ΑΡΘΡΟ
Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά
ATPL
AIRLINE PILOT
B737NG AIRBUS 320
Άγιοι Ανάργυροι
Οι Άγιοι Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός οι Ρωμαίοι, που η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη τους την 1η Ιουλίου, ζούσαν στη Ρώμη τον 3ο αιώνα και ήταν αδέλφια. Ο Κοσμάς και ο Δαμιανός ήταν γιατροί που όπως όλοι οι Άγιοι Ανάργυροι δεν έπαιρναν χρήματα για τις υπηρεσίες που προσέφεραν. Κατάφεραν να κάνουν τον αυτοκράτορα Καρίνο να πιστέψει στο Χριστιανισμό κατά τη διάρκεια που υποβάλλονταν σε βασανιστήρια. Σκοτώθηκαν, πιθανότατα από κάποιον ιατρικό αντίζηλο, το 284.
Γαλουχημένοι με τα νάματα της χριστιανικής πίστης, έχοντας τις ίδιες κλήσεις και ικανότητες, σπούδασαν την ιατρική επιστήμη, την οποία ασκούσαν ως διακόνημα και αγάπη «ανθρώποις και κτήνεσι τας ιάσεις παρέχοντες» (Συναξάρι 1ης Ιουλίου), δηλαδή θεραπεύοντας ανθρώπους και άρρωστα ζώα, δείχνοντας ιδιαίτερη ευαισθησία «κοπιώντας και πεφορτισμένους…» (Ματθ. 11:28).
Οι δύο αδελφοί ιατροί δεν έπαιρναν χρήματα (ανάργυροι), ακολουθώντας την ευαγγελική εντολή «δωρεάν λάβετε, δωρεάν δότε» και ενεργώντας πάντοτε προς δόξα και έπαινο του ονόματος του Θεού, στον οποίο προσεύχονταν να οδηγεί τα βήματά τους, ώστε να πράξουν κατάλληλα για τη σωτηρία του ασθενούς.
Η πίστη τους ήταν πολύ μεγάλη, και ο Κύριος, που εισάκουε την προσευχή τους, επιβραβεύοντας την ανιδιοτέλεια και την πίστη των δύο αδελφών, ευλόγησε τη θεραπευτική τους ικανότητα συμπληρώνοντάς την και με το χάρισμα της θαυματουργίας σε περιπτώσεις πάρα πολύ δύσκολες ή ανίατες, τις οποίες η επιστήμη ήταν ανεπαρκής για να τις αντιμετωπίσει.
Έτσι, οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός είχαν αποκτήσει πολύ μεγάλη φήμη και προσέτρεχαν σε αυτούς από τα πέρατα της αυτοκρατορίας δαιμονισμένοι, χωλοί, τυφλοί, λεπροί, άρρωστοι που έπασχαν από κάθε είδους νοσήματα, προκειμένου να βρουν τη θεραπεία. Κι όταν γινόντουσαν καλά και θέλανε να ανταμείψουν τους γιατρούς που τους έσωσαν και επέμεναν να τους δώσουν χρήματα, εκείνοι ως μόνη αμοιβή ζητούσαν την ομολογία των ανθρώπων που θεραπεύονταν και την πίστη στον Χριστό.
Το αποτέλεσμα ήταν να εξαφθεί ο φθόνος των άλλων ιατρών και κατεξοχήν του δασκάλου τους στην ιατρική, για τον πρόσθετο λόγο ότι εκείνος ήταν ειδωλολάτρης και αυτοί χριστιανοί. Έτσι, καθώς αναφέρεται στο Συναξάρι τους, ο άνθρωπος που τους έμαθε την ιατρική τέχνη, τους παραπλάνησε και τους παρέσυρε σε κάποιο βουνό, για να μαζέψουν δήθεν κάποια βότανα, κι εκεί τους επιτέθηκε (προφανώς μαζί με άλλους) και τους σκότωσε λιθοβολώντας τους το έτος 284.
