Η ΕΚΔΟΣΗ ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΤΟ ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ» ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ ΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΑΚΡΙΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ
- Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ζιχνών και Νευροκοπίου κ. Ιερόθεος: «Εύχομαι εγκαρδίως το Λεύκωμα αυτό, μέσω της αρχαιολογικής, ιστορικής, ανθρωπολογικής και τοπιογραφικής γνώσης που προσφέρει, να αποτελέσει οδηγό ώστε ο αναγνώστης να κατανοήσει την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη ως πορεία προς τον Σωτήρα Κύριον Ιησούν Χριστόν»
- Ελευθέριος Ταμπουρίδης, Δήμαρχος Κ. Νευροκοπίου: «Το Λεύκωμα δεν είναι απλώς μια συλλογή εικόνων και καταγραφών, είναι ένα “παλίμψηστο” της μνήμης, ένας πολύτιμος θησαυρός που αναδεικνύει τη διαχρονική πορεία της Κοινότητάς μας μες στον χρόνο»
- Γιάννης Κυριακίδης, πρώην Δήμαρχος Κ. Νευροκοπίου: «Αποτελεί παρακαταθήκη, καθώς αποτυπώνει στοιχεία για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι. Αναδεικνύει και τιμά το παρελθόν, μεταφέροντας κληρονομιά στις νεότερες γενιές»
- Ησαΐας Χατζηκωνσταντίνου, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου: «Το Λεύκωμα περιέχει σπάνιες και ιστορικής σημασίας φωτογραφίες, πραγματικά ντοκουμέντα. Σε πολλούς θα ξαναζωντανέψουν παλιές εικόνες, μνήμες και αναμνήσεις και πολλοί νέοι θα βρουν μια αιτία για να ρωτήσουν, να μάθουν από τους παλιούς, για το αγαπημένο μας Κάτω Νευροκόπι»
Στην έκδοση μιας πολύ σημαντικής έκδοσης όσον αφορά την τεκμηρίωση της τοπικής Ιστορίας προχώρησε ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου, καθώς ο τόμος με τίτλο «Το Κάτω Νευροκόπι στην πορεία του χρόνου – Ιστορικό Φωτογραφικό Λεύκωμα» αποτελεί μια αξιοσημείωτη προσπάθεια καταγραφής της διαδρομής μιας ακριτικής περιοχής της χώρας, η οποία έχει σπουδαία ιστορική πορεία στο διάβα των αιώνων.
Με βάση αρχειακό υλικό, σπάνιες φωτογραφίες, δημοσιεύματα εφημερίδων και προσωπικές μαρτυρίες, η πρόσφατη έκδοση παρουσιάζει την εξέλιξη του Κάτω Νευροκοπίου και αποτελεί μια άρτια πηγή γνώσης για όσους επιθυμούν να μελετήσουν την ταυτότητα της περιοχής, αλλά και μια σημαντική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, καθώς παρουσιάζονται με συνοπτικό, αλλά ταυτόχρονα και πλήρες τρόπο, αξιοσημείωτοι σταθμοί της ιστορικής πορείας του Κ. Νευροκοπίου.
Επιπλέον, στην έκδοση υπάρχουν αναφορές και σε στοιχεία που διαμόρφωσαν την ταυτότητα της περιοχής, όπως η θρησκευτική ζωή, η παιδεία, ο αθλητισμός, η κοινωνική ζωή, ο πολιτισμός, η πληθυσμιακή εξέλιξη, το περιβάλλον, η οικονομία.
Μέσα από τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες σελίδες του τόμου, ο κάθε αναγνώστης έχει την ευκαιρία να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι στο παρελθόν, να γνωρίσει ιδιαίτερες ιστορικές λεπτομέρειες και να εντρυφήσει σε σημαντικά γεγονότα περασμένων εποχών. Η έκδοση, όπως αναφέρει και ο τίτλος της, αποτελεί την παρουσίαση του Κάτω Νευροκοπίου στην πορεία του χρόνου και αναδεικνύει το παρελθόν της περιοχής, με ορίζοντα το μέλλον.
