ΑΡΘΡΟ
Του Γ.Κ. Χατζόπουλου
Τ. Λυκειάρχη
(συνέχεια από το προηγούμενο)
Πέρα από την ίδρυση και τη λειτουργία του οικοτροφείου, τεράστιας σημασίας είναι η απόφαση του Χρυσοστόμου να ανεγείρει περικαλλές μέλαθρο των Μουσών «ένθα εισιόντες παίδες Ελλήνων προγονικής της έσω και της θύραθεν σοφίας αρύεσθε νάματα». Με συνεργάτες τον Θεμιστοκλή Χατζησταύρου, το ;alter ego του, τον μέγα οικονόμο Παπαϊωάννη Παπαεμμανουήλ, που πλήρωσε με τη θυσία του τον μεγάλο αγώνα, παρεμποδίζει την κατάληψη των ορθοδόξων εκκλησιών από τους Εξαρχικούς ή και απελευθερώνει καταληφθέντες ναούς, ενώ επαναφέρει στο ορθόδοξο Πατριαρχείο πλανηθέντες ορθόδοξους.
Συνεργαζόμενος άριστα με τους προκρίτους και μουχταροδημογέροντες της Προσοτσάνης Βουλτσιάδη, Κατσιγιάννη, Αναγνώστου, Τριανταφυλλίδη, Αθανασίου, Πέτρου, Μπογιατζή, Τάγια, Αγγελίδη, όχι μόνον φροντίζει για την καλή οικονομική διαχείριση της Εκκλησίας, αλλά και στηρίζει ηθικά και εμψυχώνει το ποίμνιό του έχοντας δίπλα του τον στενό του συνεργάτη Θεμιστοκλή Χατζησταύρου, ο οποίος ανέλαβε απτόητος και με περίσκεψη τον εφοδιασμό με όπλα, που αποστέλλονταν από την ελληνική κυβέρνηση εξοπλίζοντας τις συσταθείσες ένοπλες ομάδες αντίστασης και θέτοντας σε εφαρμογή το δόγμα «πάσσαλος πασσάλω εκκρούεται». Αλλά και η άψογη λειτουργία του σχολείου της Προσοτσάνης αποτελεί άοκνη μέριμνά του. Στέκει δίπλα στον Κωνσταντίνο Νταή, στην Όλγα Κυβετού, ώστε η μαθητιώσα νεολαία της Προσοτσάνης να κάνει κτήμα της, «την ωραία μας γλώσσα και να καταστήσει ζωοφόρες τις ελληνικές ιδέες».
Σημαντική συμβολή στον Μακεδονικό Αγώνα, και μάλιστα ως στενοί συνεργάτες του μητροπολίτη Χρυσοστόμου και του αρχιδιακόνου Θεμιστοκλή Χατζησταύρου είχαν οι Προσοτσανιώτες αδελφοί Χρήστος και Δημήτρης Βογιατζής. Ο πρώτος, ο οποίος διετέλεσε ως υπαρχηγός του σώματος του καπετάν Τζάρα στην περιοχή του Παγγαίου, έμεινε γνωστός ως μπαρμπα-Τάκος, ενώ ο δεύτερος ως Παπανάκας.
Ο Χρήστος Βογιατζής έλαβε εντολή μαζί με τον Άρμεν Κούπτσιο και τον Δημήτριο Βοζίκη να εκτελέσουν τον αρχικομιτατζή Πλάτσεφ, ο οποίος προκαλούσε σοβαρό πονοκέφαλο στην περιοχή της Προσοτσάνης με την ειδεχθή συμπεριφορά του. Η επιχείρηση στέφεται με επιτυχία. Ο Πλάτσεφ εκτελείται από τον Άρμεν, ο οποίος προδίδεται και τελικά καταδικάζεται σε θάνατο από το τουρκικό δικαστήριο και απαγχονίζεται στην πλατεία της Δράμας το 1907, ενώ ο Βογιατζής αποφεύγει τη σύλληψη. Για τη μεγάλη προσφορά του στον Μακεδονικό Αγώνα τιμάται από την ελληνική Πολιτεία με το μετάλλιο του Μακεδονικού Αγώνα, ενώ ο Δήμος της Προσοτσάνης τον τιμά δίδοντάς το όνομά του σε οδό της πόλης. Στους Μακεδονομάχους της Προσοτσάνης συγκαταλέγονται ακόμη, τιμηθέντες με το μετάλλιο του Μακεδονικού Αγώνα οι: Βουλτσιάδης Λεωνίδας, Βλαχτάς Θεόδωρος, Αγωγιάτης Απόστολος και Βεργίδης Πασχάλης.
Ο έτερος αδελφός Δημήτριος Βογιατζής, πέρα από την προσφορά του ως δασκάλου στον Βώλακα και Μακεδονομάχου κάτω από τις διαταγές του Χρυσοστόμου, ενδύεται το σχήμα του κληρικού και λειτουργεί ως αρχιμανδρίτης στην περιοχή της Προσοτσάνης το 1928.
Οι δύο αδελφοί, πέρα από την άλλη προσφορά τους, έχουν επωμισθεί το πολύ επικίνδυνο έργο της φύλαξης και διανομής οπλισμού στους Μακεδονομάχους, εκτελώντας πιστά τις εντολές του αρχιδιακόνου Θεμιστοκλή Χατζησταύρου, ο οποίος, ως φανερός ηγέτης του Μακεδονικού Αγώνα στο σαντζάκι της Δράμας, διεκπεραίωνε επάξια και τον ρόλο του αποδέκτη όπλων και της διανομής τους.
Και όταν οι μαχητές της Ορθοδοξίας καθίστανται θύματα άγριας δολοφονίας από τους σφετεριστές, τότε ο Χρυσόστομος παρηγορεί τους απορφανισθέντες και αποχαιρετά με δάκρυα τα θύματα.
(συνεχίζεται…)
*Το άρθρο αποτελεί εισήγηση στο συνέδριο «Η Προσοτσάνη και η ιστορία της» (4-6 Μαΐου 2018)
