ΑΡΘΡΟ

Της Ελεάννας Χαραλαμπίδου

Φοιτήτριας στο τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. του Α.Π.Θ.

«Μία από τις κύριες αιτίες θανάτου των γυναικών ηλικίας 16 έως 44 ετών, διεθνώς, είναι η δολοφονία από κάποιο οικείο πρόσωπο», Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 2013.

Στις 25 Νοεμβρίου 1960 οι τρεις αδερφές Μιραμπάλ, πολιτικές αγωνίστριες από τη Δομινικανή Δημοκρατία, βασανίστηκαν, ξυλοκοπήθηκαν και θανατώθηκαν κατ’ εντολή του δικτάτορα Τρουχίλο. Γυναικείες οργανώνεις καθιέρωσαν άτυπα την 25η Νοεμβρίου ως ημέρα μνήμης και τιμής των γυναικών αυτών που έπεσαν θύματα της έμφυλης βίας. Τον Δεκέμβριο του 1991 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε και επίσημα την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών, ώστε να έρθει στο προσκήνιο ένα παγκόσμιο και διαχρονικό ζήτημα.

Η έμφυλη βία είναι ένα τέρας με πολλά κεφάλια: σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική, ενδοοικογενειακή, οικονομική και η ύψιστη μορφή βίας, η γυναικοκτονία. Όταν μια γυναίκα πέφτει θύμα έμφυλης βίας παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματά της όπως η αξιοπρέπεια, η ισότητα, ακόμα και το δικαίωμα στη ζωή, λόγω του φύλου της. Τα πιο συχνά συναισθήματα που νιώθει μια κακοποιημένη γυναίκα είναι ο φόβος, ο θυμός και η ντροπή για αυτό που της συνέβη, ενώ πολλές γυναίκες έχουν δηλώσει ότι δεν προσπαθούν να ξεφύγουν από έναν βίαιο σύντροφο διότι φοβούνται για τη ζωή τους και ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί.

 

«Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας»

 

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές κείμενο που θέτει κριτήρια για την πρόληψη της έμφυλης βίας. Υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2011, τέθηκε σε ισχύ το 2014 και υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2017. Συγκεκριμένα, την έχουν υπογράψει όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ αλλά την έχουν επικυρώσει μόνο τα 21. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη που δεν την έχουν επικυρώσει είναι η Βουλγαρία, Τσεχία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λετονία και Σλοβακία. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Ελλάδα επικύρωσε τη Σύμβαση το 2018.

Οι σκοποί της παρούσας Σύμβασης αφορούν αρχικά στην προστασία των γυναικών ενάντια σε όλες τις μορφές βίας. Στόχος είναι τόσο η πρόληψη όσο και η ποινική δίωξη, ώστε να εξαλειφθεί η βία κατά των γυναικών και η ενδοοικογενειακή βία. Συγκροτείται επίσης μια σειρά μέτρων και πολιτικών για την υποβοήθηση όλων των θυμάτων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Αυτό πρόκειται να επιτευχθεί μέσω μιας διεθνούς συνεργασίας της ΕΕ, αλλά και με την παροχή υποστήριξης σε

οργανισμούς και φορείς επιβολής του δικαίου. Σημαντική είναι και η εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών και η προώθηση ουσιαστικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών.

 

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα;

 

Μετά την επικύρωση της Σύμβασης έχουν καταγραφεί από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων στατιστικά στοιχεία για την παρακολούθηση του φαινομένου της συντροφικής και ενδοοικογενειακής βίας. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι τα στοιχεία αυτά αποτελούν ένα μικρό ποσοστό των πραγματικών περιστατικών, καθώς η πλειονότητά τους δεν καταγγέλλεται λόγω φόβου και στιγματισμού των θυμάτων.