Μερικοί από τους συναξαριστές γράφουν ότι πριν τους σκοτώσουν, οι άλλοι ζηλόφθονοι γιατροί τους είχαν κατηγορήσει στον αυτοκράτορα Καρίνο (257- 285) ότι κάνουν θαύματα ασκώντας μαγεία.
Ο Μάρκος Αυρήλιος Καρίνος, 49ος αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο οποίος κατά τα έτη 282-284 είχε διατελέσει καίσαρας του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας, και στη συνέχεια (284-285) αυτοκράτορας σε ανταγωνισμό με τον Διοκλητιανό, έχει τη φήμη ενός από τους χειρότερους αυτοκράτορες (η δυσφήμισή του οφείλεται πιθανότατα και στον Διοκλητιανό). Λέγεται πως παντρεύτηκε εννέα φορές και ήταν περιβόητος για τις ακολασίες και τις καταχρήσεις του.
Ακούγοντας, λοιπόν, τις κατηγορίες για τους διάσημους χριστιανούς γιατρούς, κάλεσε τους Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό και προσπάθησε να τους κάνει να αρνηθούν τη χριστιανική τους πίστη. Όμως, καθώς τους απειλούσε ότι θα τους τιμωρήσει πολύ αυστηρά, ξαφνικά το πρόσωπό του γύρισε, με αποτέλεσμα να κοιτάξει προς τη ράχη του! Τότε, οι Άγιοι προσευχήθηκαν στον Χριστό και τον θεράπευσαν.
Η παράδοση αναφέρει πως ο σκληρός και άκαρδος Καρίνος, όταν είδε το θαύμα, μεταστράφηκε ευθύς και πίστεψε στον Χριστό Σωτήρα, αν και αυτό όχι μόνο δεν επιβεβαιώνεται από καμιά ιστορική πηγή, αλλά μάλλον αποκλείεται, δεδομένου του χαρακτήρα του συγκεκριμένου ανθρώπου. Όπως και να ‘χει, ο Καρίνος- είτε πίστεψε στον Θεό, είτε πείστηκε για την αθωότητα των Αγίων Αναργύρων, είτε δεν είχε επαρκή αποδεικτικά στοιχεία, για να τους καταδικάσει- τους άφησε ελεύθερους, και οι αφιλοκερδείς χριστιανοί γιατροί επέστρεψαν στο σπίτι τους, για να βρουν λίγο αργότερα τον θάνατο δια λιθοβολισμού από τους αντιζήλους τους.
Την Ακολουθία των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, των Ρωμαίων, συνέταξε ο υμνογράφος Ιωσήφ, οι δε δύο αδελφοί απεικονίζονται με τα χαρακτηριστικά του ιατρικού επαγγέλματος.
Οι Άγιοι Ανάργυροι ήταν γιατροί και σύμφωνα με την παράδοση, παρείχαν αφιλοκερδώς και αναργύρως (δωρεάν) τις υπηρεσίες τους προς τους πάσχοντες. Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας μνημονεύονται «οι άγιοι και θαυματουργοί Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός, Κύρος και Ιωάννης, Παντελεήμων και Ερμόλαος, Σαμψών και Διομήδης και πάντες οι Άγιοι Ανάργυροι».
Ο Γερμανός φιλόλογος και θρησκειολόγος Λούντβιχ Ντόιμπνερ (1877-1946) υποστηρίζει ότι οι εκχριστιανισθέντες Έλληνες απέδωσαν τις πεποιθήσεις και τις θεραπευτικές ιδιότητες των Διόσκουρων στους Αγίους Αναργύρους, η λατρεία των οποίων πέρασε από το Βυζάντιο στη Δύση.
