ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΠΑΡΕΜΕΝΕ ΑΣΒΕΣΤΟ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ ΚΑΙ ΟΔΗΓΗΣΕ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΝΑ ΚΙΝΗΘΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ
Η Επανάσταση του 1821 μπορεί ως γεωγραφικό σημείο δράσης να απείχε από την περιοχή της Δράμας, όμως δεν άφησε ανέγγιχτο τον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής. Η πόλη ζούσε κάτω από τον ζυγό των Οθωμανών από το 1371 (ή το 1383) και την περίοδο που οι Έλληνες ξεκινούσαν τον αγώνα για την Ελευθερία τους, η Δράμα αποτελούσε στρατιωτικό κέντρο των Οθωμανών στη νότια Βαλκανική, με τους κατοίκους της να βρίσκονται σε δυσχερή θέση. Όμως, ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες υπήρξαν Δραμινοί που προσέφερναν τις υπηρεσίες τους στον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα. Οι κυριότεροι εξ αυτών ήταν ο Δήμος Νικολάου, ο Μιχάλης Δράμαλης, ο Δημήτριος Δράμαλης και ο Νικόλαος Δράμαλης, ενώ υπάρχουν ιστορικές αναφορές και για τον Μανασή, ο οποίος ως ακόλουθος του Μαχμούτ Πασά Δράμαλη, έπαιξε διπλό ρόλο στη Μάχη των Δερβενακίων.
Κατά την περίοδο του οθωμανικού ζυγού, η Δράμα, σύμφωνα με μαρτυρίες περιηγητών, ήταν μια φιλήσυχη πόλη, έδρα της οθωμανικής διοίκησης, τόπος διαμονής μεγαλαιοκτημόνων, με εύρωστο εμπόριο. Όμως, το πάθος για τη λευτεριά παρέμενε άσβεστο στον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής και ήδη από τον 16ο αιώνα αρχίζει να παρατηρείται δράση κλεφτών στην περιοχή, η οποία διευκολυνόταν από τα πολλά ορεινά σημεία της.
Στα μέσα του 17ου αιώνα πυκνώνουν οι ιστορικές πληροφορίες για την Δράμα, ενώ η περιγραφή του τούρκου περιηγητή Εβλιά – Τσελεμπή, αν και με κάποιες υπερβολές, δίνει λεπτομερή εικόνα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής: μέσα στα τείχη η πόλη είχε διακόσια λιθόκτιστα σπίτια, ενώ άλλα εξακόσια εκτός των τειχών, αποτελούσαν επτά συνοικίες. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία, τις τέχνες και το εμπόριο και ιδιαίτερη άνθηση είχε η υφαντουργία.
Η αγγελία ίδρυσης της Φιλικής Εταιρείας, σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Βασίλης Πασχαλίδης (εφημερίδα «Πρωινός Τύπος», 16 Οκτωβρίου 2012), φτάνει στη Δράμα και γενικότερα σε πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας από απεσταλμένο της οργάνωσης, ο οποίος κατηχούσε τους Έλληνες κατοίκους στους σκοπούς της εταιρείας. Πρόκειται για τον ιατρό Ευάγγελο Μεξικό, με καταγωγή από την Ήπειρο, ο οποίος ως απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας επισκέφτηκε τόσο τη Δράμα όσο και το Μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας. Άλλωστε, την εποχή της Επανάστασης του 1821, το μοναστήρι αποτελούσε το μεγαλύτερο ίσως πνευματικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας, με τη λεγόμενη «Ελληνική Σχολή» να λειτουργεί σε αυτό, και οι ηγούμενοί του είχαν στενή επαφή με μεγάλες μορφές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα στην περιοχή, όπως ο Εμμανουήλ Παπάς.
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, οι επιτυχίες των Ελλήνων στα πεδία των μαχών, όταν γίνονταν γνωστές στη Δράμα, προκαλούσαν αντίποινα των Οθωμανών προς τον ελληνικό πληθυσμό. Οι Έλληνες της περιοχής για να αποφύγουν την εκδικητική μανία των κατακτητών, αναγκάζονταν για να σωθούν να καταφύγουν είτε στα βουνά, είτε σε γειτονικές μεγάλες πόλεις (Σέρρες, Θεσσαλονίκη, κ.α.). Βέβαια, υπήρξαν και περιπτώσεις, νεότερων στην ηλικία Δραμινών, οι οποίοι διάλεξαν το δρόμο της συμμετοχής στην Επανάσταση, μεταβαίνοντας στην επαναστατημένη Ελλάδα.
Τελικά, η περιοχή ανέπνευσε ελεύθερα την 1η Ιουλίου του 1913, όταν μετά και από Βουλγαρική Κατοχή, απελευθερώθηκε και ενώθηκε με το ελληνικό κράτος, κατά τη διάρκεια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου.
Ακολουθούν πληροφορίες για Δραμινούς οι οποίοι συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821, όπως αυτές καταγράφονται στη Wikipedia.
