ΑΡΘΡΟ

του Παναγιώτη Χατζηγεωργίου

Δικηγόρου Δράμας

Δεκαετίες πριν πολλοί επιστήμονες (ψυχίατροι, κοινωνιολόγοι …) και πολιτικοί αναλυτές διαπίστωναν ότι:

-η μάστιγα των ναρκωτικών φουντώνει διαρκώς

-το κόστος σε ανθρώπινες ζωές και μεταδιδόμενες ασθένειες είναι τεράστιο

-η απαγορευτική πολιτική έχει αποτύχει

-ο τζίρος της παράνομης διακίνησης είναι ασύλληπτος

-υπάρχουν πολλοί που επιμένουν στην ίδια απαγορευτική πολιτική (αστυνομικοί, γιατροί, δικηγόροι κλπ), γιατί έτσι έχουν συνηθίσει, αλλά και γιατί τους συμφέρει

-οι εξαρτημένοι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ασθενείς

-καμία κοινωνία, καμία χώρα δεν μπορεί να αντέξει το κόστος αποθεραπείας τους

Παρά τις επιμέρους βελτιώσεις στο νομικό πλαίσιο και στην αντιμετώπιση των χρηστών και ιδίως των εξαρτημένων που προμηθεύονται αποκλειστικά για δική τους χρήση, η πλειοψηφία των χωρών και μεταξύ αυτών και η δική μας συνεχίζουν στην ίδια αδιέξοδη πολιτική.

Υπάρχουν βέβαια και σοβαρά επιχειρήματα πως τα κράτη δεν μπορούν να νομιμοποιήσουν τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Πως είναι ηθικά ανεπίτρεπτο να γίνουν οι πολιτείες «έμποροι» και να χορηγούν δόση σε εξαρτημένους. Πως έτσι θα ανακυκλώνεται εσαεί το πρόβλημα. Πως με την τυχόν νομιμοποίηση των «μαλακών» ναρκωτικών πολλοί θα οδηγηθούν κατόπιν στα «σκληρά».

Όλα αυτά όμως θυμίζουν εν πολλοίς τη στρουθοκάμηλο που βάζει το κεφάλι της στην άμμο. Και νομίζει ότι το πρόβλημα έχει λυθεί. Γιατί δεν το βλέπει. Μόνο που το πρόβλημα θεριεύει ολοένα και περισσότερο.

Στη δική μας μικρή επαρχιακή πόλη της Δράμας η χρήση κάνναβης έχει πάρει τρομακτικές διαστάσεις. Έχει εξελιχθεί σε επιδημία. Το ίδιο και στα μικρά χωριά της περιοχής μας. Στα πάρκα, στα καφέ, στους χώρους διασκέδασης όχι μόνο η κάνναβη, αλλά και άλλα ναρκωτικά (έκσταση, αμφεταμίνη, ηρωίνη) δίνουν και παίρνουν. Και το γνωρίζουν όλοι. Αστυνομία, Δικαστές και Εισαγγελείς. Ψυχίατροι, Ψυχολόγοι και Δικηγόροι. Παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Βουλευτές. Εκπαιδευτικοί, Γονείς και Μαθητές.

Όπως με το τσιγάρο, όπως με το αλκοόλ. Πάμπολλοι νέοι από περιέργεια και για εμπειρία. Για να δείξουν στην παρέα τόλμη και όχι δειλία. Ολοένα και περισσότεροι θα δοκιμάζουν. Στην αρχή περιστασιακά. Μετά όλο και πιο συχνά. Κατόπιν θα καταστούν εξαρτημένοι. Θα ψάχνουν απεγνωσμένα τη δόση τους. Θα έρχονται σε επαφή με κυκλώματα.

Θα συλλαμβάνονται. Θα στιγματίζονται. Θα καταδικάζονται. Θα φυλακίζονται. Θα έχει καταγράψει η Ασφάλεια επιτυχίες. Θα πλουτίζουν ψυχίατροι και κέντρα αποτοξίνωσης. Δικηγόροι υπερασπιστές. Πολλοί πιστεύουν στο αφήγημα ότι στη χώρα μας επικρατεί ατιμωρησία. Αγνοούν πως θεωρείται κακούργημα η διακίνηση/εμπορία έστω και μικρής δόσης χασίς. Πως στην περίπτωση αυτή προβλέπονται ποινές κάθειρξης από 8 – 15 χρόνια. Που συχνά με μεγάλη ευκολία επιβάλλονται. Και όταν επιβάλλονται εκτελούνται. Μερικά χρόνια στη στενή για νεαρούς που ακόμη δεν έχουν ξεκινήσει τη ζωή τους. Το ερώτημα είναι αν έτσι σωφρονίζονται. Αν με τη φυλάκισή τους επέρχεται η απεξάρτησή τους. Ή αν μπαίνουν πιο βαθιά στα κυκλώματα.

