ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

 

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ

 

 

Μέρος Α’

Σε προηγούμενα άρθρα μας προσδιορίσαμε με τη βοήθεια αρχαίων συγγραφέων τα γεωγραφικά όρια κατοίκησης των Ηδωνών.

Στο σημερινό άρθρο μας θα αναφερθούμε στην έκφραση του θρησκευτικού συναισθήματος των Ηδωνών, που κατά τη δήλωση του Χαιρωνέα Πλούταρχου, δεν εννοείται λαός, ο οποίος να μην εκδηλώνει με τον τρόπο ή τους τόπους του, που αυτός επιλέγει, το θρησκευτικό του συναίσθημα. Σημειώνει μάλιστα ο Πλούταρχος ότι: «Δεν θα βρεις πουθενά πόλη χωρίς ιερά και θεούς».

Οι Ηδωνοί λοιπόν κατά τις μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων χαρακτηρίζονται ως έθνος με έντονο το θρησκευτικό τους συναίσθημα, κάτι που επισημαίνεται εύγλωττα από τη σωρεία θεοτήτων μεγάλων, όπως των Ολυμπίων (Αθηνάς, Ερμή, Δία κ.α.), μικρών, πολλών τοπικών (Διόνυσος ο Τασιμπαστινός, Μάντα, Ορφέας, Θράκας Ιππέας κ.α.), καθώς και από το πλήθος των ιερών, τα οποία αναγέρθηκαν στην περιοχή μας από τα αρχαϊκά μέχρι τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού.

Και είναι εύλογο να παρατηρείται λατρεία σωρείας θεών σε μια περιοχή, όπου η επιβίωση των κατοίκων της εξαρτάται κυρίως από την εκμετάλλευση της γης είτε της επιφάνειας είτε και των εγκάτων της.

Αλλά και ένας άλογος συντείνει στην ύπαρξη λατρείας τόσων πολλών, μικρό και μεγάλων, θεοτήτων στην περιοχή μας. Και αυτός δεν είναι άλλος από την εγκατάσταση πολλών επήλυδων σ’ αυτήν, οι οποίοι δικαιολογημένα έφεραν μαζί τους και τη λατρεία των θεών της χώρας, από την οποία προέρχονταν και η οποία λατρεία έγινε αποδεκτή από τους γηγενείς Ήδωνες.

Παρόμοιο φαινόμενο απαντάται και στη νεοελληνική ζωή. Πλήθος Οσίων και Αγίων λατρεύονται από το λαό μας, και κυρίως από τις αγροτοποιμενικές κοινωνίες, στις οποίες και απαντώνται μέχρι σήμερα κατάλοιπα της λατρείας του θεού Διονύσου.

Ασφαλώς οι Ηδωνοί δεν έγιναν μόνο αποδέκτες θεών επήλυδων, αλλά με τη σειρά τους δάνεισαν και σε άλλους λαούς δικές τους θεότητες, όπως συνέβη με τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, με τη διαφορά όμως ότι οι δανειζόμενοι ξένες θεότητες φρόντισαν να τις απεικονίσουν με το δικό τους τρόπο και να τις προσδώσουν ονόματα παρμένα από τον δικό τους γλωσσικό κώδικα (π.χ. η Άρτεμη έγινε Ντιάνα, ο Ερμής Mercurius, o Δίας Jupiter, η Ήρα Juno κ.α.).

Από το Δωδεκάθεο του Ολύμπου λατρεύτηκαν στη χώρα των Ηδωνών οι ακόλουθοι θεοί, αφού προηγήθηκε από την 5η χιλιετία η λατρεία της Μητέρας Γης, της θεάς της Γονιμότητας, της οποίας η παρουσία μάς είναι γνωστή από τα πήλινα ειδώλια, τα οποία βρέθηκαν όχι μόνο στο νεολιθικό οικισμό των Σιταγρών, αλλά και σε άλλους νεολιθικούς οικισμούς της περιοχής μας.

Και ήταν εύλογο να λατρευτεί πρώτη η θεά της Γονιμότητας σε μια περιοχή κατ’ εξοχήν γεωργική, μια θεά, η οποία κατά την αντίληψη των κατοίκων της γης, θα βοηθούσε στην αύξηση των παραγόμενων αγαθών και θα εξασφάλιζε τη σίγουρη επιβίωσή τους.

(Δεν τελειώσαμε με το θέμα. Θα συνεχίσουμε).