ΑΡΘΡΟ
Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά
ATPL
AIRLINE PILOT
B737NG AIRBUS 320
Οι εκδιδόμενες γυναίκες ταξινομούνταν σε διάφορες κατηγορίες
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως η πορνεία, κάθε είδους, καταλάμβανε ευρύ χώρο μέσα στις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής εκείνης. Εξάλλου, αυτό φαίνεται και από την πληθώρα των εννοιών στην ελληνική γλώσσα. Διακρίνονται περίπου 30 χαρακτηρισμοί, με την ακριβή σημασία να είναι συχνά ασαφής. Θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε κάποιους απ’ αυτούς: πόρνη (από το πέρνημι = πωλώ, εκποιώ). Επομένως, η λέξη πορνεία (=ακολασία) σιγά σιγά απέκτησε αρνητική φήμη. Γεφυρίς: αυτή που έκανε πιάτσα στις γέφυρες. Κατάκλειστος: εργαζόμενη σε κλειστό πορνείο και όχι στην ύπαιθρο. Δημία: κοινό κορίτσι, ευθέως και αναμφίβολα η γυναίκα που βρισκόταν στην σεξουαλική διάθεση του καθενός!
Πάντοτε η ίδια η φύση της εργασίας στο σεξ ισοδυναμούσε και ισοδυναμεί με την πώληση μιας φαντασίωσης. Ιστορικά μιλώντας, σε πόσο μεγάλο βαθμό έχουν κουβαλήσει στις πλάτες τους το στίγμα διάφορες κοινωνικές ομάδες εξαρτάται από την οικονομική ισχύ και την κοινωνική τάξη του πελάτη: όσο πιο εύπορος, τόσο μικρότερο το στίγμα. Για παράδειγμα, οι γοητευτικές, διαμαντοστόλιστες κυρίες τόσο στην Αρχαιότητα όσο και στον Μεσαίωνα, Αναγέννηση και Μπελ Εποκ εποχής, της κάθε Αυλής και οι επαγγελματίες ερωμένες όχι μόνο επέβαλαν τον σεβασμό, αλλά πολλές άσκησαν σημαντική πολιτική επιρροή στους ξεμυαλισμένους πελάτες τους. Οι βασιλικές ερωμένες ήταν τόσο ισχυρές, που πολλές αποκαλούνταν «η ισχύς πίσω από τον θρόνο».
Από την αρχαϊκή εποχή, η πορνεία ήταν παρούσα στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Ειδικά στις πόλεις που είχαν λιμάνια, αποτελούσε μια πολύ σημαντική οικονομική δραστηριότητα. Και ήταν νόμιμη. Ειδικότερα, στην αρχαία Αθήνα ο Σόλωνας ίδρυσε κρατικά πορνεία όπου οι τιμές ήταν προσιτές για όλους. Οι πελάτες ήταν αποκλειστικά άνδρες, είτε στα πορνεία εκδίδονταν γυναίκες, είτε νεαρά αγόρια.
Στην αρχαία Αθήνα, όταν συχνά ακούμε για πόρνες, ακούμε να αναφέρουν τις εταίρες. Ωστόσο, οι εταίρες με τις πόρνες δεν ήταν το ίδιο πράγμα. Οι εκδιδόμενες γυναίκες, ταξινομούνταν άλλωστε σε διάφορες κατηγορίες. Ωστόσο οι εταίρες είχαν μια αρκετά διαφορετική ζωή.
Οι πόρνες αρχικά ήταν σκλάβες, τις οποίες εξέδιδαν οι ιδιοκτήτες τους και κρατούσαν μέρος των εσόδων. Μάλιστα οι πολίτες ανέφεραν στα στοιχεία τις περιουσίας τους τις πόρνες, ενώ τα έσοδά τους από την πορνεία των γυναικών που εξέδιδαν, αντιμετωπίζονταν σαν οποιαδήποτε άλλα έσοδα. Τα περισσότερα πορνεία, τα οποία ήταν προσιτά στην τιμή για όλους, βρίσκονταν στον Πειραιά και στον Κεραμεικό.
Από εκεί και πέρα υπήρχαν και οι ανεξάρτητες πόρνες. Σε αυτή την κατηγορία ανήκαν κυρίως δούλες που κατάφεραν να εξαγοράσουν την ελευθερία τους με πίστωση, γυναίκες μέτοικοι που δεν βρήκαν άλλο επάγγελμα στην νέα πατρίδα τους και φτωχές χήρες. Η χρέωση ήταν υψηλότερη καθώς φορολογούνταν, ενώ υπήρχαν και περιπτώσεις όπου πελάτες τις ζητούσαν αποκλειστικότητα και τις πλήρωναν μόνο αυτοί για σeξουαλικές υπηρεσίες.
Οι εταίρες από την άλλη ήταν κάτι διαφορετικό. Κι αυτό γιατί δεν ήταν αναγκαίο να παρέχουν σeξουαλικές υπηρεσίες, ούτε περιορίζονταν μόνο σε αυτό. Άλλωστε η λέξη εταίρα σημαίνει σύντροφος. Είχαν μόρφωση και ήταν οι μοναδικές γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα, μαζί με τις Σπαρτιάτισσες, που είχαν πλήρη ανεξαρτησία και μπορούσαν να έχουν δική τους περιουσία.