Αν σκεφτούμε ότι το παιδί του καθενός μας σε ανώριμη ακόμη ηλικία, θα μπορούσε να καταδικαστεί. Να κάνει αρκετά χρόνια φυλακή. Να μπει μέσα για χρήση κάνναβης και να βγει ηρωινομανής. Να έχει τιμωρηθεί για μερικά γραμμάρια και μετά να εμπλακεί με κυκλώματα και συμμορίες και να διακινεί μεγάλες ποσότητες. Τότε θα καταλάβουμε πως αυτή η τακτική της στρουθοκαμήλου δεν αποδίδει. Τιμωρεί αμείλικτα κάποιους που παρασύρθηκαν. Και δεν αποτρέπει τους λοιπούς από το να πέσουν στο ίδιο τρυπάκι.

Θα ρωτούσε κανείς: τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;

Δεν θα ανακαλύψουμε τον τροχό, αν αλλάξουμε ρότα. Αν ακολουθήσουμε το παράδειγμα άλλων χωρών, όπως της Πορτογαλίας. Που έχει γίνει παράδειγμα προς μίμηση. Παρά τις αρχικές επιφυλάξεις.

Στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 μια κόρη του τότε Προέδρου του Κοινοβουλίου πέθανε από υπερβολική δόση. Ο δύστυχος πατέρας ζήτησε από την Πολιτεία να δίνει ναρκωτικά με ελεγχόμενο και ασφαλή τρόπο. Έτσι ξεκίνησε αυτή η νέα πολιτική αντιμετώπισης της μάστιγας των ναρκωτικών.

Στη χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1990 καταγράφονταν 200 θάνατοι από ναρκωτικά. 10.000 συλλήψεις το χρόνο. Οι φυλακές είχαν φρακάρει. Το κράτος ξόδευε τεράστια ποσά σε κέντρα απεξάρτησης δίχως αποτέλεσμα. Το 2000 η Πορτογαλία είχε περί τους 100.000 τοξικομανείς (1% του πληθυσμού).

Με τη νέα αντιαπαγορευτική πολιτική η κατοχή μικρών ποσοτήτων όχι μόνο κάνναβης αλλά και λοιπών ναρκωτικών (ηρωίνη, έκσταση, μεθαμφεταμίνη) αποποινικοποιήθηκε. Η διακίνηση και εμπορία παραμένει ποινικό αδίκημα και τιμωρείται. Η κατοχή όμως είναι πλημμέλημα και συνήθως τιμωρείται με πρόστιμο, όπως η παράνομη στάθμευση. Η συνταγή είναι κοινωνική εργασία και συμβουλευτική βοήθεια για χρήστες μαριχουάνας, θεραπεία για τοξικομανείς, αυστηρότερες τιμές για αποδεδειγμένα εμπόρους.

Οι συλληφθέντες για μικροποσότητες, που προσδιορίζονται επακριβώς στο νόμο, προσέρχονται ενώπιον της Επιτροπής Καταπολέμησης της Τοξικομανίας, που αποτελείται από Δικηγόρους, Κοινωνικούς Λειτουργούς και Ψυχολόγους. Το Κράτος πλέον χρηματοδοτεί συμβουλευτικά προγράμματα υποκατάστασης και θεραπείες.

Πάρα πολλές χώρες πλέον σε κάποιο βαθμό ακολουθούν το παράδειγμα της Πορτογαλίας. Αλλάζουν τη νομοθεσία τους. Με στόχο να αντιμετωπίζονται ως ασθενείς οι χρήστες. Να τους παρέχεται ουσιαστική βοήθεια. Να τους προσφέρονται ασφαλείς συνθήκες για να βρουν τη δόση τους δίχως να προσφεύγουν στην παρανομία. Δίχως να κινδυνεύουν να πεθάνουν από νοθευμένη ή καθαρή δόση. Δίχως να κολλούν έιτζ και ηπατίτιδες.

Το 2019 στην Πορτογαλία καταγράφηκαν μόνο 25.000 (από 100.000 το 2000). Μειώθηκε λοιπόν δραστικά ο αριθμός των χρηστών. Αλλά και των φυλακισμένων. Όπως και όσων πέθαιναν από ναρκωτικά. Όπως και όσων κατέληγαν με έιτζ και ηπατίτιδα. Παρόμοια αποτελέσματα είχαν και άλλες χώρες που εφάρμοσαν παρόμοιες πολιτικές.

Με την πανδημία και τις επιπτώσεις της αυξήθηκαν βέβαια και πάλι οι χρήστες. Ούτε η αντιαπαγορευτική πολιτική εξάλειψε το πρόβλημα. Αλλά οι έρευνες και οι στατιστικές αποδεικνύουν πως έτσι μόνο περιορίζεται το πρόβλημα.

Άλλωστε ιστορικά ούτε η ποτοαπαγόρευση πέτυχε. Αντίθετα γιγαντώθηκε η παρανομία. Ο τζίρος του παράνομου αλκοόλ άγγιξε δυσθεώρητα νούμερα. Ο τζίρος και τα παράνομα κέρδη σήμερα για το εμπόριο ναρκωτικών έχουν εκτοξευθεί στο διάστημα.

Το βέβαια είναι πως η τακτική της στρουθοκαμήλου δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα.