ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 2023 – ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ
Άγνωστες πτυχές της τοπικής ιστορίας της Δράμας έχουν έρθει στο φως χάρη στις ενδελεχείς έρευνες της κ. Δήμητρας Χατζηδημητρίου, Προέδρου του συλλόγου «Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας, Πολιτιστικών και Φυσικών Μνημείων πόλης και περιοχής Δράμας». Μάλιστα, είναι άκρως εντυπωσιακό το γεγονός ότι αποκαλύπτονται στοιχεία για τη δράση προσώπων που έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν στη Δράμα, για τα οποία δεν είχαν γνώση πριν την έρευνα της κ. Χατζηδημητρίου ούτε οι απόγονοι των πρωταγωνιστών!
Μέσα στο 2022 πραγματοποιήθηκαν δύο ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις, με ξεκάθαρη αναφορά σε άγνωστες πτυχές της ιστορίας της Δράμας, χάρη σε σχετικές πρωτοβουλίες του συλλόγου «Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας, Πολιτιστικών και Φυσικών Μνημείων πόλης και περιοχής Δράμας» και της Προέδρου του κ. Χατζηδημητρίου, σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων απόγονοι οικογενειών που άφησαν το αποτύπωμά τους στην περιοχή πριν από δεκαετίες, ταξίδεψαν στη Δράμα από το εξωτερικό όπου ζουν, τιμήθηκαν από την τοπική κοινωνία και είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν σε μια πόλη όπου οι πρόγονοί τους είχαν καταλυτικό ρόλο στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου.
Η κ. Δήμητρα Χατζηδημητρίου είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός και έχει εργαστεί ως φιλόλογος σε Λύκεια της Δράμας. Αποφοίτησε από τη Φιλολογία του Αρχαιολογικού Τμήματος του Α.Π.Θ. και έχει ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό της σχετικά με τη Φιλοσοφία. Το έτος 2014 είναι κομβικό για την ενασχόληση της κ. Χατζηδημητρίου με ζητήματα που άπτονται της ιστορίας και του πολιτισμού. Η ίδια, έχοντας συνταξιοδοτηθεί, συνέβαλε στην εξεύρεση στοιχείων για την Καπναποθήκη Σπήρερ, η οποία εκείνη την εποχή μετατρεπόταν στο γνωστό πλέον ξενοδοχείο «HYDRAMA GRAND HOTEL». Ακολούθησαν χρόνια και άλλων ερευνών και πλέον η Δραμινή κοινωνία και όχι μόνο δρέπει τους καρπούς της ενασχόλησης της κ. Χατζηδημητρίου με το παρελθόν και της αγάπης της για την ιστορία. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η ευκαιρία να γνωρίσουν οι Δραμινές και οι Δραμινοί πρόσωπα και γεγονότα που δεν είχαν τύχει της δέουσας αναγνώρισης, αν και ήταν καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση της εικόνας της Δράμας στο διάβα των χρόνων.
Το Σεπτέμβριο του 2022 πραγματοποιήθηκε στη Δράμα η τελετή ονοματοδοσίας της οδού «Φιλελλήνων Σπήρερ», παρουσία εκπροσώπων των απογόνων της οικογένειας, οι οποίοι ταξίδεψαν από την Ελβετία όπου ζουν. Η ονοματοδοσία προήλθε μετά από πρωτοβουλία του συλλόγου «Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας, Πολιτιστικών και Φυσικών Μνημείων πόλης και περιοχής Δράμας», ενώ χάρη στην κ. Χατζηδημητρίου και την ιστορική έρευνα που πραγματοποίησε ακόμη και οι ίδιοι απόγονοι της οικογένειας Σπήρερ ενημερώθηκαν για τη σημαντική δράση των προγόνων τους, πριν από περίπου ένα αιώνα στη Δράμα, στη Σμύρνη και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Χαρακτηριστική είναι, άλλωστε, η δήλωση του κ. Εμίλ Σπήρερ, ο οποίος ανέφερε: «Δεν γνωρίζαμε τι είχε συμβεί κατά τη διάρκεια της Βουλγαρικής κατοχής και χάρη στη δουλειά της Δήμητρας Χατζηδημητρίου δουλέψαμε μαζί όλα τα μέλη για να ανασυνθέσουμε την ιστορία της οικογένειάς μας. Είμαστε πάρα πολύ ευγνώμονες για την τιμή που μας γίνεται από την πόλη της Δράμας».
Η οικογένεια Σπήρερ, των Ελβετών Εβραίων αδελφών, Τσαρλς, Ερμάν, Λεόν και Εμίλ Σπήρερ, είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Δράμας και άλλων περιοχών της Ελλάδας στις αρχές του 20ου αιώνα, αναπτύσσοντας δράση στον καπνεμπορικό τομέα. Παράλληλα, σε δύσκολες εποχές για τον τόπο, λειτούργησαν με γενναιοψυχία και ανθρωπισμό, σώζοντας πλήθος πολιτών, τόσο στη Δράμα κατά την περίοδο της Βουλγαρικής κατοχής, όσο και στη Σμύρνη κατά την καταστροφή της. Με τη δράση τους αποτέλεσαν λαμπρό παράδειγμα κοινωνικής αλληλεγγύης και φιλανθρωπίας. Ο δρόμος που ονομάστηκε σε «Φιλελλήνων Σπήρερ» βρίσκεται στην περιοχή της Αγ. Βαρβάρας, μπροστά από το Μαρμάρινο Σπίτι, το οποίο στο παρελθόν αποτέλεσε σπίτι της οικογένειας Σπήρερ και πλέον έχει μετατραπεί σε πολυχώρο πολιτισμού, χάρη στην «ΚΥΚΛΩΨ» και τον κ. Άρη Θεοδωρίδη.
