ΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ, ΜΑΖΙ ΜΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ, ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΣΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ «FLOOD PROTECTION» ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ INTERREG «ΕΛΛΑΔΑ – ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 2014-2020»
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΣΠΥΡΟΣ ΛΑΤΣΑΣ
Πλημμυρικά φαινόμενα, με κυρίως ποτάμια ή χείμαρρους και δευτερευόντως λίμνες να «φουσκώνουν» και να υπερχειλίζουν, αποτελούν τα τελευταία χρόνια ένα συχνό φαινόμενο στην ελληνική επικράτεια, το οποίο προκαλεί προβλήματα στους κατοίκους των παρόχθιων περιοχών, οι οποίοι βλέπουν τις περιουσίες τους, είτε πρόκειται για κατοικίες και επαγγελματικές εγκαταστάσεις είτε για γεωργικές καλλιέργειες, να καταστρέφονται.
Τα φώτα της δημοσιότητας πέφτουν για λίγες ημέρες στην εκάστοτε πληγείσα περιοχή και ο κρατικός μηχανισμός παρεμβαίνει, όμως η γενική αντιμετώπιση τέτοιου είδους φαινομένων μόνο εύκολη δεν είναι, καθώς πολλές φορές η δύναμη της φύσης υπερτερεί της ανθρώπινης παρέμβασης. Ειδικά σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή αφήνει ένα βαθύ αποτύπωμα στο περιβάλλον και η ανθρώπινη δραστηριότητα φαίνεται να προκαλεί, με μια όχι πολλές φορές ξεκάθαρη, αλλά υπαρκτή, σχέση αίτιου – αιτιατού, την αντίδραση της φύσης, η οποία διέπεται από τους δικούς της κανόνες.
Μάλιστα, πολλές φορές η αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων και οι μακρόπνοες παρεμβάσεις για ουσιαστική επίλυση τέτοιου είδους προβλημάτων, ειδικά στη βόρεια Ελλάδα, παρουσιάζουν εμπόδια, τα οποία εκπορεύονται από το γεγονός ότι οι πηγές των ποταμών βρίσκονται σε διαφορετική χώρα από αυτήν που βρίσκονται οι εκβολές τους. Σε τέτοιου είδους περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η διακρατική συνεργασία, καθώς, λίγο ή πολύ, τα προβλήματα είναι κοινά.
Στο πλαίσιο αυτό, δύο χώρες, που μοιράζονται κοινές προκλήσεις αναφορικά με την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων, με σημαντικές οικολογικές και οικονομικές συνέπειες, είναι η Ελλάδα και η Βουλγαρία. Για αυτό και μέσα από μια μεγάλη σύμπραξη, φορείς των δύο χωρών φρόντισαν να ενώσουν δυνάμεις και να αξιοποιήσουν πολύτιμους πόρους της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε. για να θωρακίσουν αντιπλημμυρικά συγκεκριμένες περιοχές. Άλλωστε, το κατάλληλο πρόγραμμα για συνεργασία ελληνικών και βουλγαρικών φορέων, για αντιμετώπιση προβλημάτων στη διασυνοριακή περιοχή, το Interreg «Ελλάδα – Βουλγαρία» υπάρχει εδώ και χρόνια και κρίνεται ως ιδιαίτερα επιτυχημένο.
Έτσι, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ως επικεφαλής εταίρος, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας –
Θράκης από την ελληνική πλευρά, καθώς και η Περιφερειακή Διοίκηση του Μπλαγκόεβγραντ, η Περιφερειακή Διοίκηση του Χάσκοβο, η Περιφερειακή Διοίκηση του Σμόλιαν και η Περιφερειακή Διοίκηση του Καρδάλι από βουλγαρικής πλευράς υλοποίησαν το έργο «Διασυνοριακός Προγραμματισμός και Μέτρα Υποδομών για την Αντιπλημμυρική Προστασία» («Cross border Planning and Infrastructure Measures for Flood Protection») και ακρωνύμιο «Flood Protection», μέσω του προγράμματος Interreg V-A «Ελλάδα-Βουλγαρία 2014-2020».
Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου ήταν 36 μήνες, από τον Σεπτέμβριο του 2017 έως τον Οκτώβριο του 2020.
