ΑΡΘΡΟ
Του Γ.Κ. Χατζόπουλου
Τ. Λυκειάρχη
(συνέχεια από το προηγούμενο)
Ο ρωμαίος ιστορικός Τίτλος Λίβιος αναφέρει ότι η ίδια ασθένεια έπληξε και τη Ρώμη το 436 π.Χ. Τους Αθηναίους τους προσβάλλει το 430 π.Χ., το δεύτερο έτος του εμφυλίου σπαραγμού, όταν είχαν εγκλειστεί μέσα στα τείχη, ενώ οι Πελοποννήσιοι, οι οποίοι με τον Αρχίδαμο είχαν εκστρατεύσει στην Αττική λεηλατώντας την, την εγκατέλειπαν από τον φόβο να μη μολυνθούν.
Οι λοιμός της Αθήνας κράτησε περισσότερο από ένα χρόνο, Ύστερα από μία ανάπαυλα, φούντωσε το 428 π.Χ.
Στην κυριολεξία αποδεκάτισε πληθυσμιακά την Αττική. Από τις 240 χιλιάδες κατοίκους (γνήσιοι Αθηναίοι πολίτες περίπου 40 χιλιάδες και 200 χιλιάδες δούλοι, απελεύθεροι και μέτοικοι) έχασε τη ζωή του το 1/3 (ένα τρίτο), δηλαδή περίπου 80 χιλιάδες δούλοι, ενώ από όσους επέζησαν, μετά την αρρώστια τους, ένας μεγάλος αριθμός απέκτησε κάποια από τις πιο πάνω αναφερόμενες από το Θουκυδίδη αναπηρίες.
Ο πατέρας της Ιατρικής, ο Κώος Ιπποκράτης, προσπαθώντας να εντοπίσει τα αίτια του λοιμού, διαπίστωσε ότι όσοι ασχολούνται με επαγγέλματα, τα οποία είχαν σχέση με τη φωτιά (σιδηρουργοί, πηλοπλάστες), δεν προσβάλλονταν από τον λοιμό. Συνέστησε λοιπόν στους Αθηναίους να ανάβουν φωτιές για να σταματήσει το κακό. Έτσι σ’ όλη την Αθήνα κυριαρχούσαν τεράστιες φωτιές, κάτι που περιόρισε τη διάδοση του λοιμού. Είναι γνωστή από τα αρχαιότατα χρόνια η χρήση της φωτιάς για την αντιμετώπιση των μολύνσεων.
Ο λοιμός, πέρα από το βαθύτατο πένθος με το οποίο έντυσε τους Αθηναίους, επεσώρευσε και άλλες δυσβάσταχτες συμφορές: α. Κατέστρεψε την οικονομία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, β. αποδυνάμωσε την αμυντική και επιθετική της δυνατότητα, γ. Κλόνισε την πίστη των Αθηναίων στους θεούς, αφού πολλοί κατέφυγαν στους ναούς και στα ιερά ζητώντας από τις θεότητες τη σωτηρία τους. Έτσι επερίσσευσαν η ασέβεια και η αθεΐα, δ. Απομυθοποιήθηκαν καταξιωμένοι ηγέτες, όπως ο Περικλής, και άνοιξε ο δρόμος για την επικράτηση των λαοπλάνων και των μιλιταριστών. ε. Το δημοκρατικό πολίτευμα συγκλονίσθηκε συθέμελα, κορυφώθηκε ο εμφύλιος σπαραγμός, μόνιμη πληγή για τους Έλληνες και στ. Προετοιμάσθηκε το έδαφος για τη συρρίκνωση της Ελλάδος και την έλευση του βαθύτατου σκότους από τη Δύση.
Δυστυχώς οι φαύλοι μιλιταριστές και βιομήχανοι των όπλων (Κλέων), σκεπτόμενοι αποκλειστικά για το δικό τους όφελος, έκριναν ότι επέστη η ώρα για να ικανοποιήσουν τα άθλια οράματά τους, αδιαφορώντας ότι οικοδομούσαν τα τεμένη της ανελευθερίας και χάλκευσαν χαλύβδινα δεσμά για το τελειότερο των πολιτευμάτων, τη Δημοκρατία, καύχημα του πολιτισμένου κόσμου.
Δεν θα επιχειρήσω να παραθέσω, όπως υποσχέθηκα πιο πάνω, τα κοινά σημεία των δύο ασθενειών (αυτά είναι εμφανή, γι’ αυτό και παρέλκει η παράθεσή τους), ούτε και θα κάνω μνεία του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει μερίδα του πολιτικού κόσμου τη συμφορά, που κατατρώγει σα σωθικά της πατρίδας μας. Αυτό το έργο το αφήνω στους νοήμονες, αλλά και στους άνοες, Έλληνες. Για τη στάση μας απέναντι στον Covid-19 θα μιλήσουμε σε άλλο άρθρο μας.
Βιβλιογραφία
1. Δ. Λυπουρλή, Ιπποκρατική Ιατρική, Θεσσαλονίκη, 1983
2. Α.Ρ. Μπερν, Ο Περικλής και η Αθήνα (μετ. Π. Αναγνωστοπούλου), Εκδόσεις Γαλαξία, χ.χ.
3. Θουκυδίδου Ιστορία, βιβλίο 2ο, Εκδόσεις ΟΧΟΝΙΙ, σ. 48-49
4. Robert Flaceliere, Ο Δημόσιος και Ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων, Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 2007 (μετ. Γεράσ. Δ. Βανδώρου)
5. Botsford-Robinson, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Αθήνα 1979, μετ. Ιω. Τουλουμάκου)
6. Βίοι Πλουτάρχου, Περικλής, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1991, Γερ. Αν. Μαρκαντωνάτου
