O καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στο Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας, Νικόλαος Θωμαΐδης, μιλάει στο ΦΩΣ και στον Θέμη Σινάνογλου.

Το θέμα σήμερα είναι για την ανάλυση των λυμάτων στην Ψυττάλεια, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τον κορονοϊό αλλά και στην αύξηση των ψυχοφαρμάκων, των αντικαταθλιπτικών και των ναρκωτικών. Ο άνθρωπος πέρα από ειδικός στο αντικείμενο -η ομάδα του στέλνει καθημερινά τα στοιχεία στον Τσιόδρα– είναι και ανοιχτός σε κάθε ερώτηση. Είναι ο Νικόλαος Θωμαΐδης.

Πείτε μου πώς γράφω σωστά την ιδιότητά σας.

Καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στο Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας.

Να πούμε και τις σπουδές σας;

Τελείωσα το ΕΚΠΑ, χημικός, με διδακτορικό στην Αναλυτική Χημεία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, έκανα μετεκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας και στο Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδάτων της Ελβετίας, στη Ζυρίχη, επίσης και στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ήμουν και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Έχετε ένα άξεντ, από πού είναι η καταγωγή σας;

Γεννήθηκα στη Γερμανία. Η καταγωγή μου είναι από τη Λέσβο.

Πόσα χρόνια εξετάζετε τα λύματα στην Ψυττάλεια; Δηλαδή τα απόβλητα από την Αττική που καταλήγουν εκεί. Για να δω τι συγκριτικά στοιχεία υπάρχουν.

Εμείς εξετάζουμε τα λύματα πάνω από 20 χρόνια, αλλά συστηματικά από το 2010.

Πότε ήταν το πικ στην ανεύρεση ουσιών που έδειχναν εκτεταμένη χρήση ψυχοφαρμάκων και αντικαταθλιπτικών των κατοίκων στην πρωτεύουσα;

Η κορυφή ήταν το 2014! Από το 2010 έως το 2014 σημειώθηκε όχι απλώς αύξηση αλλά τρομακτική αύξηση σε κάποιες δραστικές ουσίες, μιλάμε για αύξηση σε κάποια ψυχοφάρμακα πάνω από 1.000%! Κάποια αντικαταθλιπτικά και κάποια αγχολυτικά.

Τώρα τι γίνεται με τις καραντίνες;

Θα σας πω. Μετά το 2014 και έως το 2019 υπήρχε κάποια ύφεση στην κατανάλωση ψυχοφαρμάκων της τάξεως του 30%. Όμως δεν επιστρέψαμε ποτέ στα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα! Το 2020 παρατηρείται έντονη αύξηση πάλι σε κάποιες δραστικές ουσίες, αύξηση 60% σε σχέση με το 2019!

Τι ουσίες;

Κάποιο αντικαταθλιπτικό και κάποιες αγχολυτικές, ονόματα δεν αναφέρω για ευνόητους λόγους. Ο κόσμος σε συνθήκες καραντίνας και εγκλεισμού άρχισε να παρουσιάζει πάλι αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές, είτε λόγω μοναξιάς είτε λόγω οικονομικών προβλημάτων είτε λόγω φόβου για τον κορονοϊό είτε όλα μαζί.

Τι γίνεται με τα ναρκωτικά;

Η χρήση κοκαΐνης αυξάνεται σιγά σιγά στην Ελλάδα από το 2010 και μετά. Όταν λέω αυξάνεται, εννοώ σε σύγκριση με το παρελθόν που ήταν χαμηλή η χρήση. Όμως φέτος είναι η μεγαλύτερη αύξηση που έχει παρατηρηθεί ποτέ στην Ελλάδα, είναι αύξηση γύρω στο 60% σε σχέση με το 2019! Πρέπει να σας πω ότι γενικώς στην Ελλάδα η κατανάλωση κοκαΐνης είναι χαμηλή σε σχέση με άλλες χώρες, ειδικά τις βόρειες.

Σε ποιες χώρες μέσω ανάλυσης αποβλήτων βρίσκεται η μεγαλύτερη χρήση κοκαΐνης;

Στη Μεγάλη Βρετανία και στην Ολλανδία. Φυσικά αυτό το ναρκωτικό αφορά έναν περιορισμένο σε αριθμό κόσμο που έχει την οικονομική δυνατότητα, αλλά δείχνει ότι το άγχος, η ανασφάλεια, ο φόβος αφορά όλους. Τα διεγερτικά γενικώς αυξάνονται σε περιόδους κρίσης, το βλέπουμε και σε άλλες περιοχές. Η τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα ναρκωτικά έδειξε συνολική αύξηση κατανάλωσης κοκαΐνης στην Ευρώπη την περίοδο του πρώτου λοκντάουν. Όμως το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο έκανε πρωτοσέλιδο τα δικά μας στοιχεία για την αύξηση στην Αττική, διότι τους έκανε εντύπωση η μεγάλη αύξηση σε εμάς σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Τι άλλα ναρκωτικά βρίσκετε στα λύματα;

Αμφεταμίνη και μεθαμφεταμίνη που είναι «φτηνά ναρκωτικά του δρόμου». Έχει αυξηθεί πολύ η χρήση τους στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα η μεθαμφεταμίνη που είναι και πολύ επικίνδυνη.

