ΕΙΔΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΣΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΑΕΙ, ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ – ΠΟΙΑ ΕΡΓΑ ΕΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ, ΠΟΙΟΙ ΛΕΙΠΟΥ
Του Θοδωρή Καραουλάνη (euractiv.gr)
Όπως έχουμε γράψει, το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» είναι ένα από τα πιο πετυχημένα προγράμματα του ΕΣΠΑ και της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε. στη χώρα μας. Πολλοί ίσως υποθέτουν, αλλά δεν γνωρίζουν πραγματικά, ότι και ο δημόσιος τομέας επωφελείται αρκετά από επιχορηγήσεις των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ε.Ε. για την αναβάθμιση και ανακαίνιση δημοσίων κτηρίων στη χώρα όσον αφορά την ενεργειακή τους αποδοτικότητα.
Και αυτό γιατί τα έργα είναι πολλά και διάσπαρτα σε όλη τη χώρα και δύσκολα συγκεντρώνει κανείς την πληροφορία που χρειάζεται. Ενώ και οι διαδικασίες στον δημόσιο τομέα είναι βαριές και αργούν αρκετά, οπότε πολλές φορές το θέμα εκφεύγει από τη δημοσιότητα λόγω του μεγάλου χρονικού διαστήματος μεταξύ των διαφόρων φάσεων της διαδικασίας έγκρισης και υλοποίησης αυτών των έργων.
Έστω και με καθυστέρηση λοιπόν, όσον αφορά το τρέχον ΕΣΠΑ, δυναμικά προχωρούν πλέον οι εντάξεις έργων ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτηρίων και αναμένεται σύντομα η υλοποίησή τους.
Σημειώνουμε ότι οι δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας αποτελούν βασικό στόχο τόσο στο τρέχον ΕΣΠΑ όσο και στο επόμενο, ενώ και το νεότευκτο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα χρηματοδοτήσει αντίστοιχα έργα και μάλιστα σε μεγάλο εύρος. Και αυτό γιατί η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας συμβάλει αποφασιστικά στη μείωση των εκπομπών ρύπων στο περιβάλλον και συνεπακόλουθα καταπολεμά την κλιματική αλλαγή. Ειδικά στον κτιριακό τομέα, που είναι πρακτικά ο τομέας με τη μεγαλύτερη συμβολή στην κατανάλωση ενέργειας, οι δράσεις που μειώνουν την κατανάλωση, αυξάνουν την καθαρή ενέργεια που παράγεται και βελτιώνουν την ψύξη και τη θέρμανση είναι στην καρδιά της λεγόμενης «Πράσινης Συμφωνίας» που και η χώρα μας και η Ε.Ε. θα εφαρμόσει τα επόμενα χρόνια, με κύριο χρηματοδοτικό εργαλείο τις δράσεις της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε.
Πολλά εκατομμύρια ευρώ επιχορήγηση για καλύτερα ενεργειακά Πανεπιστήμια
Πριν δύο χρόνια, τον Φεβρουάριο του 2019 εκδόθηκε από τον Τομέα Περιβάλλοντος της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» η πρόσκληση «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ – Δράσεις Ενεργειακής Αναβάθμισης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΕΞΕ) και Αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, Φοιτητικές εστίες και εγκαταστάσεις Τεχνολογικών Φορέων του Υπουργείου Παιδείας».
Η πρόσκληση με προϋπολογισμό 8,7 εκατ. ευρώ χρηματοδοτεί:
1. Επεμβάσεις Ενεργειακής Αναβάθμισης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΕΞΕ) σε κτιριακές υποδομές.
2. Επιδεικτικές δράσεις Αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε κτιριακές υποδομές
3. Επιδεικτικές δράσεις για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας (προμήθεια αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων)
4. Συμβουλευτικές υπηρεσίες υποστήριξης των δικαιούχων φορέων
Αναλυτικότερα οι εργασίες που είναι επιλέξιμες αφορούν σε:
-Επεμβάσεις επί του κελύφους με προσθήκη μόνωσης, αντικατάσταση κουφωμάτων και υαλοπινάκων με νέα πιστοποιημένα, υψηλής ενεργειακής απόδοσης, αντικατάσταση συστήματος καυστήρα/λέβητα/σωληνώσεων με σύστημα που επιτρέπει χρήση ΑΠΕ, αντικατάσταση παλαιού συστήματος κλιματισμού, εγκατάσταση συστημάτων μετρήσεων, παρακολούθησης, καταγραφής, επεξεργασίας και προβολής – επιτόπου και διαδικτυακώς των λειτουργικών στοιχείων και αποτελεσμάτων των ενεργειακών συστημάτων του κτιρίου, όπως ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης ενέργειας σε κτίρια (BEMS), παθητικά ηλιακά συστήματα, παθητικά συστήματα φυσικού και ενεργειακού τεχνητού φωτισμού, κτλ.
