Ο Μακεδονικός Αγώνας και η θυσία του Άρμεν Κούπτσιου

ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΠΟΥ ΕΚΦΩΝΗΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΣΤΟ ΒΩΛΑΚΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018 ΚΑΤΑ ΤΗΝ «ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ»

Του Άρχοντος Πρωτοψάλτου Γρηγορίου Παπαεμμανουήλ

Δημοτικού Συμβούλου Δήμου Δράμας

Αντιπροέδρου της Εταιρίας Δραμινών Μελετών

Ιλιγγιά ο νούς μου, και η γλώσσα μου βραδυφθογγεί από το δέος που με συνέχει και το μέγεθος του προκειμένου θέματος, αλλά και του βήματος τούτου και της τιμής της ομηγύρεως, αυτήν την ώρα, κατά την οποία ίσταμαι ενώπιόν σας να υφάνω λόγους για τον Μακεδονικό Αγώνα και τη θυσία του ήρωα ΆρμενΚούπτσιου.

Ο Μακεδονικός Αγώνας με διεκδικούμενο έπαθλο τη Μακεδονία και τη συνείδηση των Μακεδόνων συνεχίζεται μέχρι και σήμερα επί 150 περίπου χρόνια με ενδιάμεσες ανάπαυλες και με ποικίλα μέσα.

Ο Μακεδονικός Αγώνας, από το 1870 μέχρι το 1943, διεξήχθη μεταξύ των Ελλήνων και των Βουλγάρων. Από το 1944 μέχρι το 1990 διεξήχθη μεταξύ των Ελλήνων και των Γιουγκοσλάβων και από το 1991 μέχρι σήμερα συνεχίζει να διεξάγεται μεταξύ των Ελλήνων και του Κράτους των Σκοπίων, μικρού αντιπροσώπου μεγάλων συμφερόντων.

Κατά τη διαδρομή αυτών των 150 περίπου ετών, ισχυρές ξένες δυνάμεις εναλλάσσονται ως σύμμαχοι ή αντίπαλοι των δύο εκάστοτε πρωταγωνιστών προκειμένου να προωθήσουν στη Μακεδονία τα δικά τους γεωστρατηγικάσυμφέροντα ή να αποκλείσουν την εγκατάσταση άλλων ξένων δυνάμεων στον κρίσιμο μακεδονικό χώρο. Στην πραγματικότητα μία Μεγάλη Δύναμη κατά τις διάφορες περιόδους χρησιμοποιεί για δικό της λογαριασμό τη Βουλγαρία, τη Γιουγκοσλαβία, τα Σκόπια.

Επομένως, θεώμενος μεταγενέστερα σήμερα από την υψηλή σκοπιά του ιστορικού χρόνου, ο Μακεδονικός Αγώνας αναδεικνύεται ένα συναρπαστικό παίγνιο υψηλής στρατηγικής στο οποίο Μεγάλες Δυνάμεις της εκάστοτε εποχής αναμετρώνται, μέσω των μικρών ανταγωνιστών, για να ελέγξουν τη Μακεδονία και τον πληθυσμό της. Και τούτο επειδή η Μακεδονία παραμένει επί 2500 και πλέον χρόνια ένας γεωπολιτικός χώρος εξαιρετικής σημασίας.

