ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

Τ. Λυκειάρχη

 

 

 

(συνέχεια από το προηγούμενο)

1922. Χρονιά της ανείπωτης στην ανθρώπινη ιστορία καταστροφής. Ο ελληνισμός της Ανατολής: Μικρασιάτες, Θρακιώτες και Πόντιοι αναγκάζονται ύστερα από αφόρητη και μαρτυρική ζωή να εγκαταλείψουν τις τρισχιλιόχρονες εστίες τους, όπου ανέπτυξαν και διέδωσαν τον ανεκτίμητο ελληνικό πολιτισμό. Έδωσαν στην εκκλησία μάρτυρες, οσίους και Αγίους, καλλιέργησαν τη γη της Ανατολής, έφεραν στο φως τον πλούσιο ορυκτό πλούτο της, στέριωσαν την οικονομία της και μαζί στήριξαν τη βάρβαρη οθωμανική αυτοκρατορία. Έχτισαν ιερά προσκυνήματα, περικαλλείς ναούς, καθιέρωσαν αγιάσματα και ημέρωσαν τη βάρβαρη, όσο μπορούσε να ημερωθεί, Τουρκία, για την οποία ο αμερικανός συγγραφέας Χόρτον στο βιβλίο του «Η κατάρα της Ασίας» έγραψε: «Είναι ντροπή για τον πολιτισμό της ανθρωπότητας να υπάρχει τέτοιος εγκληματικός λαός».

Και αντί του μάννα ο ελληνισμός της Ανατολής υπέστη διώξεις, πιέσεις, εκβιασμούς, βιασμούς, εξορίες, καταναγκαστικά έργα (αμελέ ταπουρού), καταδίκες σε θάνατο με απαγχονισμό αθώων ελληνικών προσωπικοτήτων στα δικαστήρια της Αμάσειας 69 προσωπικότητες του Πόντου απαγχονίστηκαν χωρίς να φταίνε. Και όλα αυτά με τη συνέργεια των Δυνατών της Ευρώπης: Άγγλων, Γερμανών, Ιταλών, Γάλλων, Αυστριακών και αυτής ακόμη της Αμερικής.

Οι Άγγλοι οργάνωσαν το υποτονικό τουρκικό ναυτικό, ενώ οι Γερμανοί τον διαλυμένο στρατό των Τούρκων, στέλνοντας τους στρατηγούς φον Λίμαν και Σάντερς, τους οποίους έκαναν πασάδες τιμητικά.

Κι όλα αυτά, γιατί τους ενοχλούσε ο Ελληνισμός με τον υψηλό του πολιτισμό και το εμπορικό του δαιμόνιο κι ακόμη την ικανότητα των Ελλήνων να αξιοποιούν τον ορυκτό πλούτο της Τουρκίας για χάρη των Τούρκων. Όλα αυτά ήταν καρφί στα μάτια των Δυνατών της Ευρώπης και για χάρη των αμαρτωλών συμφερόντων τους έπρεπε να αφανισθεί ο Ελληνισμός, να ξεριζωθεί, χωρίς να φταίει από τις τρισχιλιόχρονες εστίες του. Πόσα εγκλήματα λοιπόν γίνονται για τα οικονομικά συμφέροντα;

Και ξεριζώθηκε ο Ελληνισμός της Ανατολής με τη συμφωνία της Λωζάνης, αφήνοντας πίσω του γη, σπίτια, ιερά προσκυνήματα, ναούς περικαλλείς, τάφους προσφιλών προσώπων, πρόσωπα αλειτούργητα, τροφή των αγριμιών. Πόσοι χάθηκαν στη Μ. Ασία, στον Πόντο και στη Θράκη δε γνωρίζουμε ακριβώς. Τα στοιχεία που έχουμε δε μας πείθουν.