-Δράσεις ΑΠΕ όπως παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ενεργειακό συμψηφισμό (net metering) ή εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό (virtual net metering), κατασκευή εγκατάστασης ταυτόχρονης παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας υψηλής αποδοτικότητας, κατασκευή εγκατάστασης εκμετάλλευσης της παραγόμενης θερμικής ενέργειας από ΣΗΘΥΑ ή/και ΑΠΕ για παραγωγή ψύξης, ενιαίο σύστημα για την παρακολούθηση του αντικτύπου όλων των δράσεων ενεργειακής αναβάθμισης – on-line πλατφόρμα δημοσιοποίησης των σχεδίων ενεργειακής απόδοσης ή/και περιβαλλοντικών δηλώσεων και των επιδόσεων των δράσεων με επεξεργασία και αυτόματη σε πραγματικό χρόνο ανάρτηση των μετρήσεων των δεικτών των δράσεων που διαθέτουν συστήματα μετρήσεων, παρακολούθησης, καταγραφής.
-Για την εξυπηρέτηση των αναγκών μεταφοράς του διοικητικού και εκπαιδευτικού προσωπικού του Δικαιούχου, συμβάλλοντας στους στόχους του Άξονα 10, χρηματοδοτούνται α) Αντικατάσταση του υπάρχοντος συμβατικού οχήματος μετακίνησης, με αντίστοιχο ηλεκτρικό, β) Εγκατάσταση μικρού δικτύου ηλεκτρικών ποδηλάτων. Οι υπηρεσίες μεταφοράς θα παρέχονται χωρίς αντίτιμο και η όποια εγκατάσταση θα είναι πλήρης και λειτουργική και δύναται να περιλαμβάνει σταθμούς φόρτισης, οχήματα, συστήματα έξυπνου ελέγχου και διαχείρισης κλπ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα η αρχική πρόσκληση έχει τροποποιηθεί ώστε να συμπεριλάβει στους δυνητικούς δικαιούχους εκτός από τα κτίρια των Πανεπιστημίων και φοιτητικών εστιών και κτιριακές εγκαταστάσεις των Τεχνολογικών Φορέων εποπτευομένων από την ΓΓΕΤ και το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να καταθέσουν πρόταση πέρα από ΑΕΙ και οι εξής φορείς: Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΠΑΤΡΩΝ A.E, NOESIS Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας. Ακόμη, δόθηκε η ίδια δυνατότητα και στο Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης (Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ.), που διαχειρίζεται φοιτητικές εστίες αλλά και στο ΕΚΔΔΑ, όπου φοιτούν τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης. Καινοτομία του προγράμματος, σε σχέση με αντίστοιχα του παρελθόντος, καθώς επιδεικτικά έργα εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσια κτίρια έχουν επιδοτηθεί από όλα σχεδόν τα ΕΣΠΑ και ΚΠΣ που προηγήθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια, είναι ότι αυτή τη φορά μπορούν να ενταχθούν και τα Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Και πράγματι φαίνεται ότι η συνεργασία των αρμοδίων αποδίδει αφού οι στρατιωτικές σχολές ήδη εκδηλώνουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Σημειώνουμε ότι η πρόσκληση έχει ισχύ έως 31/5/2021 ενώ μπορεί, μετά από την πρόσφατη (Οκτώβριο 2020) έγκριση αύξησης του ποσοστού υπερδέσμευσης του άξονα 10 του προαναφερθέντος προγράμματος, που περιγράψαμε αναλυτικά πριν λίγες εβδομάδες στο ρεπορτάζ μας για τα περισσότερα από 60 νοσοκομεία του ΕΣΥ που αναβαθμίζονται ενεργειακά από πόρους της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε., να παραλάβει όλες τις αιτήσεις των ΑΕΙ και εφόσον αξιολογηθούν θετικά να τις προχωρήσει, χωρίς δέσμευση ύψους συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος. Ήδη, μόνο με τις υφιστάμενες προτάσεις, αφιερώνονται πόροι ύψους άνω των 56 εκατομμυρίων ευρώ για τη συγκεκριμένη δράση σε εκπαιδευτικά και επιστημονικά ιδρύματα της χώρας. Σημειώνουμε ότι τα έργα, όπως κάθε έργο του ΕΣΠΑ, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πλήρως μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, μέχρι το τέλος του 2023 το αργότερο.
