ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

 

 

 

Ξεκινώντας αυτό το κείμενο, σκόπευα να γράψω κάτι επετειακό, αλλά μετά σκέφτηκα ότι τέτοια κείμενα έχουν δημοσιευτεί πολλά μέχρι σήμερα. Ίσως είναι πιο χρήσιμο να γράψω κάτι για την ελευθερία, αλλά και για τον Γέρο του Μοριά.

Για το τι είναι στην πραγματικότητα, για το πώς την αντιλαμβανόμαστε, για το πώς την κατακτάμε και την διατηρούμε σε κάθε έκφανση της ζωής μας. Για το πόσο την εκτιμάμε, όταν την έχουμε δεδομένη και πώς αντιλαμβανόμαστε την ενδεχόμενη απώλεια της.

Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία…

Φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση του 1821, σε ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο περιβάλλον και με συνθήκες που δεν μπορούσαμε να τις φανταστούμε πριν από ένα χρόνο.

Προφανώς, για όσους γνωρίζουν, η επανάσταση του 1821 δεν ήταν η πρώτη προσπάθεια των Ελλήνων να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό και μπορείτε να διαβάσετε στην στήλη του Πολιτισμού το σημερινό άρθρο που αναφέρεται στις εξεγέρσεις των Ελλήνων από το 1457 έως και το 1821.

Προφανώς επίσης, η Ελλάδα του τότε, δεν είναι καθόλου η Ελλάδα του σήμερα. Κι αναφέρομαι σε αυτό γιατί πολύς λόγος γίνεται φέτος ειδικά, για το γεγονός (όπως λένε κάποιοι) πως γιορτάζουμε την απελευθέρωση μας όντες φυλακισμένοι λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας.

Κατ’ αρχήν να αποσαφηνίσουμε ότι δεν γιορτάζουμε την απελευθέρωση, αλλά την έναρξη μιας επανάστασης που οδήγησε μετά από χρόνια στην απελευθέρωση.

Δευτερευόντως, να αποσαφηνίσουμε ότι σήμερα δεν είμαστε φυλακισμένοι. Αυτό που συμβαίνει σήμερα, είναι πως προσπαθούμε (οι περισσότεροι τουλάχιστον) να μένουμε προφυλαγμένοι, ακριβώς για να διασφαλίσουμε την ελευθερία μας. Κανένας άνθρωπος διασωληνωμένος και σε κώμα δεν μπορεί να είναι ελεύθερος κι αυτή την ελευθερία πρέπει να την εξασφαλίσουμε όλοι για τον εαυτό του ο καθένας, αλλά και για τους γύρω μας.

Καλό είναι, αν πραγματικά τιμούμε την ελληνική επανάσταση του 1821 και τους αγώνες για την ελευθερία, να μην την ευτελίζουμε συγκρίνοντας μια παροδική κατάσταση που μας αναγκάζει να υποστούμε κάποιους περιορισμούς για ένα διάστημα, με την υποδούλωση επί 400 χρόνια ενός έθνους και μάλιστα κάτω από την σκληρή κατοχή του Οθωμανικού ζυγού.

Με ποια λογική είναι Έλληνας αυτός ο οποίος δεν γνωρίζει τα Δερβενάκια… Όχι, δεν είναι τραγούδι, σαν τα Καβουράκια και τα Μανταλάκια. Τι έγινε στα Δερβενάκια, είμαστε και στο γιορταστικό έτος 2021, διακόσια χρόνια από το μεγάλο κόλπο. Που το γιορτάσαμε (;;;) τον ξεσηκωμό, που το γιορτάζουμε (;;;), χωρίς να έχουμε πάρει πρέφα τίποτα περισσότερο από την «Επιτροπή» που στήθηκε.

Δεν παριστάνουμε τον δάσκαλο, και με το μπαρδόν. Η Επανάσταση του 1821, λέμε. Ποιος την ξεκίνησε; Όχι, βέβαια, οι κοτζαμπάσηδες που νταϊλίκι ανέλαβαν να διαχειριστούν το έργο. Και για να κάνουμε ταμείο, «απόγονοι», συνεχιστές της πολιτικής πρακτικής των προσκυνημένων προύχοντων στην τουρκοκρατία είναι σήμερα οι κομματάρχες, από αριστερά μέχρι δεξιά. Μάθημα τέλος.