Δήμος Νικολάου
Ο Δήμος Νικολάου γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στη Δράμα. Συμμετείχε μαζί με άλλους συμπολίτες του και συγγενείς του, στις επαναστατικές ενέργειες της Μακεδονίας. Μετά την αποτυχία των επαναστατών εκεί, μετέβη στη νότια Ελλάδα όπου συμμετείχε σε πολλές μάχες. Πολέμησε το διάστημα από το 1821 έως το 1829 στη Θήβα, στη Ναύπακτο και αλλού, ως στρατιώτης αρχικά και στη συνέχεια ως εικοσιπένταρχος. Συνεργάστηκε με τους οπλαρχηγούς Νικήτα Σταματελόπουλο, Χατζηχρήστο και Κωνσταντίνο Βλαχόπουλο.
Σε πιστοποιητικό του 1843 που υπογράφουν οι τρεις παραπάνω οπλαρχηγοί βεβαιώνεται η δράση του, καθώς και η γενναιότητα και ανδρεία που επέδειξε.
Ο ίδιος ο Δήμος Νικολάου δήλωσε σε αναφορά του: «ότε η Ελλάς ύψωσε σημαίαν κατά των Τούρκων, μεθ’ άλλων συμπολιτών μου, ετρέξαμεν εις βοήθεια της».
Μετά τη λήξη της επανάστασης εγκαταστάθηκε στην ελεύθερη Ελλάδα, όπου αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες για τη συντήρηση της πολυμελούς οικογένειάς του.
Δημήτριος Δράμαλης
Ο Δημήτριος Δράμαλης γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στην περιοχή Δράμας. Συμμετείχε με το σώμα του στις επαναστατικές ενέργειες της Μακεδονίας. Μετά την αποτυχία των επαναστατών εκεί, μετέβη στη νότια Ελλάδα όπου συμμετείχε με το σώμα του σε πολλές μάχες.
Το 1823 τέθηκε επικεφαλής σώματος (Μακεδόνων κυρίως), το οποίο εκστράτευσε στην Κρήτη προκειμένου να καταλάβει το ορμητήριο του κάστρου της Γραμβούσας. Εκεί, το σώμα ενώθηκε με τοπικούς επαναστάτες και ο Δημήτριος Δράμαλης τέθηκε επικεφαλής ενός σώματος που αποτελούνταν συνολικά από 2.000 άνδρες.
Η επιχείρηση έλαβε χώρα στις 11 Δεκεμβρίου του 1823, όταν οι επαναστάτες προσπάθησαν ανεπιτυχώς να εισέλθουν εντός του φρουρίου με αυτοσχέδιες σκάλες που στήθηκαν στα τείχη, αλλά έγιναν αντιληπτοί από την Οθωμανική φρουρά που βρίσκονταν μέσα. Έτσι, η επιχείρηση αυτή απέτυχε.
Ο Δημήτριος Δράμαλης εγκαταστάθηκε στο ελεύθερο Ελληνικό κράτος και παρέμεινε ως αξιωματικός στον τακτικό στρατό. Εκεί έλαβε και επισήμως το επώνυμο «Δράμαλης», δηλωτικό της καταγωγής του.
Ο Δημήτριος Δράμαλης έφτασε έως το βαθμό του ταγματάρχη, ενώ το 1836 τιμήθηκε με αριστείο από τον Όθωνα για την προσφορά του στην πατρίδα. Τον Ιούλιο του 1830 ως ταγματάρχης, συμμετείχε σε επιχείρηση του Ελληνικού στρατού για την ανακατάληψη μύλων στο Ναύπλιο, που είχαν καταληφθεί από αντάρτες. Το 1837 κλήθηκε εκ νέου να υπηρετήσει στο ελαφρύ τάγμα Χωροφυλακής με το βαθμό του λοχαγού.
Νικόλαος Δράμαλης
Ο Νικόλαος Δράμαλης γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στην περιοχή Δράμας. Συμμετείχε με το σώμα του στις μάχες του 1821 στην Κεντρική Μακεδονία υπό τον Εμμανουήλ Παπά. Μετά την αποτυχία των επαναστατών εκεί, κατέβηκε στη νότια Ελλάδα όπου συμμετείχε με το σώμα του σε πολλές μάχες. Από την πολεμική του δράση τραυματίστηκε αρκετές φορές.
Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο και μετά τη δημιουργία του τακτικού στρατού, κατατάχτηκε στη Β’ τάξη υπαξιωματικών. Εκεί έλαβε και επισήμως το επώνυμο «Δράμαλης», δηλωτικό της καταγωγής του.
Επί Ιωάννη Καποδίστρια (1828 – 1831) προήχθη σε αξιωματικό. Το 1831 μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Αυγουστίνο Καποδίστρια, ο Νικόλαος Δράμαλης μαζί με τους αξιωματικούς που υπηρετούσαν τότε στην εθνική φρουρά, Δ. Πανά, Γ. Π. Φαρμάκη, Πηνειό, Βασίλειο Αθανασίου, Αναστάσιο Βούλγαρη, Β. Μπούσγο, Τριανταφυλλίνα και Γ. Καλατζή συντάχθηκαν με την αντικυβερνητική πλευρά που είχε ως αποτέλεσμα την παραίτηση τελικά του Αυγ. Καποδίστρια στις 23 Μαρτίου του 1832.