Οι πιο γνωστοί Ανάργυροι:
Κοσμάς και Δαμιανός, Ανάργυροι εκ Ρώμης
Τα δύο αδέλφια κατόρθωσαν να προσηλυτίσουν στον Χριστιανισμό τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Καρίνο (282-285). Προκάλεσαν, όμως, τον φθόνο του δασκάλου τους στην ιατρική και με δόλο οδηγήθηκαν από αυτόν σ’ ένα λόφο κοντά στη Ρώμη, δήθεν για τη συλλογή ιαματικών βοτάνων, και εκεί λιθοβολήθηκαν μέχρι θανάτου. Η μνήμη τους εορτάζεται την 1η Ιουλίου.
Κοσμάς και Δαμιανός, οι Ανάργυροι
Δύο αδέλφια ιατροί από την Ασία. Συνεορτάζονται την 1η Νοεμβρίου.
Κοσμάς, Δαμιανός, Άνθιμος, Ευπρέπιος και Λεόντιος, Ανάργυροι οι εξ Αραβίας.
Τα πέντε αδέλφια αποκεφαλίστηκαν μετά από φρικτά βασανιστήρια, στα οποία υποβλήθηκαν από τον έπαρχο των Αιγών Λυσία επί Ρωμαίου αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284-305). Η μνήμη του εορτάζεται στις 17 Οκτωβρίου.
Κύρος και Ιωάννης, Ανάργυροι Μάρτυρες
Ο Κύρος καταγόταν από την Αλεξάνδρεια και ο Ιωάννης από την Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Ασκήτευσαν και οι δυο σε μοναστήρι του Αραβικού Κόλπου και μαρτύρησαν με αποκεφαλισμό μαζί με την Αθανασία και τις τρεις κόρες της Θεοδότη, Θεοκτίστη και Ευδοξία, επί Διοκλητιανού (284-305). Συνεορτάζονται στις 31 Ιανουαρίου.
Παντελεήμων μεγαλομάρτυρας ο ιαματικός
Καταγόταν από τη Νικομήδεια και θεράπευε τους ασθενείς χωρίς αμοιβή, γι’ αυτό κατατάσσεται στη χορεία των Αναργύρων. Μαρτύρησε με αποκεφαλισμό επί συναυτοκράτορος Μαξιμιανού (286-305). Η μνήμη του εορτάζεται στις 27 Ιουλίου.
Ερμόλαος ο Ανάργυρος
Ιατρός και ιερέας από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, η μνήμη του οποίου εορτάζεται στις 26 Ιουλίου.
Διομήδης ο Μάρτυρας
Ιατρός από την Ταρσό της Κιλικίας, που αποκεφαλίστηκε με διαταγή του Διοκλητιανού (284-305). Η μνήμη του εορτάζεται στις 16 Αυγούστου.
Όσιος Σαμψών ο ξενοδόχος
Γιατρός από τη Ρώμη, που έζησε την εποχή του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουστινιανού. Διέθεσε όλη την περιουσία του και έθεσε την επιστήμη του στην υπηρεσία των φτωχών και των πασχόντων. Η μνήμη του τιμάται στις 27 Ιουνίου.
Απελευθέρωση της Δράμας (1 Ιουλίου 1913)
Η αιφνιδιαστική βουλγαρική επίθεση εναντίον των ελληνικών και σερβικών τμημάτων προκάλυψης, στις 16 Ιουνίου 1913, σήμανε την έναρξη του Δεύτερου Βαλκανικού Πολέμου και ο Ελληνικός Στρατός κλήθηκε να υπερασπιστεί τα εδάφη της Μακεδονίας που μόλις είχαν απελευθερωθεί από την τουρκική κατοχή. Τον πόλεμο αυτό χαρακτήρισε η ταχύτητα διεξαγωγής του -διήρκεσε μόνο ένα μήνα- η σκληρότητα των μαχών και οι μεγάλες απώλειες. Κορυφαία μάχη αυτή του Κιλκίς-Λαχανά (9-21 Ιουν.), όπου οι Βούλγαροι ηττήθηκαν και υποχώρησαν σχεδόν άτακτα προς τα υψώματα της Δοϊράνης και πέρα από τη γέφυρα του Στρυμονικού προς την πεδιάδα των Σερρών.