Η κουβέντα για μια από τις πιο κρίσιμες μάχες, εκείνη που έγινε στις 26 Ιουλίου, το 1822, στα Δερβενάκια. Στα ορεινά περάσματα της Νεμέας, ανάμεσα στην Κόρινθο και την κοιλάδα του Άργους. Ας ξεκινήσουμε από το Μεσολόγγι, εκεί όπου στρατοπέδευσαν δύο σπουδαίοι στρατηγοί του σουλτάνου, ο Κιουταχής και ο Ομέρ Βρυώνης. Την ίδια στιγμή, προελαύνει αμαχητί, ανενόχλητος, άλλη φίρμα, πιο διάσημη, ο πολέμαρχος Μαχμούτ πασάς Δράμαλης με εμπειροπόλεμη στρατιά, 23.000 πεζικάριους, 6.000 καβαλάρηδες, πυροβολικό και επαρκέστατες προμήθειες. Οι ραγιάδες το παρατράβηξαν και η απόφαση είναι να τελειώσει το παραμύθι της επανάστασής τους. Οριστικά.

Ο Δράμαλης ενεργεί εκκαθαριστικά. Δεν συναντά αντίπαλο, ρημάζει τον τόπο απ’ όπου περνάει. Σφαγές και φωτιές παντού. Από Φθιώτιδα πατάει Βοιωτία και βαδίζει από τα περάσματα του Κιθαιρώνα προς Μέγαρα και Κόρινθο. Οι κοτζαμπάσηδες, οι γνωστοί πρώην συνεργάτες των κατακτητών Ζαΐμης, Χαραλάμπης, Λόντος, Σισίνης, Νοταράς, Δεληγιάννης, κι άλλοι άρχοντες Β’ εθνικής, παίρνουν εντολή να μαζέψουν τους δικούς τους, να στρατολογήσουν όσους μπορούν, να μαζευτούν όλοι στον Ισθμό και εκεί να αμυνθούν. Σαν τουρκολάτρες ήταν κλάσεως οι κοτσαμπάσηδες, όμως όχι και σαν στρατιωτικοί.

Ο μέγας Κολοκοτρώνης, με π…ρια που δεν τα χωράει η βράκα του, πολιορκεί και την Πάτρα και από στιγμή σε στιγμή θα την πάρει. Εντολή: «Παράτα…» του λένε «…την πολιορκία και τράβα να αντιμετωπίσεις εσύ τον Δράμαλη». Λύνει την πολιορκία της Πάτρας ο «γέρος», εγκαταλείπει στη μέση τη σίγουρη νίκη, όπως του ζήτησε η π…να, η «κυβέρνηση».

Άλλη έκπληξη όταν βρίσκεται στην Καρύταινα ο πρώτος παικταράς του αγώνα, ο Κολοκοτρώνης. Ο μινίστρος, δηλαδή ο υπουργός πολέμου Κωλέττης, τον διατάζει να συνεχίσει την πολιορκία της Πάτρας διότι ο εν λόγω κόπανος λέει: «Εμείς θα ασχοληθούμε με τον Δράμαλη». Ο Κολοκοτρώνης αγνοεί τη διαταγή και τραβάει για Τριπολιτσά και στο άκουσμα του ερχομού του οι γερουσιαστές όπου φύγει-φύγει. Την κοπανάει και ο κοτζάμπασης Ρήγας Παλαμήδης, που κρατούσε τα απόρθητα κάστρα του Ακροκορίνθου και τα Μεγάλα Δερβένια.

Στις 6 Ιουλίου καταφθάνει στην Κόρινθο η στρατιά του Δράμαλη. Σε συμφωνία με τον Κολοκοτρώνη ο Υψηλάντης με 200 ορκισμένους δικούς του αναλαμβάνει να καθυστερήσει τον Δράμαλη. Καβατζάρει στο κάστρο του Άργους, βάζει φωτιές στον κάμπο, κάνει κλεφτοπόλεμο.

Ο Κολοκοτρώνης βαράει συναγερμό. Καταφθάνουν Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Πετρόμπεης και όλη η δύναμη από το Άργος στήνει στρατόπεδο στους Μύλους. Τελευταίος έρχεται και ο Υψηλάντης, αφού έκανε πολύ καλή δουλειά ενάντια στον Δράμαλη.

Ζέστη αφόρητη. Ο χειμώνας ήταν χωρίς βροχές. Οι προμήθειες του Δράμαλη τελειώνουν, ο στρατός του υποφέρει. Δεν υπάρχει νερό στην καμένη γη, ανύπαρκτα τα φρούτα και τα κηπευτικά. Ο Δράμαλης με τους Έλληνες ρουφιάνους του διαδίδει ότι θα προχωρήσει να κοπανήσει το Ναύπλιο. Οι κοτσαμπάσηδες μασάνε το παραμύθι και προτείνουν να βαρέσουν τον Δράμαλη στους Μύλους. Ο Κολοκοτρώνης ήταν σίγουρος ότι ο εχθρός θα υποχωρήσει και πιάνει τα Δερβενάκια. Στις 26 Ιουλίου οι Τούρκοι ξεκινάνε να διαβούν το οχυρό πέρασμα για την Κόρινθο. Δέχονται τον αιφνιδιασμό από τους Κολοκοτρώνη, Υψηλάντη, Παπαφλέσσα, Νικηταρά, που με τη μια καθαρίζουν σαν αβγά 3.000 νοματαίους.

