Mare nostrum! Μα δεν είναι το Αιγαίο Ελληνική λίμνη;

ΑΡΘΡΟ

του Παναγιώτη Χατζηγεωργίου

Δικηγόρου

Οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν τη Μεσόγειο «mare nostrum». Και δικαίως. Διότι αφενός μεν είχαν καθυποτάξει σχεδόν όλες τις παράκτιες χώρες «της θάλασσάς τους». Αφετέρου είχαν το δίκιο του ισχυρού. Ποιος τολμούσε να το αμφισβητήσει. Και δεν υπήρχε καν τότε Δικαστήριο της Χάγης. Όπου θα μπορούσε να προσφύγει κάποια αδύναμη χώρα.

Οι Έλληνες εδώ και πολλά χρόνια φαντασιωνόμαστε πως το Αιγαίο είναι Ελληνική λίμνη. Και δικαίως εκ πρώτης όψεως. Αφού τα νησιά μας προς ανατολάς σχεδόν αγγίζουν τα τουρκικά παράλια. Γιατί λοιπόν να μην έχουμε την πλήρη και αποκλειστική κυριαρχία στη θάλασσά μας.

Μπορούμε να το επιβάλλουμε αυτό με την ισχύ μας; ΟΧΙ βέβαια. Εδώ δεν πετύχαμε να επιβάλλουμε τις απόψεις μας στα Σκόπια και στη Διεθνή Κοινότητα για το Μακεδονικό. Θα μπορέσουμε με την Τουρκία;

Μήπως όμως αν προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, θα δικαιωθούμε πλήρως; Θα μας δώσει κυριαρχία σε όλο το Αιγαίο; ΟΧΙ βέβαια. Το Δικαστήριο θα ρυθμίσει την κατάσταση λαμβάνοντας υπόψη του και τις ιδιαιτερότητες του Αιγαίου (πληθώρα νησιών, δικαιώματα και της Τουρκίας). Τότε; Για πιο λόγο να πάμε στη Χάγη; Γιατί το επιδιώκουν όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις και συμφωνούν όλα τα μη εθνικολαϊκιστικά κόμματα; Μήπως γιατί έτσι θα λυθεί επιτέλους έστω με συμβιβασμό ένα θέμα που απειλεί να οδηγήσει τις δύο χώρες σε πόλεμο; Μήπως γιατί έτσι θα σταματήσουν οι δύο χώρες να αιμορραγούν;

Τις τελευταίες μέρες κυκλοφορεί στο διαδίκτυο μια φωτογραφία που εμφανίζει το Αιγαίο ως Ελληνική λίμνη. Και υπάρχει και η παρότρυνση προς όλους τους χρήστες να το κοινοποιήσουν παραπέρα. Γιατί; Μα γιατί άναψε και πάλι η συζήτηση μετά τις καταγγελίες Σαμαρά, πως η κυβέρνηση απεργάζεται αντεθνικές λύσεις. Πως και αυτός ο Π/Θ και ο Υπουργός Εξωτερικών είναι μειοδότες. Που ετοιμάζονται να ξεπουλήσουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.

Είναι όμως έτσι; Μας ανήκει ολόκληρο το Αιγαίο; Έχουμε κυριαρχικά δικαιώματα, τα οποία και ασκούμε σε όλη αυτή «τη δική μας θάλασσα» και τώρα κάποιοι ετοιμάζονται να τα ξεπουλήσουν;

Τα χωρικά ύδατα τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας στο Αιγαίο εκτείνονται εδώ και πολλά χρόνια στα έξι ναυτικά μίλια. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο (Σύμβαση της Θάλασσας 1982), κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να τα επεκτείνει στα 12 ν.μ. από τις ακτές της. Η Τουρκία το έχει κάνει στη Μαύρη Θάλασσα και στις ακτές της απέναντι από την Κύπρο. Η Ελλάδα το έκανε το 2021στο Ιόνιο, αφού όμως προηγουμένως είχαν οριοθετήσει με την Ιταλία την ΑΟΖ της κάθε χώρας.

