ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

τ. Λυκειάρχη

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Η παράσταση ανατομικών μελών του σώματος, ιδιαίτερα των γυναικών, είναι φαινόμενο, που το συναντάμε από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια. Και γενικά οι άσεμνες εκφράσεις, που η εκστόμισή τους έφτασε μέχρι τα νεώτερα χρόνια, αποβλέπανε ουσιαστικά στη γονιμότητα της γης, αλλά και των ανθρώπων, ενώ το ρόδι δεν έχασε ποτέ τη σημασία της ευτυχίας, κατά την αντίληψη του λαού μας.

Ο μήνας Πυανεψιώνας ήταν πλούσιος και σ’ άλλες γιορτές. Ίσως ο πλουσιότερος της χρονιάς. Έτσι γιορτάζονταν τα Απατούρια, πολιτική γιορτή των φατριών, η Αθηνά Εργάνη (= εργάτρια), γιορτή κατ’ εξοχήν των εργατών, προσέφεραν στη θεά τους πρώτους ώριμους καρπούς της κοπιαστικής ασχολίας τους. Ήταν τα δώρα προς τη θεά για την προσφορά της. Ήταν τα ακροθίνια ή οι απαρχές, με τα οποία ασχολήθηκε εκτενώς η ταπεινότητά μου. Πρόκειται για έθιμο, που τελείται και στις ημέρες μας.

Οι αμπελουργοί μας προσφέρουν τα πρώτα ώριμα σταφύλια στην εκκλησία την ημέρα της γιορτής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου και τα οποία σταφύλια μοιράζονται δίκην αντιδώρου στους πιστούς. Αποτελούν ασφαλώς δείγμα ευσεβούς ευχαριστίας προς τον Κύριο, που συνέβαλε στη γόνιμη καρποφορία, η οποία συντείνει στην επιβίωση του ανθρώπινου Γένους. Είναι τελικά μια έμπρακτη έκφραση της λατινικής ρήσης: do ut des.

Δεν θα επιμηκύνουμε την αναφορά μας στα Πυανόψια, την κορυφαία αυτή γιορτή της αθηναϊκής κοινωνίας, πολλά στοιχεία της οποίας, κατανικώντας την επέλαση του πανδαμάτορα χρόνου, επιβίωσαν μέχρι τις ημέρες μας, εντασσόμενα στην νεοελληνική εθιμική ζωή.

Σε επόμενες αναφορές μας θα ασχοληθούμε και με τις γιορτές των υπόλοιπων μηνών του αττικού ημερολογίου.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

  1. Θουκυδίδου, Ιστοριών Β’, 38, 15, έκδοση ΟΧΟΝΙΙ.
  2. Robert Flaceliere, ο Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος των Αρχαίων Ελλήνων, Αθήνα 2007.
  3. Ι. Πανταζίδου, Λεξικόν Ομηρικόν, Αθήνα χ.χ.
  4. Liddell – Scott, Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης.
  5. Botsford – Robinson, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Αθήνα 1979.
  6. Α. Α. Παπαδοπούλου, Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου, Αθήνα 2016.
  7. Γεωργίου Α. Μέγα, Ελληνικαί Εορταί και Έθιμα της Λαϊκής Λατρείας, Αθήναι 1956.
  8. Martin Nilson, Ελληνική Λαϊκή Θρησκεία.
  9. Γ. Κ. Χατζοπούλου, Η σαρκοφάγος του Πριμιγενίου.
  10. Πλάτωνος, Απολογία Σωκράτη.
  11. Αριστοφάνη, Νεφέλαι, 60-65.
  12. Πλουτάρχου, Βίος Θησέως, 22.
  13. Γ. Κ. Χατζοπούλου, Η εμβρυακή μορφή του θεάτρου και η λατρεία του Διονύσου στη χώρα των Ηδωνών, 2006.
  14. Του Ιδίου, Άμπελος, Οίνος, Διόνυσος (εισήγηση σε συνέδριο).
  15. Του Ιδίου, Λαογραφικά Κρυονέρου Ανατολικής Θράκης, τόμ. Α’.
  16. Αριστοφάνη, Αχαρνείς, 997.
  17. Φιλόχορος, 44.
  18. Αθήναιος 495 F.
  19. Αλκίφρων 1,4.
  20. Ησύχιος, Α.Β., 318.
  21. Γ. Κ. Χατζοπούλου, Η γενετήσια ορμή στα δρώμενα της Δράμας.
  22. Γ. Κ. Χατζοπούλου, Τα νεολιθικά Ειδώλια του Νομού Δράμας.
  23. Αριστοφάνη, Βάτραχοι.