Δεν πληρώνονταν για κάθε συνεύρεση με τους εταίρους τους, αλλά λάμβαναν συχνά δώρα ώστε να ζουν μια καλή και άνετη ζωή. Συνήθως ανήκαν στην τάξη των μετοίκων, όπως η διασημότερη εταίρα και σύντροφος του Περικλή, Ασπασία, η οποία είχε γεννηθεί στη Μίλητο.
Η λέξη «εταίρες» δήλωνε απλά ότι ήταν σύντροφοι στα συμπόσια με τον ίδιο τρόπο που οι άντρες που συμμετείχαν στα συμπόσια ονομάζονταν «εταίροι». Οι περισσότερες από αυτές, όπως είπαμε παραπάνω κατάγονταν από άλλες περιοχές, όπου οι γυναίκες μπορούσαν να συμμετέχουν ελεύθερα στις διασκεδάσεις και είχαν άλλο ρόλο στην κοινωνία από τις γυναίκες στην Αθήνα.
Η ταύτιση των εταίρων με τις πόρνες έγινε το πιο πιθανό από μεταγενέστερους, οι οποίοι δεν μπορούσαν να φανταστούν μια γυναίκα που δεν ανήκε στο γνωστό δίπολο σύζυγος ή πόρνη. Πάντως, ανάμεσα σε όλες τις ελληνικές πόλεις, η Σπάρτη ήταν η μόνη που είχε τη φήμη ότι δεν φιλοξένησε ποτέ οίκο ανοχής.
Η σημασία που είχε η πορνεία στην αρχαία Αθήνα, είχε εντελώς διαφορετική σημασία από τη σημερινή. Η κοινωνική της αξία ξεπερνούσε τις σημερινές σχέσεις. Ενώ λοιπόν την ασκούμενη στους οίκους ανοχής πορνεία, δεν την εκτιμούσαν ιδιαίτερα, την «ανώτερη» πορνεία, δηλαδή οι καθαυτό εταίρες, ήταν απαραίτητο τμήμα της αστικής κοινωνίας. Δεν είχε να κάνει με την ταχεία ικανοποίηση της βιολογικής ανάγκης των ανδρών, αλλά με τον πιο απαιτητικό ψυχαγωγικό ερωτισμό.
Το πρότυπο της ανδρικής ψυχαγωγίας και κοινωνικότητας ήταν το Συμπόσιον, όπου δεν επιτρεπόταν η είσοδος στις ευυπόληπτες γυναίκες. Το συμπόσιο ήταν το εορταστικό γεύμα, στο οποίο έπιναν, συνήθως μέχρι τελικής πτώσης, σε συνάρτηση με το φαγητό, πάντοτε μέσα σε ένα κύκλο ευθυμίας και εθιμικής τάξης. Παράλληλα με τους φιλοσοφικούς διαλόγους, λάβαιναν χώρα χορός, τραγούδι και παιγνίδια. Εδώ ήταν το κύριο πεδίο δράσης των εταίρων, οι οποίες προσέφεραν τη ψυχαγωγία τους, με τις συζητήσεις, τα αστεία τους και τελικά με την σεξουαλική επικοινωνία. Αφού, λοιπόν, η πόρτα της δημόσιας ζωής ήταν ερμητικά κλειστή για τις συζύγους και τις θυγατέρες των πολιτών, οι εταίρες ως συνοδοί, σύντροφοι και συμπαίχτριες αναλάμβαναν τον ρόλο της αναπληρωματικής συζύγου!
Έτσι, αυτός ο εξευγενισμός των πορνών με τους φροντισμένους τρόπους και τη μύηση στις καλές τέχνες εξύψωνε την πορνεία σε επίπεδο αβρότητας. Ένας βασικός λόγος της κοινωνικής εξύψωσης του φαινομένου είχε να κάνει με την όψιμη ηλικία γάμου των ανδρών, περίπου στα 30 τους έτη. Επομένως, η γενετήσια επικοινωνία τους περιοριζόταν σε συναναστροφή με τις εταίρες, ώσπου να παντρευτούν. Όχι βέβαια πως σταματούσαν τις «κακές συνήθειες», μόλις παντρεύονταν. Όλα και όλα! Εν πάση περιπτώσει, από την στιγμή που οι «σοβαρές» γυναίκες βρίσκονταν μαντρωμένες μέσα σε τέσσερις τοίχους, κάπως έπρεπε οι «κακόμοιροι» οι άνδρες να τιθασεύσουν τις ορμές τους. Ως εκ τούτου, οδηγούνταν προς τις πόρνες. Αν πάλι επιθυμούσαν και λίγο ποιότητα, άλλωστε ποιος δεν θέλει, τότε οι εταίρες ήταν οι ιδανικές σύντροφοι, εφόσον βαστούσε η τσέπη τους!
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι ο θεσμός της εταίρας χαρακτηριζόταν από την υψηλής ποιότητα πορνεία, τον πλούτο (σε κάποιες περιπτώσεις), την υψηλή, συνήθως, μόρφωση και την ντελικάτη ερωτική διάθεση, που τη διαχώριζε από την πρότυπη και καθιερωμένη έννοια της πόρνης. Όμως, η ουσία ήταν παρόμοια: γυναίκες με ρόλο, που, όσο και να τον εξιδανικεύσουμε, παρέμεναν έρμαια και σεξουαλικά αντικείμενα στις ορέξεις μιας αδηφάγου αυστηρά πατριαρχικής κοινωνίας.
