ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

 

 

 

(συνέχεια από το προηγούμενου)

Η οικονομική στήριξη της Ι. Μονής δεν επαφίετο μόνο στις δυο πιο πάνω ενέργειες. Τη συνέδραμαν και οι πιστοί είτε σε χρήμα, γρόσια ή λίρες χρυσές τουρκικές, είτε και σε αφιέρωση ολόκληρης της κινητής και ακινήτου περιουσίας τους. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις περιπτώσεις των: Ιωάννη Χαγιβαρίδη και της συζύγου του Σοφίας, οι οποίοι αφιέρωσαν στην Ι.Μ. Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα όλη την ακίνητη και κινητή τους περιουσία, Γεωργίου Κεφαλίδου, που αφιέρωσε όλη την πατρική κινητή και ακίνητη περιουσία, Σοφίας Αλεξανδρόγλου, η οποία αφιέρωσε όλην την κινητή και ακίνητη περιουσίας της κ.α.

Από τον μόνο διασωθέντα σε σπαράγματα κώδικα του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, πληροφορούμεθα ότι η Ι. Μονή στήριζε οικονομικά και τα λειτουργούντα εκτός Μονής χριστιανικά σχολεία.

Σ’ ένα σημείο του πιο πάνω κώδικα αναφέρεται ότι η απόφαση συναίνεσης για έκδοση διαζυγίου από μέρους κάποιας Ελισάβετ, συζύγου του Νικολάου Ζιμπίλογλου, ο οποίος ξενιτεύτηκε και για δεκαέξι χρόνια ούτε έδωσε σημεία ζωής ούτε έστειλε γράμμα ούτε χρήματα για τα έξοδά της.

Ο κώδικας στον οποίο αναφερόμαστε περιλαμβάνει ακόμη την καταγραφή των βιβλίων της Ι.Μ., το Κτηματολόγιό της, Πατριαρχικά σιγγίλια, τα ονόματα των δωρητών, τα υπομνήματα περιηγητών, Ελλήνων και ξένων, που επισκέφτηκαν την Ι.Μ., κατάλογο των Ελλήνων κατοίκων της περιοχής της κ.ά.

Δυστυχώς ο πιο πάνω κώδικας, που σώθηκε με αγορά την τελευταία στιγμή από τα χέρια κάποιου Τούρκου παντοπώλη σε ατελή μορφή, αφού είχε προλάβει αυτός να περιτυλίξει με κάποια φύλλα του τρόφιμα, ίσως και παστές σαρδέλες, από τον Παπα Ευστάθιο Γραμματικόπουλο, δεν παύει να αποτελεί πηγή σημαντική για την ιστορία των πολύπλαγκτων Ποντίων.

Αναλογίζεται κανείς εύλογα πόσο πολύ θα εμπλουτιζόταν η ιστορική πορεία όχι μόνον του θεοφιλούς, κοινωνικού και βαθύτατα ελληνισμού των Ελλήνων του Πόντου, αν διασώζονταν και οι κώδικες των άλλων μεγάλων Ιερών Μονών, οι οποίοι είτε αρπάγησαν από φιλοσυλλέκτες κωδίκων και χειρογράφων της Ευρώπης, οι οποίοι περιήρχοντο την Ανατολή για αγορά των πολυτιμοτάτων αυτών ιστορικών πηγών είτε αυτές περιήρχοντο στα χέρια των Οθωμανών για ευτελή χρήση ή και καταστρέφονταν συνειδητά για ευνόητους λόγους.

Στην περίπτωση αρπαγής ή και συμβολικής αγοράς από Δυτικούς φιλοσυλλέκτες έχουμε την απτή μαρτυρία ότι η αγάπη για τα Ελληνικά Γράμματα και τον ελληνικό πολιτισμό μεταδίδεται ως ιός και στα ευρωπαϊκά ανάκτορα και στις αυλές των

μεγιστάνων του πλούτου. Όλοι θεωρούν τιμή τους και το καυχώνται ιδιαίτερα ότι γεύονται το νέκταρ της ελληνικής παιδείας, αν και κάποιοι απαίδευτοι διακηρύσσουν ασύστολα τη φράση: Γκρέκα σουντ, νον λεγκουντούρ (=είναι ελληνικά, δεν διαβάζονται).

Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο Ιταλός συλλέκτης Ιωάννης Αουρίσπα πούλησε στην Κωνσταντινούπολη ακόμη και αυτά τα ενδύματά του για να αγοράσει 250 ελληνικούς Κώδικες.

Ευχή μας είναι οι χαμένοι μέχρι σήμερα κώδικες των μεγάλων Ιερών Μονών του Πόντου να μην έχουν καταστεί περιτυλίγματα τροφίμων, αλλά να βρίσκονται καταχωνιασμένοι σε κάποιο σαρακοφαγωμένο μπαούλο Ευρωπαίου μεγιστάνα ή τέλος να μην έχουν πέσει τραγικά θύματα της οθωμανικής απέχθειας και βαρβαρότητας προς κάθε τι που θυμίζει Ελληνισμό.

Οι κατά καιρούς διεξαγόμενες δημοπρασίες στο εξωτερικό πολύτιμων πηγών της ελληνικής ιστορίας θα συνεχίσουν να τρέφουν κάποιες κρυφές ελπίδες.

Ι Σημείωση: Αρκετά στοιχεία για τον κώδικα του Αγ. Γεωργίου Περιστερεώτα αναφέρονται στο βιβλίο του Στάθη Πελαγίδη, τον οποίο ευχαριστώ θερμά (Ο τίτλος του βιβλίου: Κώδικας Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη).

ΙΙ Σημείωση: Σε προσεχές άρθρο μας θα ασχοληθούμε με τους κώδικες του καζά της Δράμας.