ΑΡΘΡΟ
Του Captain Νικόλαου Κ. Μεταξά
ATPL
AIRLINE PILOT
B737NG AIRBUS 320
Είναι ώρες, είναι μέρες που φορτώνουν τη σκέψη ένα σωρό ιδέες για να γράψεις, που δεν ξέρεις τι να διαλέξεις. Ειδικά χθες, η έμπνευση έτρεχε προκλητικά, από θέμα σε θέμα, μα το κυρίαρχο είναι η πολιτική και οι δημοσιές αμαρτίες σε κάθε βαθμίδα της.
Τελικά, ο συνειρμός ήρθε από τον Νομπελίστα Ποιητή μας Γ. Σεφέρη και την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας, στις 24 Οκτωβρίου του 1963, όπου η Σουηδική Ακαδημία έστειλε το τηλεγράφημα που ανακοίνωνε στον Έλληνα ποιητή, την μέγιστη διεθνή διάκριση για το ποιητικό του έργο.
Θα μου πείτε τώρα, τι σχέση έχει ο Σεφέρης με τις «Δημόσιες πολιτικές και όχι μόνο αμαρτίες» μας.
Ένας ποιητής έχει πάντα σχέση με ό τι μπορεί να προβλέψει για αυτά που θα γίνουν στα χρόνια του αλλά και για όσα η ιστορία επαναλάβει σαν επιβεβαίωση, στο μακρινό μέλλον.
Να, για παράδειγμα, κάποιος Υπουργός έβρισε έναν ανάπηρο, ένας απείλησε δικαστές, κάποιος άλλος ετοίμασε αντάρτικο μέσα στο κόμμα του, ένας κάρφωσε σύντροφο, άλλος παίρνει τηλέφωνα κάθε μισή ώρα για να εξασφαλίσει Υπουργείο και ο τραγικότερος όλων, προσπαθεί να μαζέψει τα ασυμμάζευτα, σε έναν φαύλο κύκλο που δεν έχει διέξοδο. Μια καθημερινότητα, δηλαδή, που μπορεί να φέρει στο φως κάποια μικρά δείγματα αποχαύνωσης και σκληρού ναρκισσισμού από τα πολλά που συμβαίνουν και δεν τα μαθαίνουμε.
Όπως όλοι θα έπρεπε να γνωρίζουμε, το θέμα της διαφθοράς στην Πολιτική Ζωή στο έχει απασχολήσει τους σκεπτόμενους και προβληματιζόμενους ανθρώπους επί χιλιετίες, πολύ πριν από τις απαρχές της σύγχρονης εποχής και την έλευση της σύγχρονης δημοκρατίας.
Το αιώνιο αυτό θέμα, που παραμένει θλιβερά επίκαιρο και σήμερα, έχει προβληματίσει λαμπρά μυαλά όπως τον Αριστοτέλη, τον Άγιο Αυγουστίνο, τον Μακιαβέλι, τον Ουγκώ, που επιχείρησαν —και δυσκολεύτηκαν— να προσδιορίσουν την έννοια της διαφθοράς, να οριοθετήσουν το φαινόμενο και να αποφασίσουν πώς πρέπει να τιμωρείται.
Σήμερα, αιώνες αργότερα, παρά το φαινομενικά καλά οργανωμένο νομικό και δικαστικό σύστημα της σύγχρονης δημοκρατίας, δυστυχώς δεν έχουμε προχωρήσει πολύ ούτε στην αντίληψή μας για το τι εστί διαφθορά, η οποία παραμένει εν πολλοίς ζήτημα ερμηνείας, ούτε στους τρόπους να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τις διάφορες εκφάνσεις της που έχουν γίνει πια μέρος της καθημερινότητάς μας. Και πώς θα μπορούσε να ήταν αλλιώς αφού οι θεσμοί μας, όλο το πολιτικό και πολιτειακό μας σύστημα, είναι εδώ και δεκαετίες στελεχωμένο με «ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες», όπως εύγλωττα το έχει κωδικοποιήσει ο Σεφέρης σ’ ένα από τα πιο πολιτικά του ποιήματα, τον «Τελευταίο Σταθμό»;
Στελεχωμένο με ανθρώπους όπως τον ανθρώπινο τύπο που εξοντωτικά σατιρίζει ο Καβάφης στο πολιτικό επίσης ποίημα «Ας φρόντιζαν». Σας γράφω αυτόν τον εις εαυτόν δραματικό μονόλογο του φανταστικού ήρωα του ποιήματος που κυνικά αυτοπροσδιορίζεται ως ένα αδίσταχτο «λαμόγι» της πολιτικής ζωής (για να χρησιμοποιήσω ένα αγοραίο όρο της εποχής μας):
Ας φρόντιζαν
Κατήντησα σχεδόν ανέστιος και πένης.
