Ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Μοναστηρακίου Δράμας εκδίδει για το έτος 2025 ημερολόγιο τοίχου με θέμα «Οι Αράπηδες Μοναστηρακίου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΑΠΚ) της Ελλάδας».
Το Μοναστηράκι (Δράνοβο) βρίσκεται στα βόρεια της μεγάλης πεδιάδας και ημιορεινού χώρου που σχηματίζεται ανάμεσα στο Παγγαίο και το Φαλακρό.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα καταγράφουν την πολιτιστική πορεία και ιστορία της Περιοχής. Η ιστοριογραφία εμπλουτίζεται με τα ευρήματα που έχουν προκύψει για την περιοχή του Μοναστηρακίου καθώς βρέθηκε στην καρδιά του χωριού προτομή ιματιοφόρου Διόνυσου.
Οι Μοναστηρακιώτες βιώνουν και συνεχίζουν να τελούν το έθιμο / δρώμενό τους, τους Αράπηδές τους αξιέπαινα μέχρι σήμερα, μάλλον από την ίδρυση της Κοινότητάς τους, η οποία ανάγεται στο πολύ μακρινό τους παρελθόν «ως έκφραση ψυχικής ανάγκης, και ως εκπλήρωση καθήκοντος προς την κοινωνική ολότητα…». «Κάνουμε τους Αράπηδες για το καλό και τη σοδειά μας… έτσι το βρήκαμε, έτσι το συνεχίζουμε…», η φράση που καταγράψαμε είναι μακρινός απόηχος, όταν προσπαθήσαμε να προσδιορίσουμε το ιστορικό παρελθόν τους.
Είναι ένα έθιμο με τη μορφή δρωμένου που οι ρίζες του μπορεί να χάνονται στα βάθη των αιώνων ή στην αχλή των μύθων, αλλά που οπωσδήποτε, έχουν αναφορά στη Διονυσιακή λατρεία, στη παράφορη έκφραση της ανθρώπινης φύσης.
Εμείς με τους Αράπηδές μας σεμνυνόμεθα ότι διασώζουμε αρχαιότατη παράδοση, σεβόμενοι την αρχέτυπη μορφή τους, που αντανακλά στο σύνολο των ήχων, του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος ως εμπειρία, γνώση και ταυτότητα.
Όταν, όμως, στις 6 Ιανουαρίου του 1976, ανήμερα των Θεοφανείων, «δεν χτύπησαν τα κουδούνια» και το χωριό «δεν γιόρτασε», επήλθε «βουβαμάρα», ήταν «σαν κηδεία». Τότε μερικοί φίλοι Μοναστηρακιώτες, αφουγκραζόμενοι τα αισθήματα των συγχωριανών, βάλαμε όρκο ζωής να σώσουμε τους «Αράπηδες», το έθιμό μας και έτσι ιδρύσαμε τον Μορφωτικό και Πολιτιστικό Σύλλογο Μοναστηρακίου, ο οποίος έχει την ευθύνη της διοργάνωσης με συναίνεση σύσσωμης της κοινότητας από τότε. Είναι γνωστή – θέλουμε να πιστεύουμε – η πολιτιστική και ιστορική παρουσία του συλλόγου μας από το 1977.
Για τους κατοίκους του Μοναστηρακίου οι Αράπηδες αποτελούν την κορυφαία κοινοτική έκφανση, συνάντηση, εκδήλωση – γιορτή, όπου συμπυκνώνεται ο τοπικός πολιτισμός τους στο διάβα του χρόνου. Οι αγωνίες των παλαιοτέρων «να μη χαθεί το έθιμο», «να σώσουμε τους Αράπηδές μας» δείχνουν ακριβώς τη σημασία που είχε και έχει στην αίσθηση της κοινής καταγωγής, της ιστορίας και της ταυτότητάς τους.
Οι παλιοί διασφάλισαν την παράδοσή μας με συνέπεια και λειτούργησαν ως «γέφυρα» με προσήλωση στις πατρογονικές μας αξίες και παραδόσεις. Τεράστια η συμβολή τους στη μεταφορά, τη μεταλαμπάδευση και διατήρηση της συνέχειάς μας αναλλοίωτα. Το πολιτιστικό αυτό «φορτίο» ως απόθεμα καλείται να το επωμιστεί η νέα γενιά, να το υπηρετήσει με αγάπη και σεβασμό και να του δώσει νέα εφόδια ώστε να το διαχειριστεί στο μέλλον με καλύτερες προϋποθέσεις.
Οι Αράπηδές μας είναι η ελπίδα και η ευνοϊκή εξέλιξη των πραγμάτων για τους κατοίκους και την κοινότητα. Είναι ευθύνη συνέχειας. Η κοινότητα του Μοναστηρακίου με το δρώμενο των Αράπηδων, τα ήθη και τα έθιμα, τη μουσική, τα τραγούδια και τους χορούς συνεχίζει την καθημερινή και την τελετουργική ζωή της, τις πρακτικές της στο χρόνο. Διαφυλάσσει έναν τρόπο ζωής και τις παραδόσεις παλαιότερων χρόνων. Βιώνει την ιστορία της. Έτσι οικοδομεί ένα αίσθημα επίγνωσης, σύνδεσης και συνοχής, που δημιουργεί μέσα στο χρόνο νέες συναρμογές.
Αν τηρήσουμε την παράδοση και βαδίσουμε σε χνάρια συνέχειας από γενιά σ’ άλλη γενιά και τα παραδώσουμε με περιεχόμενο, νόημα και ουσία, τότε θα βαδίζουμε σωστά στα βήματα που οι παλιοί θέσπισαν με τέχνη και σοφία.
Για αυτό τον λόγο η καταχώρηση των Αράπηδων με την Υ.Α. της ΥΠΠΟΑ Α.Π. 48388/07-02-2022 στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας έχει υψίστη σημασία, επειδή με αυτόν τον τρόπο διαφυλάσσεται σε Πανελλαδικό επίπεδο η μοναδικότητα και η αυθεντικότητα του δρωμένου μας, στο φυσικό του περιβάλλον και θεωρούμε ότι είναι η μεγαλύτερη ιστορική και πολιτιστική επιτυχία για την πολύπαθη και μαρτυρική περιοχή μας.
Διαισθανόμενοι και νιώθοντας τη μεγάλη αίσθηση ευθύνης για τη συνέχεια στη γενέτειρά μας πρωταγωνιστούμε με διάφορες ενέργειες και δράσεις να της δώσουμε μεγαλύτερο βάθος και διάρκεια.
Με αυτόν τον τρόπο επιλέξαμε να σας ευχηθούμε και φέτος Χρόνια Πολλά.
Σας ευχόμαστε ολόψυχα το 2025 να σας χαρίσει υγεία, ευτυχία και δημιουργικότητα.
Ο Πρόεδρος
Γιάννης Παπουτσής