Τι άλλο βρίσκετε στα λύματα; Ορμόνες του ανθρώπινου οργανισμού;

Βεβαίως. Η αδρεναλίνη αυξάνει από Δευτέρα έως Τετάρτη και Πέμπτη, και πέφτει το Σαββατοκύριακο. Και η ντοπαμίνη αυξάνει την Παρασκευή, το Σάββατο και την Κυριακή.

Έχουν πολύ ενδιαφέρον αυτά, πείτε μου τον τρόπο που συλλέγετε τα δείγματα και πόσο ασφαλή είναι τα ευρήματα.

Είναι 100% έγκυρα και ασφαλή. Γιατί οι μεθοδολογίες είναι επικυρωμένες.

Πείτε μου τη διαδικασία.

Κάθε πρωί στις 7 πάμε και παίρνουμε 1,5 λίτρο ανεπεξέργαστων λυμάτων από τη λάντζα στην Ακροκέραμο. Πριν γίνει ο βιολογικός καθαρισμός στην Ψυττάλεια. Πάμε στην προβλήτα της ΕΥΔΑΠ, παίρνουμε το δείγμα και το πάμε στο εργαστήριο. Κάθε πρωί, κάθε μέρα, τους τελευταίους εννιά μήνες. Λαμβάνουμε δείγματα επί 11 χρόνια συστηματικά. Εκεί κάνουμε τη χημική ανάλυση. Το δείγμα είναι αξιόπιστο, δεν είναι φωτογραφία της στιγμής, είναι αντιπροσωπευτικό του προηγούμενου 24ώρου.

Είναι όλη η Αττική μέσα;

Όχι, κάποιες περιοχές της Ανατολικής Αττικής δεν είναι συνδεδεμένες ακόμα με το δίκτυο. Είναι όμως σχεδόν όλη η Αττική.

Είχατε δει την αύξηση του κορονοϊού τις τελευταίες μέρες; Είστε σε επικοινωνία με τον Τσιόδρα;

Ασφαλώς, η ομάδα μου στέλνει καθημερινά στον κ. Τσιόδρα τα ευρήματα. Μπορώ να σας πω ότι η αύξηση του ιού φαινόταν στα λύματα μερικά 24ωρα πριν από τα τεστ που γίνονται για Covid-19.

Υπήρξε μέρα που να έγινε απότομη αύξηση;

Ναι. Η αύξηση ήταν σταδιακή, αλλά από τις 19 Οκτώβρη και μετά είδαμε μία σημαντική αύξηση και είπαμε ότι είμαστε μπροστά σε επερχόμενο μεγάλο κύμα.

Πώς εξηγείτε εσείς προσωπικά αυτήν την απότομη αύξηση;

Σύμφωνα με μελέτες, η μεταδοτικότητα του ιού έχει να κάνει και με τις καιρικές συνθήκες. Με τις κλιματολογικές συνθήκες. Το έχουμε δει σε διάφορα μήκη και πλάτη του κόσμου. Η ηλιοφάνεια δεν ευνοεί την εύκολη μετάδοση του ιού και παίζουν ρόλο η θερμοκρασία και η υγρασία.

Ίσως για αυτό στη Βόρειο Ελλάδα ξεκίνησε το πρόβλημα πάλι, ενώ νησιά που δέχτηκαν πολύ τουρισμό δεν είχαν οξύ πρόβλημα;

Ίσως.

Κάντε μου μία πρόβλεψη πώς θα πάει το πράγμα με τα λοκντάουν.

Περιμένω παρατεταμένη καραντίνα, θα ανοίγουμε και θα κλείνουμε, πιστεύω ότι θα είναι πολύ δύσκολη περίοδος μέχρι το εμβόλιο.

Και σε ό,τι αφορά τις δραστικές ουσίες;

Πιθανόν να φτάσουμε το πικ που ήταν το 2014.

Μία άλλη ερώτηση. Προσωπικά τη γνώμη σας. Με την Κίνα τι γίνεται; Γιατί δεν απαντάει κανείς; Πώς το εξαφάνισαν;

Τι να σας πω, όλοι αναρωτιούνται…. Έχω άποψη, εικασίες όμως που δεν θα ήθελα να τις γράψετε.

