ΑΡΘΡΟ

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου

τ. Λυκειάρχη

 

  • Ματιές στην ποντιακή διάλεκτο

 

Σε προηγούμενο άρθρο μας, που δημοσιεύτηκε σ’ αυτήν εδώ τη στήλη, παραθέσαμε ορισμένα από τα επώνυμα των Ποντίων, ετυμολογώντας την προέλευσή τους. Στο παρόν θα αναφερθούμε σε μερικά από τα ονόματα, τα οποία δίδονταν κατά το ιερό μυστήριο της Βάπτισης τόσο στα αγόρια, όσο και στα κορίτσια.

Από την παράθεση των βαπτιστικών ονομάτων, που ακολουθεί, διαπιστώνουμε ότι αυτά έχουν την προέλευσή τους είτε από την ελληνική αρχαιότητα είτε από το Βυζάντιο είτε και από τη Βίβλο, την Ιερά Ιστορία κατά τους Ποντίους.

  1. Από την Ελληνική αρχαιότητα

Η επιμονή των Ελλήνων του Πόντου να δίνουν αρχαία ελληνικά ονόματα σα παιδιά τους, κίνησε εύλογα την υποψία τούρκου αξιωματούχου, ο οποίος εκφράστηκε: «Τι θα γίνει με σας, όλο Αλέξανδρος και Περικλής και Σωκράτης βάζετε στα παιδιά σας;».

Η τάση αυτή των Ελλήνων Ποντίων, κάτι που το συναντάμε και στην υπόδουλη Ελλάδα. Σαφώς εξεδήλωνε την επιθυμία τους να συνεχίσουν την καταγωγή τους, πέρα από τα άλλα ουσιαστικά στοιχεία, όπως γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα, και με την ονοματοδοσία.

Φυσική λοιπόν ήταν η αντίδραση του τούρκου πασά, ο οποίος εύστοχα διαισθάνθηκε αυτή την υπονοούμενη συμπεριφορά των Ελληνοποντίων.

Παραθέτουμε λοιπόν στη συνέχει ενδεικτικά μερικά από τα βαφτιστικά ονόματα, τα οποία δίνονταν στα παιδιά.

  1. i. Στα αγόρια: Σωκράτης, Αριστοτέλης, Φιλοκτήμων, Αλέξανδρος, Σοφοκλής, Ευριπίδης, Καλλίστρατος, Μιλτιάδης, Ξενοφών, Λεωνίδας, Θεμιστοκλής, Οδυσσεύς, Κλεάνθης, Διογένης, Δημοσθένης, Αχιλλέας, Πάτροκλος, Ιεροκλής κ.α.
  2. ii. Στα κορίτσια: Αλεξάνδρα, Ανδρομάχη, Αντιγόνη, Ευρίκλεια, Ευρίκλη, Ευρικλίτσα, Θάλεια και Θαλεία, Ιφιγένεια (Φιένη, Φίκα), Καλλιόπη (Κάλη, Καλίτσα), Ισμήνη, Ξανθίππη (Ξάνθη), Κλειώ (Κλείνη), Παρύσατις, Άρτεμις κ.α.
  3. Από τα Βυζαντινά χρόνια
  4. i. Στα αγόρια: Ευστάθιος, Φώτιος, Γεννάδιος, Βελισσάριος, Χρυσόστομος, Μιχαήλ, Ανδρόνικος, Βασίλειος, Ισσάκιος κ.α.
  5. ii. Στα κορίτσια: Ανδρονίκη, Ειρήνη κ.α.
  6. Από τη Βίβλο
  7. i. Στα αγόρια: Αβραάμ, Ισαάκ, Ιακώβ, Ησαΐας, Συμεών, Ιερεμίας, Παύλος, Πέτρος, Ιορδάνης, Ματθαίος, Ανανίας, Ραφαήλ, Λάζαρος, Ηλίας κ.α.
  8. ii. Στα κορίτσια: Αγγελική, Αγγέλα, Αγγελίτσα, Αικατερίνη (Καρτερή), Βασιλική (Βασίτσα, Βάσω), Δέσποινα (Δεσποινή, Ποινή), Ελένη (Ελένε), Ελισάβετ, Ζωή, Μαγδαληνή, Μαρία, Μυροφόρα, Παρθένα, Σοφία (Τσοφούλα), Χριστιανή κ.α.

Έδωσα ενδεικτικά μερτικά από τα βαφτιστικά ονόματα τα οποία με επιμονή έδιναν οι Ελληνοπόντιοι γονείς στα παιδιά τους για τους λόγους που εκτέθηκαν πιο πάνω, μολονότι κινούσαν τις υποψίες των κατακτητών.