μίλια από τις ελληνικές ακτές ένα επικαλύπτει το πεδίο βολής Άνδρου).

Τον Ιανουάριο του 1977 η Τουρκία έθεσε ζήτημα ασφάλειας των μικρασιατικών ακτών της από ενδεχόμενη ελληνική «επίθεση». Στις 1 Ιουλίου 1978 η Τουρκία αναλαμβάνοντας τη διοίκηση του 6 ATAF (Allied Tactical Air Force), θέλησε να ασκήσει και τον επιχειρησιακό έλεγχο αυτού του στρατηγείου. Οι συνομιλίες του Αυγούστου του 1978 απέτυχαν από το βάρος των τουρκικών αιτημάτων περιορισμού της τερματικής περιοχής της Λήμνου.

Σήμερα οι Nοtams 714 και 1157 καταργήθηκαν, η τερματική περιοχή της Λήμνου περιορίστηκε και συνεχίζονται οι τουρκικές προκλητικές παραβιάσεις του ελληνικού Εναέριου Χώρου.

 

Οι τουρκικές θέσεις

 

Η Τουρκία:

-Προβάλλει το αίτημα καθορισμού ζώνης έγκαιρης προειδοποίησης πλάτους 60 ναυτικά μίλια γύρω από τις δυτικές ακτές της για αεροσκάφη του πετάνε προς την Τουρκία, δεν δέχεται όμως και τον καθορισμό όμοιας ζώνης για αεροσκάφη που πετάνε προς την Ελλάδα

-Ζητά κατάργηση ορισμένων αεροδιαδρόμων που βρίσκονται μέσα στο FIR/U.I.R «ATHINAI»

-Επιζητεί να αναλάβει τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου στα νατοϊκά πλαίσια

-Δέχεται το πλάτος των 6 ναυτικών μιλίων από τις ακτές για τον ελληνικό Εναέριο Χώρο.

 

Οι ελληνικές θέσεις

 

Η Ελλάδα:

-Αρνείται να δεχτεί μονόπλευρη καθιέρωση ζώνης έγκαιρης προειδοποίησης για αεροσκάφη που πετούν προς την Τουρκία

-Αρνείται περιορισμό του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου από 10 ναυτικά μίλια σε 6 ναυτικά μίλια.

 

Η διαφορά μέσα από το πρίσμα του Διεθνούς Δικαίου

 

Το άρθρο 1 της Σύμβασης του Σικάγου του 1944 «περί I.C.A.Ο» (International Civil Aνiatiοn Οrganizatiοn/Διεθνής Οργάνωση Πολιτικής Αεροπορίας) –επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 1974– αναφέρει: «Τα συμβαλλόμενα κράτη αναγνωρίζουν όπως έκαστο κράτος έχει την πλήρη και αποκλειστική κυριαρχία επί της υπεράνω του εδάφους της ατμοσφαιρικής εκτάσεως». Τα ξένα αεροσκάφη που χρησιμοποιούν εθνικό Εναέριο Χώρο είναι υποχρεωμένα να τηρούν τους διεθνείς και εσωτερικούς κανονισμούς εναέριας κυκλοφορίας.

(α) Ως προς το δικαίωμα ελέγχου

Η κρατική κυριαρχία επεκτείνεται κάθετα και οριζόντια στον υπερκείμενο του κρατικού εδάφους Εναέριο Χώρο.

Ο διαχωρισμός των FIR στην Ευρώπη έγινε στην Περιοχιακή Σύσκεψη του Paris το 1952, όπου ανατέθηκε ο έλεγχος της εναέριας περιοχής του Αιγαίου στην Ελλάδα (ελληνικός νόμος 2597/1940 «περί κινήσεως αεροσκαφών υπεράνω της ελληνικής επικράτειας»). Το «δυσμενές» καθεστώς για την «ασφάλειά» της που επικαλείται η Τουρκία διαμορφώθηκε με τη σύμφωνη γνώμη της. Πρέπει να τονιστεί ότι υπάρχει ειδοποιός διαφορά μεταξύ του δικαιώματος ελέγχου στο διεθνή Εναέριο Χώρο και της άσκησης κυριαρχίας σε εθνικό Εναέριο Χώρο.