Την επομένη ο Δράμαλης επιχειρεί να περάσει από τη διάβαση του Αγιονόρι, βέβαιος ότι ο Κολοκοτρώνης θα παρέμενε στα Δερβενάκια. Πάλι μέσα στο μυαλό του Δράμαλη, και αφού άφησε φωτιές να καίνε παραπλανητικά στα Δερβενάκια, ο Κολοκοτρώνης μετακίνησε τη νύχτα τις δυνάμεις του στο Αγιονόρι. Έτσι έγινε η καταστροφή του Δράμαλη. Από τους 30.000 άνδρες του γλίτωσαν μόλις 3.500.

Προς το παρόν σώθηκε η Επανάσταση. Με την ψυχή και την πονηριά του πειρατή. Του αντάρτη. Μόνο έτσι ο μικρών κυβικών Έλληνας μπορεί να τη φέρει στον ισχυρότερο ξένο.

Ελευθερία λοιπόν είναι η δυνατότητα του ανθρώπου να σκέφτεται, να αποφασίζει και να πράττει όπως ο ίδιος επιθυμεί. Οι μορφές της ελευθερίας είναι τρείς και όλες μαζί συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε «καθολική ελευθερία».

Η ατομική ελευθερία, η δυνατότητα δηλαδή της αυτοδιάθεσης, το να μην είναι κανένα άτομο κτήμα κάποιου άλλου.

Η κοινωνική ελευθερία, η δυνατότητα να συμμετέχει κάποιος σε ένα κοινωνικό σύνολο, να είναι μέλος μιας κοινότητας ισότιμα και ως φορέας δικαιωμάτων αλλά και υποχρεώσεων, να δρα εντός αυτής.

Η πολιτική ελευθερία, η δυνατότητα να συμμετέχει κάποιος στον πολιτικό διάλογο, με προτάσεις και σχόλια, να έχει πολιτικές πεποιθήσεις και φυσικά να εκλέγει ή/και να εκλέγεται ο ίδιος.

Στην σύγχρονη κοινωνία, ίσως επειδή δεν φέρουμε έντονα τα βιώματα της στέρησης βασικών ελευθεριών ως αποτέλεσμα πολέμων, κατοχής ή άλλων τέτοιων καταστάσεων, έχουμε μια δυσκολία να αντιληφθούμε τι αποτελεί στέρηση τους και τι όχι. Συνδυαστικά με αυτό, έχουμε και μια δυσκολία να αντιληφθούμε την συνάφεια της έννοιας του δικαιώματος με εκείνη της υποχρέωσης. Μας διαφεύγει συχνά, πως ενδεχόμενη υπέρμετρη ή καταχρηστική αξιοποίηση της δικής μας ελευθερίας, ίσως να σημαίνει παραβίαση της ελευθερίας και θεμελιωδών δικαιωμάτων κάποιων άλλων μελών του κοινωνικού συνόλου στο οποίο ανήκουμε.

Το θέμα είναι κατά πόσο ο καθένας από εμάς, λειτουργώντας ως μέρος ενός συνόλου, είναι σε θέση να βάλει ο ίδιος, μόνος, όρια στην ελευθερία του, αναγνωρίζοντας ότι σε μια υγιή κοινωνία, τα μέλη της δεν έχουν μόνο ελευθερία ή ότι δεν έχουν απόλυτη ελευθερία γιατί δεν πρέπει να έχουν. Μόνο κάποιος που μπορεί να το συνειδητοποιήσει αλλά και να το εφαρμόσει στην πράξη, είναι πραγματικά ελεύθερος, γιατί αποδεσμεύεται από στερεότυπα και αντιλήψεις που αφ’ ενός είναι ανεδαφικά, εφ’ ετέρου οδηγούν σε μια αλλοιωμένη πραγματικότητα και μια εντελώς λανθασμένη αντίληψη της έννοιας «ελευθερία».

Η ελευθερία κατακτήθηκε και θα κατακτάται κάθε φορά που απαιτείται. Εκείνο που χρειάζεται επίσης να κατακτηθεί, είναι και η σύνεση να την αξιοποιούμε όπως πρέπει για να διευρύνουμε τα οφέλη της σε όλα τα μέλη της κοινωνίας στην οποία ζούμε.

Είναι γνωστοί και πάντα επίκαιρο οι στίχοι του Ανδρέα Κάλβου:

«Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία».

Αρετή ώστε να μην χρησιμοποιούμε την ελευθερία μας καταχρηστικά, τόλμη ώστε να την διεκδικούμε όταν την στερούμαστε εμείς ή οποιοσδήποτε άλλος.