Πρόκειται για ένα έργο που μπορεί δικαίως να λάβει το χαρακτηρισμό «μαμούθ», αρχικά λόγω του προϋπολογισμού του, ο οποίος ήταν 11.499.960,00 ευρώ, εκ των οποίων 4,2 εκ. ευρώ για την πλευρά της Βουλγαρίας και 7,3 για την πλευρά της Ελλάδας. Το έργο χρηματοδοτήθηκε κατά 85% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και κατά 15% από εθνικούς πόρους των δύο χωρών (για την Ελλάδα μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων). Ο δεύτερος λόγος που δίνει τεράστιες διαστάσεις στο συγκεκριμένο έργο είναι το γεγονός ότι σε αυτό είχαν εμπλοκή όλες οι επιλέξιμες περιοχές του διασυνοριακού προγράμματος Interreg «Ελλάδα – Βουλγαρία», μέσα από μια μεγάλη σύμπραξη φορέων από τη βόρεια Ελλάδα και τη νότια Βουλγαρία.
Η από κοινού δράση των φορέων της Ελλάδας και της Βουλγαρίας ανέδειξε τη βαρύτητα που έχουν τα διασυνοριακά έργα, καθώς και τις δυνατότητες που παρέχει η Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε., καθώς και τη στόχευση που υπάρχει για ισόρροπη ανάπτυξη, με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον.
Οι παρεμβάσεις μέσω του «Flood Protection»
Κύριος στόχος του έργου «Flood Protection» ήταν η αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινόμενων που σημειώνονται στη διασυνοριακή περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας και τα οποία δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μονομερώς από την κάθε χώρα. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιήθηκαν έργα υποδομών που συνέβαλαν στην αντιμετώπιση αυτών των πλημμυρικών φαινομένων, με κοινές και συντονισμένες αναβαθμίσεις των υφιστάμενων και κατασκευή νέων προγραμματισμένων υποδομών μικρής κλίμακας στις 2 λεκάνες απορροής ποταμών και στις δύο πλευρές των συνόρων.
Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν, στην ελληνική πλευρά, έργα υποδομών μικρής κλίμακας στις λεκάνες απορροής των ποταμών Στρυμόνα, Έβρου και Άρδα, στη Λίμνη Κερκίνη, καθώς και έγγειες βελτιώσεις για τη βελτίωση της αντοχής του οικοσυστήματος. Μέσω αυτών των παρεμβάσεων αυξήθηκε το επίπεδο προστασίας από πλημμύρες στην περιοχή της Ελλάδας και της Βουλγαρίας και ιδιαίτερα σε περιοχές με μεγάλη πιθανότητα πλημμυρών κατά μήκος των λεκανών απορροής των ποταμών.
Συγκεκριμένα, υλοποιήθηκαν δράσεις στον ποταμό Στρυμόνα και στη Λίμνη Κερκίνη από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και την Περιφερειακή Διοίκηση του Μπλαγκόεβγραντ, καθώς και στους ποταμούς Έβρο, Μαρίτσα και Άρδα από την
Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και της Περιφερειακές Διοικήσεις του Χάσκοβο, του Σμόλιαν και του Καρδάλι. Η Περιφέρεια Α.Μ.Θ. προχώρησε σε έργα υποδομής στην Ορεστιάδα, στο Σουφλί, στο Διδυμότειχο και στις Φέρες.
Εκτός από τα έργα υποδομής, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας προμηθεύτηκε εξοπλισμό που βελτιώνει την ικανότητα αντίδρασης σε συμβάντα πλημμύρας, ενώ επεξεργάστηκε ένα κοινό πλαίσιο για την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του εδάφους και των υδάτων, για τη δημιουργία ενός συγκεκριμένου σχεδίου διαχείρισης για το φαινόμενο της διάβρωσης του εδάφους στο Στρυμόνα, χρησιμοποιώντας δεδομένα γεωσκόπησης. Μέσα από την συγκέντρωση και την ανάλυση δεδομένων δημιουργήθηκαν μοντέλα για την ποσότητα των φερτών υλικών που εισέρχονται στις λεκάνες απορροής και ιδιαίτερα στη Λίμνη Κερκίνη, καταρτίστηκαν σενάρια για την αντοχή των υφιστάμενων υποδομών και προτάθηκαν εκείνες οι υποδομές οι οποίες θα μπορούν να υποστηρίξουν την μέγιστη δυνατή προστασία της περιοχής από πλημμύρες.
Τέλος, στο πλαίσιο του «Flood Protection» ενσωματώθηκε και η ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των επιπτώσεων των έργων και στις δύο πλευρές των συνόρων, ενισχύοντας τα οφέλη των παρεμβάσεων στις δύο λεκάνες απορροής ποταμών. Η εκτίμηση των επιπτώσεων έγινε από Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης, σε συνεργασία με τους υπόλοιπους εταίρους του έργου.