Στην Αφρική πώς δεν υπάρχει οξύ πρόβλημα;

Ένας πιθανός λόγος είναι οι καιρικές συνθήκες όπως σας είπα, ένας άλλος λόγος είναι οι χαμηλές ηλικίες και επίσης δεν γίνονται εκτεταμένοι έλεγχοι σε πολλές χώρες εκεί.

Μια άλλη ερώτηση τώρα. Τα νερά στις ελληνικές θάλασσες τι διαφορά έχουν από άλλες χώρες; Επίσης, πώς γίνεται ο βιολογικός καθαρισμός στην Ψυττάλεια να καλύπτει λύματα 4 εκατομμυρίων ανθρώπων; Με τόσες ουσίες που πέφτουν εκεί και μετά καταλήγουν στη θάλασσα…

Ο βιολογικός καθαρισμός στην Ψυττάλεια δουλεύει, σας διαβεβαιώ. Έχουμε κάνει πολλές εργασίες πάνω σε αυτό το θέμα, το έχουμε ξεψαχνίσει. Ο βιολογικός καθαρισμός στην Ψυττάλεια είναι από τους καλύτερους στην Ευρώπη! Όντως όμως κάποιες ουσίες δεν παρακρατούνται και καταλήγουν στο περιβάλλον. Λόγου χάρη η καφεΐνη, κάποια ψυχοφάρμακα κ.λπ. Αλλά αυτό δεν είναι πρόβλημα μόνο της Ελλάδας, είναι γενικό πρόβλημα σε πάρα πολλές χώρες. Αυτές τις ουσίες τις ονομάζουμε αναδυόμενους ρύπους. Εμείς έχουμε κάνει εργασίες στον Σαρωνικό και έχουμε δημοσιεύσει ότι σε γενικές γραμμές δεν έχει πρόβλημα το οικοσύστημα. Αλλά επειδή είναι τεράστιες οι ποσότητες των λυμάτων, πρέπει να γίνει κάποια στιγμή μια τριτοβάθμια επεξεργασία λυμάτων…

Γιατί δεν έχει γίνει ακόμα;

Το κόστος είναι πολύ μεγάλο, αλλά θα γίνει, είναι στα πλαίσια μιας ευρωπαϊκής πολιτικής για τη σταδιακή μείωση της ρύπανσης. Γνωρίζω τις προσπάθειες της ΕΥΔΑΠ και πόσο ενδιαφέρεται για αυτό το ευαίσθητο θέμα. Έχουμε αναλύσει σχεδόν όλα τα εργοστάσια επεξεργασίας λυμάτων, στη Γερμανία, στις παραδουνάβιες πόλεις, σας το λέω υπεύθυνα, το εργοστάσιο στην Ψυττάλεια είναι στολίδι! Και είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, επεξεργάζεται περίπου 800.000 κυβικά λυμάτων τη μέρα!

Πείτε μου τώρα για τις θάλασσες στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες.

Η θάλασσα στην Ελλάδα υπερέχει. Μακράν. Έχουμε κάνει αναλύσεις και σε νερά μεγάλων ποταμών της Ουκρανίας, της Ρωσίας, στα Βαλκάνια, της Ρουμανίας που καταλήγουν στη Μαύρη Θάλασσα, έχουμε κάνει έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, μιλάμε για μεγάλους ρυπαντές εκεί όπως είναι η Αίγυπτος, ο Λίβανος.

Η Ιταλία;

Η Ιταλία έχει προβλήματα, ειδικά προς τον Βορρά. Η πιο επιβαρυμένη περιοχή είναι η Βόρεια Θάλασσα, διότι εκεί λόγω της βιομηχανίας καταλήγουν τεράστια φορτία ρύπανσης από τα ποτάμια. Οι θάλασσες στην Ελλάδα δεν έχουν καμία σχέση σε ποιότητα με τις άλλες χώρες στην Ευρώπη και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Πώς θα θέλατε να κλείσουμε;

Θέλω να πω κάτι για τα ελληνικά πανεπιστήμια. Έχουμε τεράστιες δυνατότητες. Μπορούμε να κάνουμε έρευνες και μελέτες υψηλού επιπέδου, είναι σημαντικές οι προσπάθειες που γίνονται στα ελληνικά πανεπιστήμια. Όμως πρέπει να στηριχθούν περισσότερο από την πολιτεία. Είμαστε η χώρα με το μεγαλύτερο ερευνητικό έργο σε σχέση με τη χρηματοδότηση που λαμβάνουν τα πανεπιστήμια. Στο άλλο άκρο είναι το Ισραήλ και βλέπετε τι ανάπτυξη έχει. Τα παιδιά της Ελλάδας έχουν πολύ δυνατά μυαλά και χρειάζονται στήριξη και χρηματοδότηση, γιατί αξίζουν ένα καλύτερο ελληνικό πανεπιστήμιο.

Πηγή: fosonline.gr