Από το οπισθόφυλλο του τόμου
Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης αναφέρονται τα εξής:
Ο τόμος με τίτλο «Το Κάτω Νευροκόπι στην πορεία του χρόνου – Ιστορικό Φωτογραφικό Λεύκωμα» αποτελεί μια συνολική και επιστημονικά τεκμηριωμένη αποτύπωση της ιστορικής διαδρομής μιας ιδιαίτερης περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας, γνωστής για την άγρια φυσική της ομορφιά και τις αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Με πλούσια αρχειακά στοιχεία, σπάνιες φωτογραφίες, δημοσιεύματα εφημερίδων και προσωπικές μαρτυρίες, το βιβλίο παρουσιάζει την εξέλιξη του Κάτω Νευροκοπίου από την προϊστορική εποχή έως τη σύγχρονη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις προκλήσεις και τα ιστορικά γεγονότα που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία της περιοχής, όπως η οθωμανική κυριαρχία, οι συγκρούσεις με τη Βουλγαρική Εξαρχία, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η γερμανική επίθεση στο Οχυρό Λίσσε στην έναρξη των εχθροπραξιών του Άξονα για την κατάκτηση της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και η επακολουθήσασα, αμέσως μετά, βουλγαρική κατοχή.
Παράλληλα, εξετάζονται καθοριστικές πτυχές της καθημερινότητας, όπως η εκπαίδευση, οι θρησκευτικές παραδόσεις, η αγροτική οικονομία και οι πολιτιστικές δράσεις, οι οποίες αναδεικνύουν τη σημασία της περιοχής ως ένα ζωντανό κομμάτι της εθνικής ιστορίας.
Το έργο απευθύνεται σε αναγνώστες που επιθυμούν να γνωρίσουν σε βάθος την ιστορική, πολιτιστική και κοινωνική ταυτότητα του Κάτω Νευροκοπίου και της ευρύτερης περιοχής.
Χαιρετισμός Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Ζιχνών και Νευροκοπίου κ. Ιερόθεος
Μετά πολλής πνευματικής χαράς εκφράζω τον ευφρόσυνόν μου χαιρετισμόν και επευλογώ πατρικώς και Επισκοπικώς την έκδοση του ανά χείρας Λευκώματος με θέμα το Κάτω Νευροκόπι, την δεύτερη έδρα της Ιεράς Μητροπόλεώς μας Νευροκοπίου και ΖΙχνών.
Χάριτι Θεού, με την πρεσβεία της Παναγίας και τις ικεσίες των Αγίων, σχεδόν είκοσι δύο (22) συναπτά έτη ιερουργώ στον περικαλλή και ιστορικό Μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου και σε κάποια από τα πολλά Ιερά Παρεκκλήσια, συμπροσεύχομαι, συμπορεύομαι και συνυπάρχω με τον Κλήρο και τον Λαό του Νευροκοπίου μας. Δεν έχω παύσει να θαυμάζω την Πίστη και το γνήσιο Ορθόδοξο φρόνημα, το εκκλησιαστικό ήθος, τους υπέρ Πίστεως και Πατρίδος αγώνες και θυσίες, την προσφορά των ανθρώπων της τοπικής μας Εκκλησίας ανά τους αιώνες έως σήμερα, τον μόχθο να οικοδομήσουν, να συντηρήσουν, να ανακαινίσουν και να διαφυλάξουν τους Ιερούς Ναούς, τους αγίους τόπους του χωρίου, καθώς εκεί λαμβάνομεν την Χάρη Του Παναγίου Πνεύματος και ως Εκκλησία προσευχόμεθα διά την κοινήν μας σωτηρίαν.
Συγχαίρων και ευχαριστών εκ μέρους ολόκληρου του πληρώματος της Ιεράς Μητροπόλεώς μας Νευροκοπίου και Ζιχνών του φορείς της τοπικής αυτοδιοικήσεως, τους διοικητικούς και υπηρεσιακούς παράγοντες που συνήργησαν στην έκδοση και όσους εργάσθηκαν και εκοπίασαν διά την άρτια προετοιμασίαν και την σύνταξή της, εύχομαι εγκαρδίως το Λεύκωμα αυτό, μέσω της αρχαιολογικής, ιστορικής, ανθρωπολογικής και τοπιογραφικής γνώσης που προσφέρει, να αποτελέσει οδηγό ώστε ο αναγνώστης να κατανοήσει την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη ως πορεία προς τον Σωτήρα Κύριον Ιησούν Χριστόν.