Η Μακεδονία είναι γέφυρα-κλειδί! Η Μακεδονία είναι ο συντομότερος δρόμος που ενώνει την Ευρώπη με την Ασία και τον ηπειρωτικό Βορρά με τις θάλασσες του Νότου. Όποιος την είχε υπό τον έλεγχο του, ήλεγχε την περιοχή αυτή και ασκούσε ή ανέκοπτε τη δυναμική της προς τη Δύση και την Ανατολή. Παράλληλα είχε και τον απόλυτο οικονομικό έλεγχο. Γι αυτό η Εγνατία Οδός λειτούργησε αδιάπτωτα όλες τις εποχές επί δύο χιλιετίες. Και σήμερα, η Εγνατία αποτελεί κεντρική ευρωπαϊκή οδική αρτηρία. Και σήμερα η Μακεδονία παραμένει νευραλγική περιοχή. Υποβαστάζει, και μέσω της Θεσσαλονίκης, τροφοδοτεί τα κράτη της Μεσοβαλκανικής Ζώνης, η οποία άγει κατ’ ευθείαν από την Αδριατική στη Μαύρη Θάλασσα και, από εκεί, παρακάμπτοντας την πάντα αμφίβολη Τουρκία, οδηγεί στην Κασπία και στην Υπερκαυκασία, δηλαδή στα πετρέλαια και στον στρατηγικό στροφέα της Ευρασίας. Τη Μακεδονία διασχίζουν προς την Ευρώπη οι στρατηγικοί αγωγοί ρωσικού φυσικού αερίου. Από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης η αναδυόμενη Κίνα διανέμει προς την Ευρώπη και τη Μεσόγειο τα φορτία του ανταγωνιστικού φτηνού εμπορίου της. Γι’ αυτό, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, η Ουάσιγκτον αναπροσάρμοσε έγκαιρα τη βαλκανική στρατηγική της και εντωμεταξύ πέτυχε τους στόχους της που είναι: η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, η ίδρυση μικρών κρατών και η μετατροπή τους σε άμεσα ή έμμεσα αμερικανικά προτεκτοράτα, η εγκατάσταση πολεμικών βάσεων στην Αλβανία, στο Κοσσυφοπέδιο, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία με κατεύθυνση στην Κασπία θάλασσα. Βασικό στοιχείο της αμερικανικής στρατηγικής ήταν και παραμένει το ιβριδιακό κράτος-προτεκτοράτο των Σκοπίων, καθώς επίσης η αναγνώρισή του με το ψευδώνυμο «Μακεδονία». Το κράτος-προτεκτοράτο των Σκοπίων, ευρισκόμενο στο κέντρο της Μεσοβαλκανικής Ζώνης, αποτελεί τον ανατρεπτικό μοχλό της αμερικανικής στρατηγικής. Γι’ αυτό στην πόλη των Σκοπίων, έχει ανεγερθεί ως δήθεν πρεσβεία, το μεγαλύτερο κτίριο των Βαλκανίων, τεθωρακισμένο και εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα ηλεκτρονικά δίκτυα παρακολουθήσεων, παρεμβολών κ.α., ενώ παράλληλα στα σύνορα των Σκοπίων με το Κοσσυφοπέδιο η αμερικανική πολεμική βάση είναι η μοναδική, μετά το Σινικό Τείχος ανθρώπινη κατασκευή που γίνεται ορατή από το φεγγάρι.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Από μικρό παιδί που ερχόμουν με τους γονείς μου στο Βώλακα για να δούμε τον παππού Πέτρο και τη γιαγιά Μαριγούλα, άκουγα ιστορίες για τον Άρμεν Κούπτσιο. Ειδικά ο αείμνηστος παππούς μου, ο καπετάν Πέτρος, μιλούσε με θαυμασμό για τον 20χρονο ήρωα και τον πατέρα του Προκόπη. Θυμάμαι τα λόγια του παππού μου για τον τρόπο που ο Εθνοϊερομάρτυρας Μητροπολίτης Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης, Άγιος Χρυσόστομος ο Καλαφάτης, ενέπνευσε και μύησε πατέρα και γιο στον Ιερό Αγώνα. Ήταν Κυριακή 19 Οκτωβρίου 1903, όταν ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος κήρυξε στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου Κάτω Νευροκοπίου (Ζυρνόβου τότε) τον ένοπλο αγώνα και τη δυναμική αντίσταση στις δολοφονικές επελάσεις των βουλγάρων κομιτατζήδων. Το ίδιο έκανε μια Κυριακή αργότερα και στον Ιερό Ναό που σήμερα βρισκόμαστε όλοι εμείς συγκεντρωμένοι, εδώ στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία στο Βώλακα. Ήταν εκείνη η μέρα που πολλοί βωλακιώτες, ανάμεσά τους και ο Προκόπης Κούπτσιος με τον 16χρονο γιο του Άρμεν, συστρατεύτηκαν στο πλευρό του φλογερού πατριώτη Δεσπότη. Και λίγες μέρες μετά, όπως μας πληροφορεί και ο Άρχων Ιερομνήμων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας και Πρόεδρος της Εταιρίας Δραμινών Μελετών, Καθηγητής και Συγγραφέας Γεώργιος Χατζόπουλος στο βιβλίο του «Ιστορικά Ανάλεκτα της Εκκλησίας της Δράμας», οι Κούπτσιοι, πατέρας και γιός, ορκίζονται στο Ιερό Ευαγγέλιο από τον Μητροπολίτη Χρυστόστομο, σε ένα σπίτι που βρίσκεται σε μία πάροδο της οδού Βενιζέλου κοντά στην παλαιά Αγροτική Τράπεζα στην πόλη της Δράμας, σημερινή οδό Παύλου Μελά.