Στις 28 Ιουνίου 1913, η VII Μεραρχία που ήταν στο δεξιό της διάταξης του Ελληνικού Στρατού, έλαβε διαταγή του Γενικού Στρατηγείου να κατευθυνθεί προς τις Σέρρες και να απελευθερώσει τις Σέρρες, τη Δράμα και το Σιδηρόκαστρο. Μετά απ’ αυτό η Μεραρχία διέταξε τα τμήματά της που ήταν στο χ. Χείμαρρος (19ο Σύνταγμα Πεζικού και 1ο Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού) καθώς και αυτά που ήταν στο Δασοχώρι (Στρατηγείο Μεραρχίας, 21ο Σύνταγμα Πεζικού και πεδινή πυροβολαρχία) να συγκεντρωθούν στο Στρυμονικό, ώστε ολόκληρη η Μεραρχία να διέλθει από τις γέφυρες Στρυμονικού και Κουμαριάς και να προελάσει προς τα βόρεια.
Το Γενικό Στρατηγείο, στο μεταξύ, επιθυμώντας την επίσπευση της προέλασης στο εσωτερικό της Βουλγαρίας, εξέδωσε στις 1600 της 29ης Ιουνίου του 1913 νέα διαταγή, σύμφωνα με την οποία η VII Μεραρχία έπρεπε να προελάσει με τον όγκο της δυνάμής της προς το Νευροκόπι, αποστέλλοντας ταυτόχρονα ένα απόσπασμα συντάγματος προς τη Δράμα. Η VII Μεραρχία έλαβε τη διαταγή αυτή στην Πεντάπολη την επομένη μέρα και αμέσως, διέταξε το 21ο Σύνταγμα Πεζικού με μια μοίρα Πυροβολικού να κατευθυνθεί στη Δράμα, ενώ η υπόλοιπη δύναμή της να επανέλθει στις Σέρρες, για να προελάσει μέσω Βροντούς προς το Νευροκόπι.
Η φάλαγγα του 21ου Συντάγματος Πεζικού με μια μοίρα Πεδινού Πυροβολικού (Απόσπασμα Δράμας) υπό τη διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Πεζικού Μιχαλόπουλου – Αρκαδικού Νικολάου, κινήθηκε από την Πεντάπολη στις 0800 της 30ης Ιουνίου και έφθασε ανεμπόδιστα τις βραδινές ώρες στο σιδηροδρομικό σταθμό Αγγίστας όπου και διανυκτέρευσε. Στις 05.00 της 1ης Ιουλίου το Απόσπασμα συνέχισε την κίνησή του, προς τα βορειοανατολικά. Περίπου ένα χιλιόμετρο μετά την Αλιστράτη, η εμπροσθοφυλακή του εξουδετέρωσε εύκολα ενέδρα κομιτατζήδων και συνέχισε την πορεία της. Στη συνέχεια το Απόσπασμα έτρεψε σε φυγή, μετά από σύντομο αγώνα, βουλγαρική φάλαγγα συνοδείας μεταγωγικών που εγκατέλειψε συνολικά 75 οχήματα γεμάτα με διάφορα υλικά και προέλασε προς τη Δράμα. Την ίδια μέρα τα ελληνικά τμήματα εισήλθαν στην πόλη, την οποία πρόλαβαν να σώσουν από βέβαιο εμπρησμό. Δεν έγινε όμως το ίδιο στην κωμόπολη του Δοξάτου την προηγούμενη, όταν οι Βούλγαροι υποχωρώντας διέπραξαν μεγάλης έκτασης βανδαλισμούς, την πυρπόλησαν και έσφαξαν περισσότερους από 3.000 κατοίκους της, ανάμεσά τους πολλούς ιερείς, γυναίκες και παιδιά. Οι κάτοικοι τους επιφύλαξαν ενθουσιώδη υποδοχή, πανηγυρίζοντας για την απελευθέρωσή τους.
