ΑΡΘΡΟ

Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά

ATPL

AIRLINE PILOT

B737NG AIRBUS 320

 

 

(συνέχεια από το προηγούμενο)

 

Οι νέοι στην Ελλάδα σπουδάζουν γιατί δεν βρίσκουν δουλειά – Τι δείχνει έκθεση της Κομισιόν

 

Το ότι οι νέοι στην Ελλάδα έχουν και δεξιότητες, γνώσεις και πληθώρα πτυχίων και μεταπτυχιακών δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς, όπως και το γεγονός ότι τα χρυσά ταλέντα της χώρας μεταναστεύουν λόγω ανεργίας και έλλειψης ευκαιριών.

Ωστόσο το γεγονός ότι τα εφόδια που αποκτούν σε πολλές περιπτώσεις είναι απότοκο της κρίσης αποτελεί μια διαφορετική διάσταση, την οποία εντόπισε η Κομισιόν στην τελευταία της έκθεση για την εκπαίδευση. Η ραγδαία αύξηση που καταγράφεται στην ολοκλήρωση πανεπιστημιακών σπουδών στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αντικατοπτρίζει τη βαθιά κρίση στην απασχόληση.

Με άλλα λόγια οι νέοι στην Ελλάδα σπουδάζουν γιατί δεν βρίσκουν δουλειά.

Περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν πανεπιστημιακά πτυχία, αλλά συχνά δεν υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ των επαγγελματικών προσόντων και των πραγματικών αναγκών της αγοράς εργασίας επισημαίνεται στη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκε κατά 17 εκατοστιαίες μονάδες από το 2008 και έφτασε στο 42,7% το 2016, υπερβαίνοντας τόσο τον στόχο του 40% βάσει της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσο και την εθνική τιμή αναφοράς του 32%.

Ωστόσο, η απότομη αυτή αύξηση αντικατοπτρίζει κυρίως τη βαθιά κρίση στην απασχόληση, καθώς οι νέοι αναβάλλουν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Μεγάλο ποσοστό (40,2%) των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25- 34 ετών απασχολούνται σε θέσεις εργασίας με κατώτερες απαιτήσεις από το επίπεδο εκπαίδευσης που έχουν ολοκληρώσει.

Τα επίπεδα απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων έχουν αυξηθεί αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά.

Στο πλαίσιο της διαρκούς οικονομικής κρίσης, η συνολική ανεργία εξακολουθεί να είναι η υψηλότερη στην Ε.Ε. με ποσοστό 23,6% το 2016, η δε ανεργία των νέων (ηλικίας 15-24 ετών) ανέρχεται σε 47,3%. Παρότι σημείωσε αύξηση σε σύγκριση με το 2015, το ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων από την τριτοβάθμια εκπαίδευση το 2016 ήταν το χαμηλότερο στην Ε.Ε.- 28, καθώς ανήλθε σε 55%, και υπολειπόταν μακράν του μέσου όρου της ΕΕ (82,2%).

Παρόμοια τάση παρατηρείται και όσον αφορά τους αποφοίτους ανώτερης δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: το ποσοστό απασχόλησής τους αυξήθηκε ελαφρώς στο 37,8%, αλλά παραμένει μακράν το χαμηλότερο στην Ε.Ε.

Όσον αφορά το ποσοστό των νέων (ηλικίας 15-29 ετών) εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης, το οποίο ανήλθε σε 22,2 % το 2016, ήταν το δεύτερο υψηλότερο μετά τη Βουλγαρία.

 

Πτυχιούχοι οκτώ στους δέκα που έφυγαν από τη χώρα

 

Λόγω των δυσμενών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών και της έλλειψης ευκαιριών, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρή εκροή ατόμων με υψηλού επιπέδου δεξιότητες.

Το 2015 έφυγαν από την Ελλάδα 109.351 άτομα, σχεδόν τα διπλάσια από εκείνα που εισήλθαν, συνεχίζοντας με τον τρόπο αυτό την τάση καθαρής εξερχόμενης μετανάστευσης λόγω της οικονομικής κρίσης. Η πρόσφατη αποδημία διαφέρει αισθητά από προγενέστερα κύματα εξερχόμενης μετανάστευσης που αποτελούνταν κυρίως από μετανάστες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου.

Στο διάστημα μεταξύ 2008 και 2013, από τα σχεδόν 223.000 άτομα ηλικίας 25-39 ετών τα οποία μετανάστευσαν στο εξωτερικό, το 88% ήταν πτυχιούχοι ελληνικού πανεπιστημίου, το 60% ήταν κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών που αποκτήθηκε είτε από ελληνικό ίδρυμα είτε από ίδρυμα της αλλοδαπής και το 11% ήταν κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος που αποκτήθηκε κυρίως στην αλλοδαπή.

Και αυτό παρότι η αναλογία των κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών είναι πολύ χαμηλότερη στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες χώρες (έκθεση του ΟΟΣΑ το 2016).

Ως εκ τούτου, το υψηλό ποσοστό εξερχόμενης μετανάστευσης κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών είναι ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας, καθώς μειώνει περαιτέρω το ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να συμβάλει στην καινοτομία και την (τεχνολογική) ανάπτυξη ως παράγοντες οικονομικής μεγέθυνσης.