Ο έφηβος Άρμεν σκέφτεται και συμπεριφέρεται από την αρχή ως ώριμος άνδρας και με την καθοδήγηση του προστάτη του χειμαζόμενου μαρτυρικού λαού της Δράμας Μητροπολίτη Χρυσοστόμου, κάθε του ενέργεια στέφεται με επιτυχία. Ο ΆρμενΚούπτσιος γίνεται το φόβητρο των επίβουλων εχθρών της ελευθερίας της ελληνικής μακεδονικής δραμινής γης. Τον Ιούνιο του 1907 ο Κούπτσιος λαμβάνει εντολή από το Ελληνικό Κομιτάτο να εξαφανίσει τον κομιτατζή Πλάτσεφ που είχε γίνει ο εφιάλτης των Ελλήνων στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας. Ο Άρμεν του στήνει ενέδρα έξω από τη Δράμα στην περιοχή Τσομπάγκα κοντά στο Μυλοπόταμο και στη συμπλοκή που έγινε τον σκοτώνει. Τους πυροβολισμούς ακούει ο Αλής, ο Τούρκος επιστάτης του τότε μπέη της Οσμανίτσας (σημερινού Καλού Αγρού), ο οποίος και καταδιώκει έφιππος μαζί με τους συνεργάτες του τον Άρμεν και τους 2 συντρόφους του, Νάκα Βογιατζή και Πέτρο Μάντζο. Σύντομα ο 20χρονος βωλακιώτης αιχμαλωτίζεται και οδηγείται στις τουρκικές φυλακές της Δράμας. Κι από τη Δράμα μεταφέρεται σιδηροδέσμιος στο τουρκικό στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης όπου δικάζεται και καταδικάζεται σε θάνατο δι’ απαγχονισμού. Το Ελληνικό Κομιτάτο, ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος με το βοηθό του Αρχιδιάκονο Θεμιστοκλή (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομο Β’), και οι πρόκριτοι Χατζηκυριάκος, Πέτσας και Δαβέλλας, μόλις το πληροφορούνται καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για τον απελευθερώσουν και να τον φυγαδεύσουν. Να αποτρέψουν τον απαγχονισμό. Δυστυχώς όμως κανένα από τα σχέδια τους δεν ευοδώθηκε, και στις 14 Σεπτεμβρίου 1907, ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, υψώνεται στο γεροπλάτανο της Κεντρικής Πλατείας της Δράμας η άτιμη θηλιά που θα κόψει το νήμα της ζωής του νεαρού μακεδονομάχου συμπατρτιώτη μας Άρμεν Κούπτσιου. Το παλικάρι μας, ο ήρωας μας, που έγινε το σύμβολο του αγώνα της απελευθέρωσης της Δράμας και της Μακεδονίας, σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, οδηγήθηκε με ισχυρή ένοπλη φρουρά και δεμένος πισθάγκωνα στον τόπο του μαρτυρίου του. Παρόλα αυτά αντιμετώπισε το θάνατο με αγέρωχο βλέμμα και στητή κορμοστασιά, όπως αρμόζει στους ήρωες του Γένους μας διαχρονικά. Κι ας ήταν μόλις 20 χρονών. Ο νεαρότερος ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα, που μαζί με τον Παύλο Μελά, τον Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη, τον Ίωνα Δραγούμη, τον Καπετάν Ζέρβα Δούκα, τον Καπετάν Κώττα, τον Βαγγέλη Στρεμπενιώτη, τον Καπετάν Μητρούση, τον Τέλλο Άγρα, τον Καπετάν Ακρίτα, την ηρωίδα δασκάλα Βελίκα, την αποκαλούμενη «Μπουμπουλίνα του Μακεδονικού Αγώνα» Ευτέρπη Ουζούνη ή Ζήσαινα αλλά και τόσους άλλους αγνούς πατριώτες αγωνιστές, πότισαν στην κυριολεξία με το αίμα τους τα χώματα της ελληνικής μακεδονικής γης για να ζούμε σήμερα εμείς ελεύθεροι.