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης Γεώργιος Αρνάκης γράφει ότι στη Μ. Ασία κατοικούσαν 24 εκατομμύρια Έλληνες. Με τον ξεριζωμό ήρθαν στην Ελλάδα 1,5 εκατομμύριο. Τι απέγιναν τα άλλα 22,5 εκατομμύρια;

Με την ψυχή χιλιοπληγωμένη, με αποδεκατισμένη την οικογένεια, ρακένδυτοι, ημιθανείς ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στη μητέρα Ελλάδα.

Μια μερίδα από Μικρασιάτες, Θρακιώτες και Ποντίους διάλεξαν την Πλατανιά.

Τους πρόσφυγες ο Βενιζέλος τους εγκατέστησε στη Μακεδονία και στη Θράκη, που είχαν αποδεκατισθεί από Ελληνισμό, για να τις προστατεύσει από τις επίβουλες διαθέσεις των βορείων γειτόνων.

Ορεινή και άγονη η γη της Πλατανιάς. Μικρός ο γεωργικός κλήρος. Όμως η χιλιοπληγωμένη ψυχή τους είχε ακόμη δυνάμεις. Την ξεχέρσωσαν όσο μπορούσαν και την έκαναν καλλιεργήσιμη. Τι είναι όμως ο κάβουρας, τι είναι το ζουμί του. Ίδρωσαν, και μάτωσαν, όμως επιβίωσαν αναπνέοντας το αγέρι της λευτεριάς. Ξέφυγαν από το μαχαίρι των Τούρκων.

Εγκαταστάθηκαν στα τούρκικα σπίτια με τη φυγή των Τούρκων. Ρημάδια στην κυριολεξία τα σπίτια τους. Ετοιμόρροπα, μισογκρεμισμένα. Τόσο νοικοκύρηδες ήταν οι Τούρκοι! Έφυγαν για την Τουρκία μαζί με τα γατιά τους.

Κι όσο περνούσαν τα χρόνια, πήραν τα πάνω τους οι πρόσφυγες. Έστησαν αγορά με όλα σχεδόν τα επαγγέλματα: παντοπωλεία, καφενεία, κρεοπωλεία, κουρεία, σαμαράδικα, πεταλωτήρια, λευκοσιδηρουργεία.

Έκαναν σιγά σιγά εμπορικό κέντρο την Πλατανιά. Κάτοικοι των γύρω χωριών με το σαμαρωμένο γαϊδουράκι έρχονταν να προμηθευτούν το λάδι, το ρύζι, τη ζάχαρη, το πετρέλαιο και ό,τι άλλο δεν μπορούσαν οι ίδιοι να παράγουν στα σπίτια τους.

Σιγά σιγά άρχισαν να κτίζουν καινούργια σπίτια. Παράλληλα δε λησμόνησαν και την πίστη τους. Έχτισαν με δικά τους σχεδόν έξοδα καινούρια εκκλησία, αφού ταλαιπωρήθηκαν μεταφέροντας τα εικονίσματα σε διάφορους χώρους. Στη δαπάνη συνέβαλε και ο έρανος που διενήργησε ο παπά Αριστοτέλης, πρόσφυγας από τον Πόντο, γυρνώντας από χωριό σε χωριό της Δράμας, αλλά και της Καβάλας. Οι οικογένειες περίσσευαν και ο γεωργικός κλήρος δεν αρκούσε. Το παραγόμενο σιτάρι αρκούσε για τρείς περίπου μήνες. Το καλαμπόκι είδος πολυτελείας. Κι ο καπνός σχεδόν αντίδωρο. Τι θα περίμενε κανείς από έναν ξερικό τόπο, από έναν τόπο χωρίς νερό;

(συνεχίζεται…)

 

Το κείμενο αποτελεί την ομιλία του κ. Χατζόπουλου στην εκδήλωση «Η Πλατανιά στο βάθος των αιώνων. Ο πολιτισμός και η ιστορία της», η οποία πραγματοποιήθηκε στον προαύλιο χώρο του Δημοτικού Σχολείου Πλατανιάς στις 28 Αυγούστου 2021.