Χαιρετισμός Δημάρχου Κ. Νευροκοπίου Ελευθέριου Ταμπουρίδη
Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση προλογίζω το Λεύκωμα αυτό, μια σπουδαία πρωτοβουλία του τ. Προέδρου της Κοινότητας Κάτω Νευροκοπίου κ. Ησαΐα Χατζηκωνσταντίνου και των μελών του συμβουλίου, που αποτυπώνει την ιστορική πορεία, την πολιτιστική κληρονομιά και την ψυχή του τόπου μας.
Το Κάτω Νευροκόπι είναι ένας τόπος με βαθιές ρίζες στην ιστορία, ένας τόπος που άντεξε, εξελίχθηκε και συνεχίζει να πορεύεται στο μέλλον με σεβασμό στην παράδοσή του. Αυτό το Λεύκωμα δεν είναι απλώς μια συλλογή εικόνων και καταγραφών, είναι ένα «παλίμψηστο» της μνήμης, ένας πολύτιμος θησαυρός που αναδεικνύει τη διαχρονική πορεία της Κοινότητάς μας μες στον χρόνο. Μέσα από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό και τις προσεγμένες αναφορές, ο αναγνώστης καλείται να ταξιδέψει στο παρελθόν, να γνωρίσει τις ρίζες του και να αναλογιστεί το μέλλον. Η έκδοση αυτή δεν αποτελεί μόνο έναν φόρο τιμής στην ιστορία του Κάτω Νευροκοπίου, αλλά και μια πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Οι νέοι μας θα έχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν, να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τον τόπο τους μέσα από τις σελίδες του.
Συγχαίρω θερμά όλους όσοι εργάστηκαν για την υλοποίηση αυτού του σπουδαίου έργου και εύχομαι το Λεύκωμα αυτό να αποτελέσει πηγή γνώσης, έμπνευσης και υπερηφάνειας για όλους μας.
Χαιρετισμός πρώην Δημάρχου Κ. Νευροκοπίου Γιάννη Κυριακίδη
Αποτελεί για μένα προσωπική τιμή και χαρά να χαιρετίσω την έκδοση του παρόντος Λευκώματος Ιστορίας και Μνήμης. Ένα Λεύκωμα που δημιούργησε, με πολύ μεράκι, μια ομάδα ανθρώπων, καταφέρνοντας να παντρέψουν το χθες με το σήμερα, να τοποθετήσουν τον πολυαγαπημένο μας τόπο στον χώρο και στον χρόνο.
Έχοντας σαν δεδομένο ότι ο πολιτισμός και η ιστορία μας, η φύση και ο τόπος είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ανθρώπινη παρουσία και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι για την καλλιέργεια, την προαγωγή των ανθρώπινων αξιών και σχέσεων κάθε κοινωνίας, στήριξα και ενθάρρυνα κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως Δήμαρχος την προσπάθεια αυτή. Ο τόπος μας έχει πλούσια ιστορία και απαράμιλλη φυσική ομορφιά, που συνεχίζει την πορεία του στον χρόνο, αντιστεκόμενος σε ό,τι τείνει να αναιρέσει την αυθεντικότητα. Με το Λεύκωμα αυτό και τα στοιχεία που αναφέρονται, ταξιδεύεις μαζί του στη μνήμη, τον χώρο και τον χρόνο. Παρακολουθείς τους κατοίκους από πάντα με περισσή φροντίδα και ακάματη προσφορά να προσέχουν τον τόπο τους. Αποτελεί παρακαταθήκη, καθώς αποτυπώνει στοιχεία για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι. Αναδεικνύει και τιμά το παρελθόν, μεταφέροντας κληρονομιά στις νεότερες γενιές.
Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ όλους όσοι συνέβαλαν στη δημιουργία αυτού του Λευκώματος και να ευχηθώ το παράδειγμά τους να βρει μιμητές. Το Λεύκωμα αποτελεί σημείο αναφοράς για τον πολιτισμό μας και πηγή έμπνευσης για το μέλλον.
Χαιρετισμός Προέδρου Δημοτικού Συμβουλίου Ησαΐα Χατζηκωνσταντίνου
Κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως Πρόεδρος της Κοινότητας Κάτω Νευροκοπίου (2014-2023), παρατήρησα ότι δεν υπάρχει κάπου καταγεγραμμένη η ιστορία της Κοινότητάς μας. Στο μεταξύ, όπως εύκολα διαπιστώνεται, στο διαδίκτυο αναρτώνται παλιές φωτογραφίες, στις οποίες είναι αποτυπωμένες παραδοσιακές φορεσιές, παλιά εργαλεία των κατοίκων της περιοχής, ήθη και έθιμα και πολλά άλλα ιστορικά τεκμήρια μιας άλλης εποχής. Πολλοί συμπολίτες μας διασώζουν ακόμα προφορικά σημαντικές ιστορικές στιγμές του παρελθόντος, οι οποίες κρίνεται σκόπιμο να καταγραφούν, προκειμένου να περάσουν αναλλοίωτες στους επιγόνους μας. ακόμα, σημαντικές είναι οι ιστορικές αναφορές στο ημερολόγιο της Εκκλησίας μας. Πολλά μικρά και μεγάλα έργα, τα οποία υλοποιήθηκαν, θα παραμείνουν αχρονολόγητα, δεδομένου ότι ούτε οι υπηρεσίες του Δήμου τηρούν ημερολόγιο καταγραφής τους.
Κατόπιν των παραπάνω και για την ορθή αποτύπωση της ιστορίας μας, ως Τοπικό Συμβούλιο, με εισήγησή μου προτείναμε την καταγραφή της ιστορίας του τόπου μας από την αρχαιότητα (στοιχεία αρχαιολογικής υπηρεσίας κατόπιν της ανασκαφής το 2020) μέχρι σήμερα και στη συνέχεια, την καταγραφή κάθε ιστορικού γεγονότος και έργου ή δράσης. Όλα τα προαναφερόμενα θα αποτελέσουν μια πλήρη και πρωτοποριακή βάση δεδομένων της ιστορίας του τόπου μας, διαθέσιμη για κάθε χρήση. Σύμφωνα με την έρευνα ειδικών ιστορικών και αρχαιολόγων, το Κάτω Νευροκόπι έχει μακρό ιστορικό παρελθόν και ο τόπος αυτός συνδέεται με τη ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική περίοδο.
Η αρχή έγινε με τη δημιουργία του πρώτου Λευκώματος, που περιέχει σπάνιες και ιστορικής σημασίας φωτογραφίες, πραγματικά ντοκουμέντα. Σε πολλούς θα ξαναζωντανέψουν παλιές εικόνες, μνήμες και αναμνήσεις και πολλοί νέοι θα βρουν μια αιτία για να ρωτήσουν, να μάθουν από τους παλιούς, για το αγαπημένο μας Κάτω Νευροκόπι. Η καταγραφή της ιστορίας δεν θα σταματήσει σε αυτό το Λεύκωμα, διότι σίγουρα θα είναι η αφορμή να εμφανιστούν νέα τεκμήρια που ενδεχομένως διατηρούμε στο σπίτι μας. Νέα τεκμήρια που ίσως προκύψουν από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, οι οποίες προγραμματίζονται.
Κλείνοντας, νιώθω την υποχρέωση να ευχαριστήσω όλους όσοι συνέβαλαν για το πρώτο Λεύκωμα της Κοινότητας Κάτω Νευροκοπίου και, μεταξύ άλλων, τον π. Δήμαρχο κ. Γιάννη Κυριακίδη, για την υποστήριξη και ανάθεση της πρότασης αυτής, τον Δήμαρχο κ. Ελευθέριο Ταμπουρίδη επίσης για την υποστήριξη, έρευνα και ανάδειξη τεκμηρίων, τους τοπικούς συμβούλους, την Προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Δράμας κ. Βασιλική Πουλιούδη και τον Γ.Γ. κ. Γεώργιο Μουρουζίδη.