Και δυστυχώς υπάρχουν σύγχρονοι Έλληνες που προδίδουν τη θυσία αυτών των ηρώων με τις πράξεις τους και τις συμπεριφορές τους. Τελευταίο τρανό παράδειγμα η προδοτική Συμφωνία των Πρεσπών που η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ των κυρίων Τσίπρα και Καμμένου έφτασε στο εξευτελιστικό για την πατρίδα μας σημείο να αναγνωρίσει «Μακεδονική Γλώσσα» και «Μακεδονική Εθνότητα» στους σκοπιανούς γείτονες μας. Κι εύλογα αναρωτιόμαστε όλοι, αν ο αρχαίος σταγειρίτης Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης μάθαινε στον Μέγα Αλέξανδρο ελληνικά ή καμιά σλαβοβουλγαρική γλώσσα. Για την ιστορία πάντως τα σλαβικά φύλλα εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια μετά το 6ο αιώνα μ. Χ, και το κυριλλικό αλφάβητο επινοήθηκε από τους Θεσσαλονικείς αδελφούς Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο, τους αποκαλούμενους και φωτιστές των Σλάβων, τον 9ο μ.Χ. αιώνα.

Επίσης, αποτελεί φτηνή δικαιολογία το επιχείρημα ότι εφόσον υπάρχουν 150 χώρες που έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια ως «Μακεδονία» η υπόθεση έχει χαθεί. Τότε γιατί «καίγονται» όλοι τόσο πολύ να τους αναγνωρίσει και η Ελλάδα;

Σίγουρα οι πολιτικοί απόγονοι του Τίτο που το 1946 ίδρυσε τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και άρχισε να καλλιεργεί συστηματικά με διαστρεβλωμένη διδασκαλία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης το ιδεολόγημα του «μακεδονισμού» και της ενιαίας Μακεδονίας που πρέπει να απελευθερωθεί από τους Έλληνες, σήμερα θα χαίρονται με όλα όσα συμβαίνουν.

Και σίγουρα όλοι εμείς που βρισκόμαστε σήμερα σ’ αυτόν τον ιερό χώρο στο Βώλακα της Δράμας, όπου πριν από ένα αιώνα ο Μητροπολίτης Εθνοϊερομάρτυρας Άγιος Χρυσόστομος, ρίζωνε στην ψυχή του έφηβου Άρμεν Κούπτσιου αλλά και στις ψυχές των βωλακιωτών και όλων των δραμινών την πίστη, την υπομονή και την αγάπη για την ελευθερία, είμαστε απογοητευμένοι, πικραμένοι και λυπημένοι με όλα όσα γίνονται εις βάρος της πατρίδος μας και της ελληνικότητας της Μακεδονίας μας.