(β) Παραβιάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου στο Αιγαίο, Παραβάσεις Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας εντός του FIR Αθηνών

Η τουρκική αεροπορία εκτελεί συνεχώς ένα μεγάλο αριθμό παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου (εύρος 10 ναυτικά μίλια) και παραβάσεων κανόνων εναέριας κυκλοφορίας εντός του FIR Αθηνών. Οι ενέργειες αυτές γίνονται:

(α) Επ’ ευκαιρία νατοϊκών ασκήσεων

(β) Με προσχεδιασμένες τουρκικές πτήσεις αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας

(γ) Με εκτέλεση αεροναυτικών τουρκικών ασκήσεων στο χώρο του Αιγαίου

(δ) Με παρενόχληση των ελληνικών αεροσκαφών που πετούν στο χώρο του Αιγαίου (διεθνή και εθνικό)

Η Άγκυρα με τον τρόπο αυτό:

(α) Αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

(β) Αμφισβητεί τις δικαιοδοσίες-αρμοδιότητες που έχουν εκχωρηθεί από τον ICAO (Διεθνή Οργανισμό Αεροναυτιλίας) στην ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας.

(γ) Εδραιώνει την προκλητική της παρουσία πάνω από το Αιγαίο.

(δ) Αμφισβητεί το ισχύον Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας και του αέρος.

(ε) Υποβαθμίζει την ελληνική παρουσία στον αιγιακό χώρο.

(στ) Καταδεικνύει στους εταίρους μας στο ΝΑΤΟ ότι έχει και η Άγκυρα «δικαιώματα» και «ζωτικά συμφέροντα» στην περιοχή.

(ζ) Διεκδικεί περιοχή αστυνόμευσης(AIR POLICING AREA) μέσα στο FIR Αθηνών(Αιγαίο).

(η) Διεκδικεί δικαιώματα έρευνας-διάσωσης στο θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου.

Το όλο θέμα των παραβάσεων και παραβιάσεων που εκτελεί η τουρκική αεροπορία είναι πρώτιστα πολιτικό και έχει άμεση σχέση:

1ον) Με τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας εντός του εθνικού εναέριου χώρου (10 ναυτικά μίλια).

2ον) Με τα όρια των περιοχών ευθύνης και των περιοχών αστυνόμευσης του ΝΑΤΟ.

3ον) Με την άσκηση του δικαιώματος της Ελλάδας για επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης σε 12 ναυτικά μίλια.

4ον) Με την ενεργοποίηση του Στρατηγείου της Λάρισας.

5ον) Με τον τρόπο διεξαγωγής των νατοϊκών ασκήσεων στο Αιγαίο.

6ον) Με τις περιοχές έρευνας και διάσωσης.

7ον) Με το ενιαίο Αμυντικό δόγμα Ελλάδας-Κύπρου.

8ον) Με τις αρμοδιότητες των νατοϊκών Αεροπορικών Κέντρων Επιχειρήσεων (CAOC’s).

(γ) FIR (Flight Information Region) Αθηνών– Καθορισμός των ορίων των FIR’s-FIR Αθηνών

Η Σύμβαση του Σικάγου υπογράφτηκε το 1974 από 37 κράτη και το 1947 ιδρύθηκε ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO-International Civil Aviation Organization). O ICAO καθόρισε επακριβώς τις αρμοδιότητες και ευθύνες των συμβαλλομένων χωρών σχετικά με τον έλεγχο των πτήσεων και επίσης καθόρισε τα όρια του κάθε FIR (Flight Information Region). Το FIR συμπεριλαμβάνει όλη την

επικράτεια κάθε χώρας (εθνικός εναέριος χώρος) και τον παρακείμενο διεθνή (εφόσον υπάρχει). Σκοπός όλων των ρυθμίσεων του ICAO είναι η ασφάλεια των πτήσεων και η αποτελεσματική διεξαγωγή των πτήσεων. Η ευθύνη ελέγχου κάθε FIR διέπεται από διεθνείς διατάξεις και έχει ανατεθεί στην αρμόδια εθνική αρχή κάθε κράτους.

(συνεχίζεται…)