Από το 2019 και εξής, με την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η Ελληνική Αστυνομία υποχρεώθηκε να αλλάξει τον τρόπο καταγραφής των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Αυτό σημαίνει ότι η αστυνομία προχωρά πλέον και στην καταγραφή της σχέσης θύματος-δράστη, καθώς και του είδους της βίας που ασκείται, συμπεριλαμβάνοντας πλέον τόσο την ψυχολογική όσο και την οικονομική βία.

Σύμφωνα με το 23ο Ενημερωτικό Σημείωμα του Παρατηρητηρίου για την Ισότητα των Φύλων της Γ.Γ.Ο.Π.Ι.Φ.(2019):

1. Ο αριθμός των γυναικών που έχουν καταγγείλει στην αστυνομία περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας το διάστημα 2012-2017 παρουσιάζει αύξηση κατά 49%.

2. Από το σύνολο των 2.833 δραστών ενδοοικογενειακής βίας του 2017, για τους οποίους υπάρχει πληροφορία για το φύλο τους, το 84,5% είναι άνδρες και το 15,5% γυναίκες.

3. Το σύνολο των βιασμών που καταγγέλθηκαν ετησίως στην Ελληνική Αστυνομία τα έτη 2010-2017 κυμαίνονταν από 163-264.

4. Το 2017 δολοφονήθηκαν 7 γυναίκες στην Ελλάδα από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους, ενώ το 2016 και το 2018 οι δολοφονίες γυναικών από συγγενικό τους πρόσωπο είχαν ανέλθει σε 13 σε κάθε έτος αντίστοιχα.

5. Από το σύνολο των δραστών που διώχθηκαν ποινικά για άσκηση ενδοοικογενειακής βίας το ποσοστό που ήταν άνδρες ξεπέρασε το 85% για τα έτη 2016-18.

6. Οι δράστες που καταδικάσθηκαν για ενδοοικογενειακή βία για τα ίδια έτη ήταν άνδρες σε ποσοστό πάνω από 92%.

7. Από το σύνολο των 3.325 γυναικών που απευθύνθηκαν το 2018 στη γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, το 88,8% των περιπτώσεων αφορούσε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

 

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη;

 

Το 2014 ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ πραγματοποίησε πανευρωπαϊκή έρευνα σχετικά με τη βία κατά των γυναικών, στην οποία συμμετείχαν 42.000 γυναίκες από τα 28 τότε μέλη της ΕΕ (πριν την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ τον Ιανουάριο του 2020).

Σύμφωνα λοιπόν με την έρευνα, στην Ευρώπη, από την ηλικία των 15 ετών και άνω:

-1 στις 3 γυναίκες έχει πέσει θύμα σωματικής και/ή σεξουαλικής βίας.

-1 στις 2 γυναίκες έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης

-1 στις 20 γυναίκες (5%) έχουν πέσει θύμα βιασμού

-2 στις 5 γυναίκες (43 %) έχουν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας από έναν τέως ή νυν σύντροφο

-Από τις γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα και έχουν ή είχαν σχέση με άνδρα, 22 % έχουν υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία στη διάρκεια της σχέσης.

-Πάνω από το 1 στα 4 θύματα σεξουαλικής επίθεσης, από σύντροφο ή μη σύντροφο, δεν επικοινώνησαν με την αστυνομία ή με οποιαδήποτε άλλη οργάνωση επειδή διακατέχονταν από αισθήματα ντροπής ή αμηχανίας.

Σύμφωνα με έρευνα των Ηνωμένων Εθνών το 2017 το 58% των θυμάτων που ήταν γυναίκες δολοφονήθηκαν από τον σύντροφό τους ή από κάποιον συγγενή τους. Οι αριθμοί έδειξαν ότι οι γυναίκες που δολοφονούνται κατά μέσο όρο είναι 137 καθημερινά. Από την άλλη, λιγότερο από το 40% των γυναικών που δέχονται βία αναζητούν κάποιου είδους βοήθεια, ενώ εκείνες που το κάνουν στρέφονται κυρίως σε συγγενείς και φίλους. Λιγότερο από το 10% στρέφεται στις Αρχές ή σε άλλους επίσημους οργανισμούς και φορείς.