Ποια πανεπιστήμια θα αναβαθμιστούν ενεργειακά – και ποια λείπουν
Μέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί 19 προτάσεις από ισάριθμα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικούς φορείς συνολικά αιτούμενου προϋπολογισμού 56,3 εκ ευρώ. Όπως αποκαλύπτουμε σήμερα, έχουν ενταχθεί ήδη 12 έργα συνολικού προϋπολογισμού 34,3 εκατ. ευρώ, έχει απορριφθεί η αίτηση του Πανεπιστημίου Πατρών, ενώ αυτήν την περίοδο αξιολογούνται ακόμη 7 έργα 19,8 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι σημαντική συμμετοχή στην πρόσκληση έχουν τα ανώτατα στρατιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα ενώ δεν έχουν ακόμη υποβληθεί αιτήσεις από σημαντικά ιδρύματα όπως το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Χαροκόπειο και άλλα, με σημαντικά και εμβληματικά κτήρια, πολλά από τα οποία είναι παλαιά και σίγουρα μη ενεργειακά αποδοτικά. Πηγές του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων αλλά και του ΥΠΕΝ που μίλησαν στην euractiv.gr σημειώνουν πως η δημοσίευση των έργων που προχωρούν αποτελεί καλή ευκαιρία να παρακινηθούν και άλλα ΑΕΙ και φορείς να καταθέσουν προτάσεις. Ιδίως διότι δεν είναι ξεκάθαρο ακόμη αν και πόσα τέτοια προγράμματα θα υπάρξουν στην επόμενη προγραμματική περίοδο.
Η ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος των ΑΕΙ συμβάλλει αποφασιστικά στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα (με χρήση ΑΠΕ) και στην εμπέδωση της ενεργειακής αποδοτικότητας ως επιλογή για κτίρια φιλικά προς το περιβάλλον.
Ας δούμε όμως με λεπτομέρειες ποια έργα προχωρούν… Σημειώνουμε ότι τα ποσά που αναφέρονται αφορούν την επιχορήγηση από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε. μέσω του ΕΠΕΡΡΑΑ και όχι το σύνολο του προϋπολογισμού των έργων που θα τρέξουν τα ιδρύματα, καθώς εκεί μπορεί να έχουν και άλλους πόρους για ευρύτερες επεμβάσεις. Ειδικότερα, στη δράση του ΥΜΕΠΕΡΑΑ προχωρούν τα ακόλουθα έργα:
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Ενεργειακή Αναβάθμιση και Δράσεις Εξοικονόμησης Ενέργειας ΕΞΕ στις Κτιριακές Υποδομές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην Άρτα, με Δημόσια Δαπάνη 3.500.000,00 ευρώ.
ΕΚΠΑ – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών:
Ενεργειακή αναβάθμιση εξοικονόμηση ενέργειας και αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ΕΚΠΑ, με δημόσια δαπάνη 3.500.000,00 ευρώ.
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Ενεργειακή Αναβάθμιση Κτιρίων Λόφου Πανεπιστημίου Αιγαίου, με συνολική δημόσια δαπάνη 3.396.528,00 ευρώ.
ΑΠΘ – Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ενεργειακή Αναβάθμιση νέου κτιρίου Φιλοσοφικής Σχολής και δράσεις προώθησης της Βιώσιμης Κινητικότητας, με εγκεκριμένο προϋπολογισμό 3.388.835,37 ευρώ.
Πολυτεχνείο Κρήτης
Ενεργειακή αναβάθμιση των κτιριακών εγκαταστάσεων του Πολυτεχνείου Κρήτης και αντικατάσταση συμβατικών οχημάτων με ηλεκτρικά, με δημόσια δαπάνη 3.241.111,98 ευρώ.
