Βιβλιοπαρουσίαση: «Άγιος Νεκτάριος και Σηλυβρία»

«Μια συλλογή κειμένων αφιερωμένη στη συμπλήρωση 100 ετών από την κοίμηση του Αγίου του 20ου αιώνα – ΝΕΑ ΑΡΤΑΚΗ, 2022»

Τοῦ Δημητρίου Ἰ. Τσιανικλίδη

Δρος Θ – Νομικοῦ

Μία νέα πραγματεία ἦρθε στό φῶς τῆς δημοσιότητας ἀπό τόν ἐκδοτικό οἶκο «ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΖΙΚΟ » ὑπό τόν τίτλο: «Άγιος Νεκτάριος και Σηλυβρία – Μια συλλογή κειμένων αφιερωμένη στη συμπλήρωση 100 ετών από την κοίμηση του Αγίου του 20^ου αιώνα – ΝΕΑ ΑΡΤΑΚΗ 2022». Ἡ Ἱερά Μητρόπολη Σηλυβρίας (Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο) ἡ ὁποία ὑφίστατο ὡς ἐμπερίστατος ἀπό τό 1922 μέχρι τό 2014, ὅπου καί ἀνασυστάθηκε, σχεδόν ἕναν αἰῶνα μετά ἐκδίδει, γιά πρώτη φορά, τόν Ἰούνιο τοῦ 2022 ἕναν τόμο πανηγυρικό, ὁ ὁποῖος πραγματεύεται τήν ζωή καί τό ἔργο μιᾶς ἀπό τίς σημαντικότερες θεολογικές παρουσίες τοῦ περασμένου αἰῶνα, μιᾶς πατερικῆς φυσιογνωμίας ἡ ὁποία κατατάχθηκε στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας (20-04-1961), τήν ὁσιακή μορφή τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου Ἐπισκόπου Πενταπόλεως (1847-1920). Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος γόνος καί καύχημα τῆς ὡς ἄνω Μητροπόλεως, ἐβάδισε ἐπί «τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» (Α΄ Πε. 2,21) καί κατά τήν ἐπίγεια ζωή του ὑπῆρξε πρότυπο ἁγιότητας.

Ἡ παροῦσα ἔκδοση ἡ ὁποία ἀριθμεῖ 200 σελίδες καί φέρει σχῆμα 17 Χ 23cm, ἐπικαλύπτεται ἀπό ἔγχρωμο ἐξώφυλλο, ὅπου στό μέν ἐμπροσθόφυλλο εἰκονίζεται ἕνα σταυροειδές γράφημα σέ ἀπότμημα μαρμάρινου κίονα, στό δέ ὀπισθόφυλλο δημοσιεύονται ἡ οἰκία τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου στήν Σηλυβρία (1969), καθώς καί μιά ἐπιγραμματική περίληψη τῆς παρούσας πραγματείας. Τήν ἐπιμέλεια καί σελιδοποίηση τοῦ παρόντος τόμου εἶχαν οἱ κ.κ.: Πέτρος Ποδάρας καί Ἰωάννης Ρίζος, ἐνῶ τήν ἐκτύπωση καί βιβλιοδεσία ἔκανε ἡ κ. Ἀθηνά Δασκαλάκη. Ὁ παραπάνω ἱστορικοθεολογικός τόμος ἄρχεται κατά πρῶτον μέ τά «ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ» (σ. 6). Στήν συνέχεια, ἀκολουθεῖ ὁ «Πρόλογος της Α.Θ.Π. του Οικ. Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου» (σσ. 7-8), ὅπου μέ τήν ἀμεσότητα τῆς γραφίδας του καί μέ σύντομο διαλεκτικό τρόπο, ἀφοῦ ὑπενθυμίζει στόν ἀναγνώστη ὅτι ὁ Ἅγιος Νεκτάριος «ἀνεδείχθη κατοικητήριον Θεοῦ Ζῶντος εἰκονίζων τήν δόξαν καί τήν φωτοχυσίαν τῆς αἰωνίου Βασιλείας τοῦ Πατρός καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», συγχαίρει μεταξύ ἄλλων τόν Σεβ. Μητροπολίτη Σηλυβρίας κ. Μάξιμο, διότι «ἀπό τῆς ἐκλογῆς του εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Σηλυβρίας κατά τό ἔτος 2014 μέχρι τῆς σήμερον, εἰργάσθη μετ’ ἐνθέου ζήλου, ἔδωκε νέαν ζωήν εἰς τήν Ἐπαρχίαν του καί συνεχίζει νά ἐπιδεικνύῃ ἀξιοθαύμαστον δραστηριότητα, ἡ οποία ἐπεκτείνεται, πέραν τῆς θεοτηρήτου Ἐπαρχίας του καί τῆς Περιφερείας Ὑψωμαθείων τῆς Ἁγιωτάτης Ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντινουπόλεως, Ἐπόπτης τῆς ὁποίας εἶναι, καί εἰς τήν ἁγιοτόκον γῆν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ὅπου, περιοδεύων προσκυνηματικῶς, ἐντοπίζει καί καταγράφει ἠρειπωμένους ναούς καί λοιπά σεβάσματα τοῦ Γένους, μαρτυρίαν τῆς μακρᾶς παρουσίας μας εἰς τήν πατρῴαν αὐτήν γῆν καί ἀποτύπωμα τοῦ πολιτισμοῦ μας».

Ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον παρουσιάζει στήν συνέχεια ὁ εὐσύνοπτος καί μεστός «Πρόλογος του Σεβ. Μητροπολίτου Σηλυβρίας κ. Μαξίμου»(σσ. 9-10), ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ περιγράφει τό κίνητρο γιά τήν ἔκδοση τοῦ παρόντος τόμου ὑπογραμμίζει τήν «σύνδεση τοῦ Ἁγίου μέ τόν γενέθλιο τόπο του, ἡ ὁποία μέχρι τώρα δέν ἔχει τονιστεῖ δεόντως. Ἄλλωστε, ὁ Ἅγιος ἔλαβε τά θεμέλια τῆς ἐν Χριστῷ προκοπῆς του καί τελείωσης στή γενέθλια πατρίδα του. Ἀπό ἐκεῖ ἔλαβε τήν πνευματική βάση γιά τή διαμόρφωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ του ἤθους». Ἄκολούθως, ἕπεται ὁ «Πρόλογος των εκδοτών»(σσ. 11-12) κ.κ.: Πέτρου Ποδάρα καί Ἰωάννου Ρίζου, οἱ ὁποῖοι, ἀφοῦ κάνουν ἀναφορά στόν σκοπό τῆς ἔκδοσης καί παράλληλα, κατατοπίζουν τόν μελετητή γιά τό περιεχόμενο τοῦ παρόντος τόμου, κλείνουν τόν ἄνω πρόλογό τους μέ τά παρακάτω συγκινητικά καί ἐνθαρρυντικά λόγια: «Έτσι και στη γη της Σηλυβρίας, μπορεί το σπίτι του Αγίου Νεκταρίου να μην υπάρχει πια, καθώς κατεδαφίστηκε το 1976, υπάρχει όμως το νέο Επισκοπείο που αγόρασε και ανακαίνισε πλήρως ο κ. Μάξιμος, ενώ στο εσωτερικό του υπάρχει παρεκκλήσι επ’ ονόματι της Παναγίας της Σηλυβριανής και του Αγίου Νεκταρίου, πολύ κοντά στο παλαιό Επισκοπείο και στο σημείο όπου βρισκόταν η οικία του Αγίου Νεκταρίου, στην ίδια γειτονιά της ακμάζουσας τότε ρωμέικης κοινότητας της Σηλυβρίας. Ωστόσο, σημαντικότερη από τα κτίσματα και τους συμβολισμούς τους είναι η αστείρευτη αγάπη του Σεβ. Μητροπολίτη προς τη Σηλυβρία και τον Άγιο Νεκτάριο, η υπομονή και η επιμονή με τις οποίες διατηρεί και αναπτύσσει σχέσεις τόσο με τους συλλόγους των Σηλβριανών στον Ελλαδικό χώρο, όσο και με τους σημερινούς κατοίκους της Σηλυβρίας και μεριμνά πατρικά για το συνεχώς αυξανόμενο εκεί ποίμνιό του, αναδεικνύοντας έτσι τον Άγιο Νεκτάριο σε σημείο καταλλαγής, ειρήνης και αγάπης μεταξύ των λαών. Προϊόν αυτής της αγάπης είναι και η παρούσα επετειακή έκδοση, η οποία ελπίζουμε ταπεινά να βοηθήσει ώστε να γνωρίσουν οι αναγνώστες καλύτερα τον Άγιο Νεκτάριο και τη γενέθλια γη του».