Σήμερα με τα ισχύοντα 6 ν.μ. η Ελληνική κυριαρχία εκτείνεται στο 35% περίπου του Αιγαίου πελάγους. Αν επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ν.μ. θα επεκταθεί η κυριαρχία μας στο 64% περίπου. Και πάλι το Αιγαίο δεν γίνεται αποκλειστικά δικό μας. Και γιατί δεν το κάνουμε όλα αυτά τα χρόνια; Γιατί η Τουρκία απειλεί με πόλεμο. Και δεν είναι παράνομο; Προφανώς και η απειλή πολέμου και ο ίδιος ο πόλεμος παράνομα είναι. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν γίνονται. Μια ματιά γύρω μας αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Και έχουμε αποφασίσει ως χώρα πως δεν θέλουμε πόλεμο. Θέλουμε και επιδιώκουμε ειρηνική διευθέτηση. Και γι αυτό ζητάμε και πιέζουμε και εμείς και ο Διεθνής παράγοντας την Τουρκία να πάμε στη Χάγη. Που μπορεί να μη μας δώσει 12 ναυτικά μίλια σε όλο το Αιγαίο. Αλλά έτσι θα έχουμε ρυθμίσει και τα χωρικά μας ύδατα και τον εναέριο χώρο της κάθε χώρας. Για τον οποίο και αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία τον έχουμε ορίσει από το 1931 στα 10 ναυτικά μίλια.

Και θα έχουμε και οριοθέτηση της ΑΟΖ, που είναι τα κυριαρχικά δικαιώματα της κάθε χώρας, δηλαδή μέχρι που μπορεί να εκμεταλλευθεί οικονομικά τα νερά και το θαλάσσιο υπέδαφος (υδρογονάνθρακες κλπ.). Και ναι κατά το δίκαιο της θάλασσας μπορούμε να έχουμε έως και 200 ν.μ. ΑΟΖ. Και το ίδιο και η Τουρκία από πλευράς της. Μόνο που έτσι θα τέμνονται οι δύο ΑΟΖ. Άρα θέλει οριοθέτηση. Δεν την κηρύσσεις μόνος σου, όπως είχε κάνει κάποτε ο Καντάφι. Έτσι και μετά από απευθείας διαπραγματεύσεις την ορίσαμε προ ετών με την Αίγυπτο στη Μεσόγειο. Έτσι με την Ιταλία το 2021. Έτσι με την Αλβανία δεν πετύχαμε συμφωνία και θα πάμε στο Δικαστήριο της Χάγης.

Αυτά ισχύουν και στις ιδιωτικές μεταξύ μας διαφορές. Μπορούν να επιλυθούν με απευθείας συνεννοήσεις. Συνήθως συμβιβαστικά. Άλλως με αυτοδικία. Που είναι όμως παράνομη. Και ως γνωστόν στην αυτοδικία επικρατεί ο νόμος του ισχυρού. Μπορούν να επιλυθούν αλλιώς με προσφυγή στη δικαιοσύνη. Που θεωρείται το καταφύγιο των αδύναμων. Όχι ότι θα δικαιωθείς πλήρως. Μπορεί ο δικαστής να κάνει λάθος ή να επηρεασθεί από κάποιον από τους διαδίκους (σημ. όχι πάντα από τον ισχυρότερο) ή να επιλύσει τη διαφορά συμβιβαστικά.

Το ίδιο ισχύει και στις διεθνείς σχέσεις. Αν δεν λυθούν οι διαφορές με απευθείας διαπραγματεύσεις, υπάρχουν και Διεθνή Δικαστήρια. Όπου μπορούν να προσφύγουν τα κράτη. Που θέλουν να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους. Και το έχουν πράξει αρκετές φορές. Ακόμη και πολύ ισχυρά κράτη, που είχαν απέναντί τους πολύ μικρότερα. Έλυσαν τις διαφορές τους δίχως πόλεμο, αιματοχυσίες και καταστροφές. Προς αμοιβαίο όφελος.

Αλλιώτικα οι διαφορές παραμένουν για πολλά χρόνια εκκρεμείς και αγεφύρωτες. Και οι δυο πλευρές επιδίδονται σε ατέλειωτους εξοπλισμούς. Που εξουθενώνουν τις οικονομίες τους. Αιμορραγούν οι κοινωνίες τους. Για να μην αποκτήσει κανένας μεγάλη υπεροπλία. Και αποφασίσει με τον τσαμπουκά και με αυτοδικία να επιλύσει προς δικό του αποκλειστικά όφελος το ζήτημα.