Αυτή η μοιραία πόλις, η Αντιόχεια
όλα τα χρήματά μου τάφαγε:
αυτή η μοιραία με τον δαπανηρό της βίο.
Αλλά είμαι νέος και με υγείαν αρίστην.
Κάτοχος της ελληνικής θαυμάσιος
(ξέρω και παραξέρω Aριστοτέλη, Πλάτωνα
τι ρήτορας, τι ποιητάς, τι ό,τι κι αν πεις).
Από στρατιωτικά έχω μιαν ιδέα,
κ’ έχω φιλίες με αρχηγούς των μισθοφόρων.
Είμαι μπασμένος κάμποσο και στα διοικητικά.
Στην Αλεξάνδρεια έμεινα έξι μήνες, πέρσι
κάπως γνωρίζω (κ’ είναι τούτο χρήσιμον) τα εκεί:
του Κακεργέτη βλέψεις, και παληανθρωπιές, και τα λοιπά.
Όθεν φρονώ πως είμαι στα γεμάτα
ενδεδειγμένος για να υπηρετήσω αυτήν την χώρα,
την προσφιλή πατρίδα μου Συρία.
Σ’ ό,τι δουλειά με βάλουν θα πασχίσω
να είμαι στην χώρα ωφέλιμος. Αυτή είν’ η πρόθεσίς μου.
Αν πάλι μ’ εμποδίσουνε με τα συστήματά τους—
τους ξέρουμε τους προκομένους: να τα λέμε τώρα;
αν μ’ εμποδίσουνε, τι φταίω εγώ.
Θ’ απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,
κι αν ο μωρός αυτός δεν μ’ εκτιμήσει,
θα πάγω στον αντίπαλό του, τον Γρυπό.
Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει,
πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.
Θα με θελήσει πάντως ένας απ’ τους τρεις.
Κ’ είν’ η συνείδησίς μου ήσυχη
για το αψήφιστο της εκλογής.
Βλάπτουν κ’ οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.
Αλλά, κατεστραμένος άνθρωπος, τι φταίω εγώ.
Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.
Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοί
να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.
Μετά χαράς θα πήγαινα μ’ αυτόν.
***
Αυτά συμβαίνουν στη Συρία ανάμεσα 128 και 123 π.Χ.
Βρισκόμαστε δηλαδή σε χρονική απόσταση από το συμβάν πολύ περισσότερο από δύο χιλιάδες χρόνια. Αλλά είμαστε και σε απόσταση ασφαλείας; Αντίθετα. Νομίζω πως όλοι θα συμφωνήσουμε ότι δεν μας τιμά ως πολιτεία και ως πολίτες ενός δημοκρατικού κράτους, ότι το ποίημα αυτό, γραμμένο το 1930, εξακολουθεί να αντικατοπτρίζει και σήμερα, με απόλυτη ακρίβεια, την κατάσταση που εν πολλοίς επικρατεί στην πολιτική και στο δημόσιο τομέα (εδώ αναφέρομαι, χωρίς φυσικά να αποκλείονται πολλές άλλες χώρες, στην Ελληνική και στην Κυπριακή Δημοκρατία).
Δεν μας τιμά και το ότι, μπλεγμένοι ο καθένας στα δικά μας, προσωπικά προβλήματα, τείνουμε όλο και περισσότερο να προσπερνούμε τα φαινόμενα της διαφθοράς ως κάτι το φυσιολογικό και το αναπόφευκτο, βοηθώντας στη διαιώνισή τους με τη σιωπή και, ενίοτε, με την συνένοχη ανοχή μας.
Η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού γύρω απ’ αυτό το φαινόμενο και τις διάφορες πτυχές του είναι ίσως ο μοναδικός και αποτελεσματικότερος τρόπος στο να προχωρήσουμε επιτέλους ως κοινωνία προς την εξάλειψη ή έστω τη δραστική μείωση της διαφθοράς που υπονομεύει τις βασικές αρχές τις σύγχρονης δημοκρατίας με σοβαρές συνέπειες για όλους μας.