Τα κεφάλαια της έκδοσης
Το Λεύκωμα περιλαμβάνει 11 κεφάλαια, τα οποία είναι τα εξής:
Η ιστορία του Ζυρνόβου και της περιοχής του μέχρι και τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο
Στατιστικά στοιχεία: Η πληθυσμιακή εξέλιξη του Οικισμού μετά την έλευση των προσφύγων
1941-1949: Η Αντίσταση των Οχυρών, η Βουλγαρική Κατοχή, η Εθνική Αντίσταση και ο Εμφύλιος Πόλεμος
Δημιουργία υποδομών 1914 κι εντεύθεν, Αυτοδιοικητικά 1964-2024 και… Κυβερνητικά
Θρησκευτική ζωή – Γιορτές
Η παιδεία στο Ζύρνοβο και την περιοχή του
Προσκοπισμός
Αθλητισμός
Περιβάλλον – Οικονομία – Κατοικία
Κοινωνική ζωή – Πολιτισμός
Επέτειος Ελευθερίας – «Ελευθέρια» Κάτω Νευροκοπίου
Αντί επιλόγου
Το Λεύκωμα ολοκληρώνεται το κεφάλαιο για τα «Ελευθέρια» και αντί επιλόγου αναφέρονται τα εξής:
Μια ακόμη διαδρομή στην ιστορία και τον πολιτισμό του Κάτω Νευροκοπίου έκλεισε, σκοπίμως, με τη θέσπιση του εορτασμού των «Ελευθερίων» του. Γιατί χωρίς μνήμη, ούτε παρόν υπάρχει ούτε τελικά μέλλον. Το Κάτω Νευροκόπι έχει όμως μνήμη, κι έτσι και παρόν και μέλλον.
Οι συντελεστές της έκδοσης
Οι συντελεστές της έκδοσης έχουν ως εξής:
Συγγραφή βάσει πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, προφορικές μαρτυρίες, επεξεργασία ιστορικών τεκμηρίων και φωτογραφιών – λεζάντες: Κωνσταντίνος Πεσυρίδης, υποψήφιος διδάκτωρ Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας ΔΠΘ
Επεξεργασία ιστορικών τεκμηρίων και φωτογραφιών – εισαγωγικά κείμενα, λεζάντες: Τζένη Κατσαρή – Βαφειάδη
Έρευνα, συγκέντρωση ψηφιακών τεκμηρίων εθνικού και περιφερειακού Τύπου, χαρτών, φωτογραφιών: Κωνσταντίνος Παπακοσμάς, συγγραφέας τοπικής ιστορίας, συλλέκτης ιστορικού υλικού
Συνεργάστηκαν επίσης: Άγγελος Γούσιος, φωτογράφος – ερευνητής,
Ησαΐας Χατζηκωνσταντίνου, πρ. Πρόεδρος Κοινότητας Κάτω Νευροκοπίου, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Κάτω Νευροκοπίου,
Ζωή Μαρκοπούλου, απόφοιτος ΕΑΠ, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη Διοίκηση Πολιτιστικών Μονάδων, υποψήφια διδάκτωρ ΔΠΘ
Αναστασία Λάτσα, απόφοιτος Σχολής Βαλκανικών – Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών ΠΑΜΑΚ, τελειόφοιτος Νομικής Σχολής ΔΠΘ
Συντονιστής έκδοσης: Σπυρίδων – Δημήτριος Λάτσας, εκδότης, δημοσιογράφος, Αντιπρόεδρος Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων
Σχεδιασμός – Επιμέλεια έκδοσης: Τζένη Κατσαρή – Βαφειάδη
Τυπογραφικές διορθώσεις – Τυπογραφική επιμέλεια: Νεκτάριος Μουρδικούδης
Σχεδιασμός εξώφυλλου: TWO K Project ΕΠΕ
Δημιουργικό, επεξεργασία φωτογραφιών, μοντάζ, διαχωρισμοί, εκτύπωση, παραγωγή: TWO K Project ΕΠΕ