 

Τι μπορούμε να κάνουμε;

 

Οφείλουμε να ενημερωνόμαστε διαρκώς, καθώς η καθεμία και ο καθένας μας μπορεί να πέσει θύμα έμφυλης βίας. Η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κρίνεται απαραίτητη, ώστε να εξαλειφθούν σεξιστικές πράξεις βίας και μίσους, που στερούν από τα θύματα την ευκαιρία για μια αξιοπρεπή ζωή και τις αναγκάζουν να ζουν υπό καθεστώς φόβου.

Αν είστε θύμα έμφυλης ή ενδοοικογενειακής βίας ή γνωρίζετε κάποιον που δέχεται κακοποίηση μπορείτε να επικοινωνήσετε μεταξύ άλλων με τις παρακάτω υπηρεσίες:

Η Ένωση Κυριών Δράμας είναι Φιλανθρωπικό Σωματείο Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα, που σκοπό έχει την προσφορά κοινωνικού και ανθρωπιστικού έργου στην υπηρεσία των πολιτών και ιδιαίτερα των ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Επιδιώκει μεταξύ άλλων την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, του ρατσισμού, την

ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα ισότητας, ισονομίας, ανθρωπίνων και δημοκρατικών δικαιωμάτων, την στήριξη των άπορων συμπολιτών και γενικά, την προαγωγή των μελών του συλλόγου και ιδίως των γυναικών σε μορφωτικά θέματα, επαγγελματικής κατάρτισης και κοινωνικής δικαιοσύνης. Προσφέρει κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη, νομική συμβουλευτική και οικονομική βοήθεια, εύρεση εργασίας, φαρμακευτική και ιατρική κάλυψη, στέγαση σε κακοποιημένες γυναίκες, φοιτήτριες και άστεγες οικογένειες. Μπορείτε να δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα www.dlu.gr/ και να επικοινωνήσετε μέσω τηλεφώνου στους αριθμούς 2521046062, 2521058015, 2521055925 και στα email [email protected], [email protected]

Η Γραμμή SOS 15900 είναι μια υπηρεσία εθνικής εμβέλειας της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, που φέρνει σε επικοινωνία τα θύματα έμφυλης βίας ή τρίτα πρόσωπα που θέλουν να καταγγείλουν κάποιο περιστατικό, με κάποιο φορέα αντιμετώπισης. Δίνεται η δυνατότητα επικοινωνίας με ψυχολόγους και κοινωνιολόγους για έκτακτα περιστατικά όλο το 24ωρο. Ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας είναι μέσω email: [email protected] και η ιστοσελίδα: www.womensos.gr

Το Κέντρο Διοτίμα παρέχει δωρεάν υπηρεσίες με στόχο τη στήριξη και την ενδυνάμωση των γυναικών. Συγκεκριμένα, παρέχει νομική υποστήριξη σε γυναίκες με περιορισμένο εισόδημα και σε επιζώσες προσφύγισσες, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και επαγγελματική συμβουλευτική. Μπορείτε να δείτε όλους τους τρόπους επικοινωνίας στο: www.diotima.org.gr/helpdesk/

Η Γραμμή SOS «Δίπλα σου» 210 9700814 λειτουργεί μέσω εθελοντριών και παρέχει πληροφορίες για ψυχολογική και νομική στήριξη, ξενώνες και κοινωνικές υπηρεσίες, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Δίνεται η δυνατότητα επικοινωνίας με ψυχολόγους, συμβούλους ψυχικής υγείας, ψυχιάτρους, κοινωνικούς επιστήμονες και νομικούς. Περισσότερα στο www.enowhumanrights.gr/

 

Πηγές

-https://www.isotita.gr/

-https://diotima.org.gr/

-http://womensos.gr/

-http://enowhumanrights.gr/index.php/our-activities/sos

-https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra-2014-vaw-survey-factsheet_el.pdf

-https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2019/12/symvasi-emfili-via.pdf

-https://www.dlu.gr/