Ἡ πραγμάτευση τοῦ θέματος πραγματοποιεῖται σέ τρείς ἑνότητες. Ἡ πρώτη ἑνότητα (σσ. 19-42) ἀριθμεῖ συνολικά ἕξι κείμενα, δύο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου (11-11-2018 καί 15-11-2020) καί τέσσερα τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Συλυβρίας κ. Μαξίμου (9-11-2014, 8-11-2015, 11-11-2018,15-11-2020). Πρόκειται γιά κηρύγματα καί ὁμιλίες πού ἐκφωνήθηκαν κατά τήν διάρκεια τῶν πανηγυρικῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων, πού ἔλαβαν χώρα στήν Σηλυβρία κατά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας, τόσο μέσα στήν βυζαντινή κινστέρνα τοῦ Ἀλεξίου Ἀπόκαυκου, ὅσο καί στήν περιοχή τοῦ «Κάστρου», στόν χῶρο, ὅπου βρισκόταν ἄλλοτε «ὁ κοιμητηριακός βυζαντινός Ναός τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος καί τό πέριξ αὐτοῦ κοιμητήριο τῆς Σηλυβρίας». Μέ τόν παραπάνω προφορικό τους λόγο, τόσο ὁ ἀρχηγός τῆς Ὀρθοδοξίας κ. Βαρθολομαῖος, ὅσο καί ὁ οἰκεῖος πομενάρχης κ. Μάξιμος, ἀφοῦ ἀνέδειξαν τήν ἁγιοτόκο Μητρόπολη Σηλυβρίας μέ τό ἔνδοξο θρησκευτικό καί πολιτιστικό της παρελθόν, σκιαγράφησαν, συνοπτικά, τόν ἔνθεο βίο τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου. Στήν δεύτερη ἑνότητα (σσ. 43-94) δημοσιεύονται τρία ἐπίκαιρα ἄρθρα τῶν κ.κ.: Γεωργίου Βελέντζα καί Νικολάου Τσουμπάκη, καθώς καί τῆς κ. Ἑλένης Ζιώγα. Οἱ παραπάνω συγγραφεῖς μέσα ἀπό τήν δική τους ὀπτική γωνία, ὁ μέν πρῶτος ἐξιστορεῖ τά ἐκκλησιαστικά γεγονότα, πού ἔλαβαν χώρα σέ διάφορες πόλεις-σταθμούς τῆς ἱερατικῆς πορείας τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, ὁ δέ δεύτερος μνημονεύει μεταξύ ἄλλων τήν πνευματική σχέση τῆς θαυματουργῆς εἰκόνας τῆς Παναγίας τῆς Σηλυβριανῆς μέ τόν Ἅγιο Νεκτάριο, μέσα ἀπό τίς μαρτυρίες τῶν συμπατριωτῶν προσφύγων τοῦ ἄνωθεν Ἁγίου ἀπό τήν Σηλυβρία πού μετεγκαταστάθηκαν στήν Καβάλα τό 1922, και ἡ τρίτη μέ τόν ποιητικό της λόγο καί τήν καλλιτεχνική της δεξιοτεχνία ἑρμηνεύει μέ τό προσωπικό της ὕφος καί ἦθος σέ μιά κατάθεση ψυχῆς, τήν χριστομίμητη ζωή καί τό πνευματικό ἔργο τοῦ προαναφερθέντος Ἁγίου μας. Στήν τρίτη ἑνότητα (σσ. 95-194) δημοσιεύονται ἐξειδικευμένα θέματα τῶν κ. κ.: Σεβ. Μητροπολίτου Σουηδίας Κλεόπα, Σεβ. Μητροπολίτου Σηλυβρίας Μαξίμου, Δημητρίου Νικολακάκη, Ἰωάννη Σιδηρᾶ και τοῦ γράφοντος. Πρόκειται γιά μελέτες οἱ ὁποῖες καλύπτουν ποικίλες πλευρές τοῦ ἔργου καί τῆς προσωπικότητας τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου. Πραγματεῖες, πού σχετίζονται μέ τήν ἰδιαίτερη θεολογική του παιδεία, γιά τήν φύση καί τό περιβάλλον, γιά τήν ποιμαντική, διδακτική, συγγραφική του διακονία, γιά τίς σχέσεις Ἐκκλησίας – Πολιτείας, κ.λπ. Τό δημοσιευμένο ἔγχρωμο καί ἀσπρόμαυρο φωτογραφικό ὑλικό ζωντανεύει κατά θαυμαστό τρόπο τά ἱστορικά δεδομένα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ὅπου μεγαλούργησε ἡ φωτεινή μορφή τοῦ Ἁγίου, στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. Τό ἔργο αὐτό τοῦ ὁποίου ἡ βάση ἐκκίνησης εἶναι οἱ συλλογές κειμένων σέ γλῶσσα, τόσο στήν αὐστηρή καθαρεύουσα, ὅσο καί στήν νεοελληνική, προσεγγίζει διερευνητικά, μέ κριτική σκέψη τήν θεολογία τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου. Ἀνοίγει δρόμους γιά τήν μελέτη καί σπουδή τῶν ἰδιαιτέρων προβλημάτων τῆς ἐποχῆς του, πού ἀφοροῦσαν τήν σχέση του μέ τά διάφορα ἠθικοθρησκευτικά καί κοινωνικά ζητήματα, πού κλήθηκε νά ἀνιμετωπίσει, καθώς καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο τά διαχειρίστηκε. Ἡ συλλογή αὐτή φωτίζει ἄγνωστες πτυχές τῆς καλλίκαρπης λευϊτικῆς πορείας τοῦ παραπάνω Ἁγίου, καθώς καί τῆς ἱστορίας τῆς γενέτειράς του καί δημιουργεῖ μία πνευματική γέφυρα μεταξύ τοῦ παρόντος καί τοῦ παρελθόντος, ἡ ὁποία ἐνισχύει καί τήν μελλοντική ποιμαντική πορεία τῆς Μητροπόλεως Σηλυβρίας.