Αυτή η απογοήτευση, αυτή η πίκρα και η λύπη όμως, δεν αναστέλλουν τον αγώνα μας και δε μας πτοούν. Αντίθετα μας δυναμώνουν και μας χαλυβδώνουν. Το πνεύμα του Άρμεν Κούπτσιου και των συμμαρτύρων του σε κάθε γωνιά της Ελληνικής Μακεδονικής Γης ας αναπαύεται ήσυχο. Υπάρχουν άνθρωποι που εμπνέονται από τον αγώνα τους και αναγνωρίζουν ότι η θυσία τους δεν πήγε χαμένη. Γι’ αυτό και μαζευτήκαμε όλοι εμείς σήμερα στο Βώλακα. Για να τιμήσουμε έμπρακτα και σεμνά αυτούς στους οποίους οφείλουμε τη λευτεριά μας. Και για στείλουμε το μήνυμα σε κάθε κατεύθυνση, ότι αν χρειαστεί, αυτός ο τόπος θα δώσει κι άλλους Κούπτσιους, κι άλλους Μελάδες, κι άλλους Δραγούμηδες, κι άλλους Καπεταναίους, κι άλλους δεσποτάδες και παπάδες, που θα θυσιάσουν τη ζωή τους για να ζήσουν ελεύθερα οι επόμενες γενιές.

Όταν μου ανατέθηκε η ύψιστη τιμή να εκφωνήσω αυτήν την επετειακή ομιλία σήμερα ενώπιον σας, και συναισθανόμενος το χρέος μου απέναντι στους προγόνους μου, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν να απευθυνθώ σε σας τους συγχωριανούς μου από καρδιάς. Γύρισα πίσω το χρόνο μια Κυριακή του Οκτώβρη του 1903, και είδα μέσα σ’ αυτήν την εκκλησιά του Προφήτη Ηλία, τον Εθνοϊερομάρτυρα Μητροπολίτη Δράμας Άγιο Χρυσόστομο να ιερουργεί στην Αγία Τράπεζα, να στέκεται στο Δεσποτικό Θρόνο αγέρωχος να μας ευλογεί και να μας εμψυχώνει. Και τότε, έπεσε στα χέρια μου ένα μικρό βιβλιαράκι. Αυτό το τεύχος που το 1992 όταν πρωτοπήγα να ψάλλω στην Κωνσταντινούπολη, βρήκα σε ένα παλαιοπωλείο και το αγόρασα. Είναι ο «ΕΝΘΡΟΝΙΣΤΗΡΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ Α.Σ. ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ Κου ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, εκφωνηθείς εν τω Μητροπολιτικώ Ναώ, κατά την 10ηΜαϊου 1910»!

Είναι όλη η ομιλία του Χρυσοστόμου Σμύρνης του από Δράμας ένας πολύτιμος θησαυρός και μια παρακαταθήκη.

Σαν επίλογο της σημερινής μου επετειακής ομιλίας για την «Ημέρα του Μακεδονικού Αγώνα» εδώ στο Βώλακα Δράμας επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω μια παράγραφο από τον Ενθρονιστήριο Λόγο του Εθνοϊρομάρτυρος Αγίου Χρυσοστόμου όταν έφυγε από τη Δράμα και πήγε στη Σμύρνη.

«….αντί οι πολίται να είναι διηρημένοι εις δύο αντίπαλα στρατόπεδα, να ίστανται ως συμπαγής στρατιωτική φάλαγξ, σταθεροί επί του εδάφους των δικαίων του Γένους μας, ενηγκαλισμένοι τας ασπίδας εν ενί πνεύματι, συναθλούντες εν μια ψυχή, ώμον προς ώμον ηνωμένοι δια τηνευημερίαν της πόλεως, δια την παραθάρρυνσιν των πανταχού αδελφών, δια την ευδαιμονίαν της όλης φυλής του Γένους μας».

Ενότητα λοιπόν μας προτείνει ο Άγιος Χρυσόστομος! Όχι διχασμό και διαίρεση!

Μόνο ΕΝΩΜΕΝΟΙ έχουμε ελπίδα να πάμε μπροστά!

Αιωνία τους η μνήμη!