Άλλωστε είναι προφανές πως ακριβώς οι πολλοί φοιτητές είναι ένας από τους λόγους που στο πανεπιστήμιο δεν «ανοίγει το μυαλό σου». Όπως επισημαίνεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα το 2015: «Είναι επιτακτική η μείωση των εισακτέων στο σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης». Από την άλλη, αν όντως επιθυμείς να ανοίξει το μυαλό σου, το Άντερματ σου παρέχει αυτή τη δυνατότητα και μάλιστα προσφέροντάς σου υπερπληθώρα επιλογών, για πεδίο γνώσεων που πραγματικά θα σε ενδιαφέρει και όχι για περιττά πανεπιστημιακά μαθήματα που θα τα παρακολουθήσεις μόνο για να πάρεις βαθμό. Με το θέμα είχαμε ασχοληθεί και παλαιότερα και είχαμε δείξει με παραδείγματα πόσο εμείς οι ίδιοι είχαμε επωφεληθεί από τα συγκεκριμένα «ιντερνετικά πανεπιστήμια».

 

«Αν δεν έχεις πτυχίο πώς θα μπεις στο δημόσιο;»

 

Άλλο ένα επιχείρημα που τείνει να εκλείψει με όλα όσα συμβαίνουν στον δημόσιο τομέα τα τελευταία χρόνια. Αφενός γιατί πλέον ούτε το δημόσιο είναι ακριβώς αυτό που λέμε «σίγουρη δουλειά» και αφετέρου γιατί το να δουλεύεις στο δημόσιο είναι ίσως ότι πιο βαρετό μπορείς να κάνεις. Ειδικά όταν η αξιολόγηση είναι άγνωστη λέξη αλλά και πρακτικά δεν υπάρχει καμία εξέλιξη πέραν του μισθού (μέχρι να σταματήσει και αυτή).

Όπως και να το κάνουμε, φαντάζει αδύνατο για έναν νέο άνθρωπο να ονειρεύεται να κάθεται πίσω από έναν γκισέ κάνοντας καθημερινά τις ίδιες μηχανικές κινήσεις. Αν υποθέσουμε πως υπάρχει ένας τέτοιος, ακόμη κι εκείνος θα απογοητευτεί στην πορεία. Γιατί σίγουρα δεν θα ήθελε να μένει στάσιμος, γεγονός που είναι σχεδόν βέβαιο όταν μιλάμε για τον δημόσιο τομέα που εξελίσσεται με ρυθμούς… κουτσής χελώνας. Για παράδειγμα, όσο και να χαίρεται ένας υπάλληλος της εφορίας για το ότι εργάζεται στο δημόσιο, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα καταλήξει να βαριέται τη δουλειά του (αν όχι τη ζωή του).

 

«Πώς θα βρεις δουλειά χωρίς πτυχίο;»

 

Εδώ το επιχείρημα έρχεται σε κόντρα με την πραγματικότητα. Σε μια τόσο κουτσουρεμένη αγορά εργασίας όπως η ελληνική που ουσιαστικά αγνοεί τα πτυχία (και δικαίως) είναι πολύ σημαντικό να μπορείς μόνος σου να δημιουργείς τις προϋποθέσεις για να μπορείς να κερδίσεις μία δουλειά. Για την πλειοψηφία των επαγγελμάτων που υπάρχουν εκεί έξω τα πτυχία δεν αποδεικνύουν τίποτα. Βάλε τον εαυτό σου στη θέση του εργοδότη και αναρωτήσου: θα έδινες μια θέση εργασίας σε κάποιον με πλούσιο βιογραφικό ή σε έναν άλλον που ξέρεις στην πράξη ότι μπορεί να κάνει τη δουλειά για την οποία τον προορίζεις; Μάλλον το δεύτερο. Βέβαια ακόμη κι εκείνοι που τελικά ολοκληρώνουν τις σπουδές τους, δεν είναι ευτυχισμένοι με αυτές. Σε παλαιότερη έρευνα της έντυπης Ελευθεροτυπίας που αφορούσε απόφοιτους σχολών παρατηρούμε πως οι πτυχιούχοι μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους δήλωσαν στο εξωφρενικά μεγάλο ποσοστό του 90% ότι επέλεξαν λάθος σχολή και ότι αν ξανασυμπλήρωναν τώρα το μηχανογραφικό τους δελτίο δεν θα δήλωναν τη σχολή που μόλις αποφοίτησαν. Πολλοί δεν είναι;

Είναι χαρακτηριστικό πως σε χώρες του εξωτερικού όπως οι Η.Π.Α., οι νέοι, εκμεταλλευόμενοι την τεχνολογία δημιουργούν μόνοι τους τις δουλειές τους. Έτσι καταφέρνουν είτε να βγάζουν χρήματα από αυτές (όπως οι YouTubers) είτε να πωλούν τις ιδέες τους κάποιον που μπορεί να επενδύσει περισσότερα σε αυτές. Μπορεί εδώ οι συνθήκες να είναι δυσκολότερες, αλλά διάολε, οι καλοί δεν χάνονται…