Ὁ παρών τόμος, ὁ ὁποῖος ὁλοκληρώνεται ἀπό τήν ἑλληνική καί ξένη βιβλιογραφία χαρακτηρίζεται ἀπό πληρότητα, πρωτοτυπία καί ἐπιστημονική ἐγκυρότητα, ταυτόχρονα, ξεδιπλώνει τήν πολυκύμαντη προσωπικότητα τοῦ Ἁγίου καί παράλληλα, συμβάλλει ἐποικοδομητικά στίς πατερικές σπουδές ἐμπλουτίζοντας τήν ἐκκλησιαστική γραμματεία μέ τό ἀρχειακό πρωτότυπο ὑλικό γιά νά καταστεῖ ἀξιόλογο σύγγραμμα γιά τήν σύνολη ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους. Θά ἀποτελεῖ ὁ τόμος αὐτός πολύτιμο ἀπόκτημα γιά κάθε βιβλιοθήκη ἐκκλησιαστική καί ἰδιαίτερα θεολογική! Μέ αἰσθήματα χαρᾶς καί αἰσιοδοξίας χαιρετίζουμε τήν ἀξιέπαινη αὐτή ἔκδοση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σηλυβρίας ἡ ὁποία ἔτυχε θερμῆς ὑποδοχῆς κατά τήν βιβλιοπαρουσίασή της ἀπό τόν ρέκτη καί φωτισμένο Μητροπολίτη κ. Μάξιμο σέ διάφορες ἐκδηλώσεις ἀνά τήν Ἑλλάδα (Ἀθήνα «Δουρούτειο Πνευματικό Κέντρο »14-12-2022, Θεσσαλονίκη – Αἴθουσα Δημαρχείου «Μανώλης Αναγνωστάκης » 4-2-2023 καί Δράμα – «Πνευματικό Κέντρο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δράμας» 11-2-2023).

Ἡ ἐπιμελημένη ἐκτύπωση καί γενικῶς ἡ ἐκδοτική καλαισθησία συνθέτουν τήν ἐντυπωσιακή ἐμφάνιση τοῦ τόμου, πού ὀφείλεται στήν ἀγάπη, τό μεράκι, τήν ἐμπειρία καί τήν σύγχρονη τεχνογνωσία τοῦ παραπάνω ἐκδοτικοῦ οἶκου. Ὁ ἀναγνώστης ἔχει τήν δυνατότητα νά χρησιμοποιήσει τό διαδίκτυο καί συγκεκριμένα τήν ἠλεκτρονική ἱστοσελίδα www.kyzikos.gr ὅπου δύναται νά ἐντοπίσει καί νά γνωρίσει ἀπό κοντά καί ἄλλες πρωτότυπες, ἀξιόλογες καί νέες ἐκδόσεις τοῦ ὡς ἄνω ἐκδοτικοῦ οἶκου (ὅπως, π.χ., «Ἀρτάκη – ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ – βασισμένη στό συγγραφικό ἔργο τῶν Κωνσταντίνου καί Ἱπποκράτους Μακρῆ», «ΠΑΝΑΓΙΑ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ ΝΕΑΣ ΑΡΤΑΚΗΣ – Η ιστορία ενός μεγάλου Ιερού Προσκυνήματος», κ. ἄ.) ἱστορικοθρησκευτικοῦ περιεχομένου πού συμβάλλουν στήν διατήρηση τῆς ἐθνικῆς μνήμης.