Για να αποφύγουν τον πόλεμο οι δύο χώρες συνυπέγραψαν το πρακτικό της Βέρνης το 1976, βάσει του οποίου καμία από τις δύο χώρες δεν θα προέβαινε σε έρευνες κλπ. στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, έως ότου με διαπραγματεύσεις επιλυθεί το ζήτημα. Το 1978 οι Πρωθυπουργοί Καραμανλής και Ετζεβίτ στο Μοντρέ συμφώνησαν να απόσχουν οι δύο χώρες από έρευνες σε αμφισβητούμενες περιοχές. Το 1987 λόγω διαφορετικών ερμηνειών οι δύο πλευρές έφθασαν στα πρόθυρα του πολέμου. Και ναι μεν τότε η Ελληνική αποφασιστικότητα οδήγησε σε υποχώρηση την Τουρκία, αλλά εν τοις πράγμασι υπήρξε επέκταση του πρακτικού της Βέρνης σε μεγαλύτερο μέρος του Αιγαίου πελάγους (Βλέπε Ιστορία των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, Θάνος Βερέμης, σελ. 189 – 193).

Αλήθεια όλοι αυτοί οι «υπερπατριώτες» που θέλουν το Αιγαίο «mare nostum» και Ελληνική λίμνη, κατανοούν ότι υπάρχουν διεθνείς κανόνες; Πως ναι μπορούμε και εμείς και η Τουρκία να αυξήσουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ν.μ., αλλά όπου συμπίπτουμε θα πρέπει να γίνουν αναγκαίοι συμβιβασμοί, να καταλήξουμε στη μέση γραμμή. Ότι το ίδιο συμβαίνει και με την ΑΟΖ.

Άραγε τι προτείνουν οι υπερπατριώτες. Να οριοθετήσουμε μόνοι μας την ΑΟΖ στα 200 ν.μ.; Τον εναέριο χώρο μας και τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια; Κάτι που αναπόφευκτα οδηγεί σε πόλεμο. Είναι έτοιμοι να πολεμήσουν; Να θυσιάσουν τα παιδιά τους; Πιστεύουν ότι θα έχουμε μαζί μας τον διεθνή παράγοντα; Τη διεθνή κοινή γνώμη; Πως θα κερδίσουμε στο τέλος αυτής της πολεμικής σύγκρουσης; Πως θα πετύχουμε έτσι την επιθυμητή λύση; Όχι δεν μπορεί να είναι αυτή η λύση.

Για αυτό και εδώ και δεκαετίες ζητάμε να πάμε στη Χάγη. Για να λυθεί επιτέλους αυτό το ζήτημα. Για να πάψουν οι δύο χώρες να αιμορραγούν. Για αυτό και επί κυβερνήσεως Γιώργου Παπανδρέου οι συζητήσεις είχαν καταλήξει, αλλά φοβούμενος ο τότε Π/Θ το πολιτικό κόστος δεν τόλμησε να το φέρει στη Βουλή. Για αυτό και σήμερα η νυν Κυβέρνηση επιμένει να επιδιώκει λύση. Πληρώνει όμως η Ν.Δ. τα επίχειρα της αντίθεσής της στη συμφωνία των Πρεσπών. Κατηγορείται από τον Σαμαρά και τους ομοϊδεάτες του για ενδοτισμό και μειοδοσία. Ότι επιδιώκει τις «Πρέσπες του Αιγαίου».

Είναι τέτοιος ο εθνικολαϊκισμός και η πατριδοκαπηλία πολλών Ελληναράδων που είχαν ζητήσει το 2020 το κεφάλι του τότε συμβούλου του Π/Θ Θ. Ντόκου, ο οποίος είχε πει το αυτονόητο: «Ναι αν ένα κοίτασμα εκτείνεται τόσο στην Ελληνική όσο και στην Τουρκική ΑΟΖ, θα πρέπει να γίνει συνεκμετάλλευση».

Η άλλη λύση είναι η μη λύση. Και όπως είχε πει και ο Βαγγέλης Βενιζέλος αν δεν βρεθεί λύσει τα επόμενα 20 – 30 χρόνια, δεν θα χρειάζεται μετά. Γιατί μετά δεν θα υφίσταται θέμα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και πετρελαίου.

Τότε το Αιγαίο θα ανήκει στα ψάρια, όπως έλεγε το παλιό σύνθημα των αναρχικών στη δεκαετία του ‘80!!!