ΠΑ.ΠΕΙ. – Πανεπιστήμιο Πειραιά
Ενεργειακή αναβάθμιση Κεντρικού Κτηρίου Πανεπιστημίου Πειραιώς επί της οδού Καραολή και Δημητρίου 80 στον Πειραιά, με εγκεκριμένο προϋπολογισμό 3.141.400,00 ευρώ.
ΔΠΘ – Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Ενεργειακή Αναβάθμιση των πανεπιστημιακών κτιρίων Π. Τσαλδάρη και προμήθεια 2 αμιγώς ηλεκτροκίνητων επιβατικών αυτοκινήτων, με δημόσια δαπάνη 3.137.846,96 ευρώ.
ΟΠΑ (πρώην ΑΣΟΕ) – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ενεργειακή αναβάθμιση του κεντρικού κτιρίου και της πτέρυγας Δεριγνύ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εδώ σημειώνεται ότι την πρόταση κατέθεσε ο Ειδικός λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας του ΟΠΑ και αφορά δημόσια δαπάνη 2.337.055,14 ευρώ.
ΓΠΑ – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ενεργειακή αναβάθμιση στα κτήρια του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με προϋπολογισμό 2.186.263,64 ευρώ.
Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο
Επεμβάσεις Ενεργειακής Αναβάθμισης και Εξοικονόμησης Ενέργειας ΕΞΕ και Αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ΑΠΕ σε κτιριακές εγκαταστάσεις και δράσεις βιώσιμης κινητικότητας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. Εδώ ο εγκεκριμένος προϋπολογισμός στο σχετικά μικρό και νεοπαγές ίδρυμα είναι μόνο 996.910,40 ευρώ.
Δύο ακόμη εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι υπό αξιολόγηση ακόμη στις προτάσεις που κατέθεσαν.
Πρόκειται για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας για το έργο Ενεργειακή Αναβάθμιση του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στην περιοχή Κοίλα Κοζάνης (έργο που αποκτά ξεχωριστή σημασία αφού εδράζεται στην καρδιά της προσπάθειας απολιγνιτοποίησης της χώρας), προϋπολογισμού 3.418.613,57 ευρώ. Ακόμη, υπό αξιολόγηση βρίσκεται η πρόταση της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών για την Ενεργειακή Αναβάθμιση των Κτιριακών Εγκαταστάσεων της οδού Πειραιώς στην Αθήνα, με προϋπολογισμό 2.500.000,00 ευρώ.
Οι άλλοι φορείς και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
Μαζί με τα ΑΕΙ, όπως αναφέραμε, προχωρούν οι διαδικασίες για έργα ενεργειακής αναβάθμισης και σε άλλους φορείς. Ήδη το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΕΤ) Α.Ε., σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, έχουν «κερδίσει» την ένταξη έργου για την Αναβάθμιση του ενεργειακού αποτυπώματος τους Πανεπιστημίου Κρήτης και Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Υγείας ΕΔΕΤ Α.Ε., με προϋπολογισμό 1.971.600,00 ευρώ.
Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχει προωθήσει και έχει εγκριθεί ήδη το έργο της Ενεργειακής Αναβάθμισης του Κτιριακού Συγκροτήματος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων (ΣΣΕ) με προϋπολογισμό 3.499.958,51 ευρώ. Έχει όμως υπό αξιολόγηση τέσσερα ακόμη έργα: Ενεργειακή Αναβάθμιση Σχολής Αξιωματικών Νοσηλευτικής
ΣΑΝ (3.500.000,00), Ενεργειακή Αναβάθμιση Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων ΣΣΑΣ, Ενεργειακή Αναβάθμιση Σχολής Ικάρων (3.498.000,00), και Ενεργειακή αναβάθμιση της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. Όπως φαίνεται το ΥΠΕΘΑ «πήρε» ζεστά το θέμα και οι μεγαλύτερες και κύριες παραδοσιακές σχολές των αξιωματικών μας θα φιλοξενούν σε λίγους μήνες τα εκπαιδευόμενα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων σε σύγχρονα και ενεργειακά αποδοτικά κτήρια με μικρότερο κόστος ψύξης – θέρμανσης και ευεξίας…