Λίγους μήνες νωρίτερα, τον Μάρτιο του 2023, πάλι με πρωτοβουλία του συλλόγου «Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας, Πολιτιστικών και Φυσικών Μνημείων πόλης και περιοχής Δράμας», σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς, πραγματοποιήθηκε το διήμερο εκδηλώσεων για την «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος». Μετά από 80 χρόνια, η Δράμα τίμησε τη θλιβερή επέτειο της 4ης Μαρτίου 1943, ημέρας σύλληψης και φυλάκισης των Δραμινών Εβραίων και των οικογενειών τους στην καπναποθήκη Φαρατζή (σήμερα το θεατράκι «Σωκράτης Δημητριάδης» στην Αγία Βαρβάρα). Ακολούθησε ο βίαιος εκτοπισμός τους από τις δυνάμεις της βουλγαρικής κατοχής και ο αφανισμός σχεδόν όλων στην Τρεμπλίνκα και στο Άουσβιτς.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Ωδείο Δράμας εκδήλωση απόδοσης τιμής στην οικογένεια Κακκή, παρουσία απογόνων της οικογένειας, οι οποίοι από την Καλιφόρνια όπου ζουν ταξίδεψαν στη Δράμα, επιστρέφοντας με συγκίνηση στη γενέτειρα των προγόνων τους. Ο Αιμίλιος και η Ελβίρα Κακκή έζησαν στη Δράμα του Μεσοπολέμου, έχοντας σημαντική παρουσία και καθοριστική συμβολή στην πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης. Μέσα από την εκδήλωση παρουσιάστηκε η ιστορία της οικογένειας Κακκή, αλλά ουσιαστικά και ιστορία της ίδιας της Δράμας, καθώς ο Αιμίλιος και η Ελβίρα συνδέθηκαν στενά με την πόλη στην οποία έζησαν για πολλά χρόνια. Επίσης, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση τιμής και μνήμης για τα Δραμινά θύματα του Ολοκαυτώματος, στο μνημείο του Ολοκαυτώματος στο πάρκο της Αγίας Βαρβάρας, με επιμνημόσυνη δέηση, απόδοση Εβραϊκής προσευχής και κατάθεση στεφάνων, παρουσία σημαντικών εκπροσώπων της Εβραϊκής κοινότητας στην Ελλάδα.
Οι δύο προαναφερθείσες εκδηλώσεις δεν ήταν οι μοναδικές που πραγματοποιήθηκαν μέσα στο 2023, με πρωτοβουλία του συλλόγου «Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας, Πολιτιστικών και Φυσικών Μνημείων πόλης και περιοχής Δράμας», ο οποίος αν και έχει λίγα χρόνια ζωής, καθώς ιδρύθηκε το 2019, αφήνει ήδη ισχυρό αποτύπωμα στο πολιτιστικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της Δράμας. Σημαντική ήταν επίσης η πρωτοβουλία φιλοξενίας της έκθεσης διπλωματικών εγγράφων της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών με τίτλο «Η Ελλάδα Ελεύθερη: Αναγνώριση και σύναψη διπλωματικών και προξενικών σχέσεων», στον πολιτιστικό χώρο «Ελευθερία». Μάλιστα τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποιήθηκαν σε μια ημερομηνία με ιδιαίτερο συμβολισμό για τη Δράμα, το Σάββατο 1 Ιουλίου 2023, ανήμερα της επετείου απελευθέρωσης της πόλης το 1913. Ακόμη, καθοριστική ήταν η συμβολή του συλλόγου και στο ιδιαίτερα ενδιαφέρον αφιέρωμα στην εύανδρο Ήπειρο και στους Ηπειρώτες, το οποίο έγινε στη Δράμα στις αρχές του Δεκεμβρίου. Στο πλαίσιο του αφιερώματος πραγματοποιήθηκαν ομιλία από κ. Μαρία Ευθυμίου, ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας, με θέμα: «Ήπειρος και Ηπειρώτες. Μια ιστορία αντοχής και δημιουργικότητας» και εκδήλωση με θέμα «Τα δημοτικά τραγούδια της ξενιτειάς και τα σύμβολά τους», με ομιλητή τον κ. Παντελή Μπουκάλα, ποιητή, μεταφραστή αρχαίας ελληνικής γραμματείας, κριτικό λογοτεχνίας και δοκιμιογράφο. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της χρονιάς υπήρξε και πλήθος ακόμη εκδηλώσεων, οι οποίες είτε διοργανώθηκαν είτε είχε συμμετοχή στη διοργάνωσή τους ο σύλλογος «Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας, Πολιτιστικών και Φυσικών Μνημείων Πόλης και Περιοχής Δράμας».
Ο συγκεκριμένος σύλλογος, η Πρόεδρός του κ. Δήμητρα Χατζηδημητρίου, αλλά και όλα τα μέλη του Δ.Σ., έχουν βάλει πολύ ψηλά τον πήχη και η τοπική κοινωνία αναμένει με ενδιαφέρον τη συνέχεια του ιδιαίτερα σημαντικού έργου τους.
