Σε αδιέξοδο βρίσκονται 517.00 οφειλέτες του ΟΑΕΕ στις μέρες μας -λόγω της κρίσης- με τις οφειλές τους να ανέρχονται στα 13 δις ευρώ.
Επί σειρά πολλών ετών η πλειοψηφία των οφειλετών του ΟΑΕΕ επιβαρύνθηκε με δυσανάλογες ως προς το εισόδημά της εισφορές. Οι εισφορές έως και το τέλος του 2016, οπότε και άλλαξε ο νόμος, ήταν τεκμαρτές, δηλαδή, για παράδειγμα, ένας ασφαλισμένος με 25 χρόνια ασφάλιση θα πλήρωνε μηνιαίες εισφορές περίπου 450 ευρώ τον μήνα, 5.400 ευρώ το έτος, ανεξαρτήτου εισοδήματος.
Στα τέλη του 2016, με την αλλαγή του Νόμου Κατρούγκαλου, έγινε γνωστό ότι το 80% των ασφαλισμένων του ΟΑΕΕ δήλωναν εισοδήματα κάτω των 10.000 €. Συνεπώς για κάποιον με εισόδημα 10.000 € το έτος 2011 και με εισφορές 5.400 €, η ετήσια επιβάρυνσή του για ασφαλιστικές εισφορές ήταν 54%.
Ενώ οι εισφορές, με βάση την προηγούμενη νομοθεσία, αυξάνονταν ετησίως με βάση την αύξηση του ΑΕΠ (έως και το 2008), από το 2009 και μετά όταν το ΑΕΠ άρχισε να κατρακυλά, οι εισφορές παρέμειναν σταθερές με πολιτική απόφαση για να μην καταρρεύσει το Ταμείο.
Επιπλέον αυτών, όσοι όφειλαν εισφορές δεν απολάμβαναν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ενώ χρεωνόντουσαν μηνιαίως περίπου 100 ευρώ για αυτήν.
Για τα δυο παραπάνω θέματα έχει εκδοθεί γνωμοδότηση στα τέλη του 2014 από τον Ακρίτα Καϊδατζή (νυν Γενικός Γραμματέας της Κυβέρνησης) και τον Αντώνη Μανιτάκη που συνηγορούν προς το δίκαιο των θεμάτων (υπέρ των ασφαλισμένων).
Συνέπεια των ανωτέρω ήταν η υπερδιόγκωση του χρέους των ασφαλισμένων στον ΟΑΕΕ τα έτη 2009-2016.
Με το νόμο Κατρούγκαλου οι εισφορές υπολογίζονται ως ποσοστό του εισοδήματος (20%) συν ένα ποσοστό περίπου 7% για την περίθαλψη.
Η αιτιολογική έκθεση του νόμου Κατρούγκαλου διαπίστωσε ότι το προηγούμενο καθεστώς δεν ήταν δίκαιο και το νέο καθεστώς, εισφορές ως ποσοστό του πραγματικού εισοδήματος, είναι το πλέον δίκαιο. Επιπλέον την θεωρία της Κυβέρνησης περί εισφορών αναλογικών με το εισόδημα την αποδέχτηκαν και οι Δανειστές.
Όσον αφορά την περίθαλψη προς τους οφειλέτες του ΟΑΕΕ, αυτή παρέχεται μέσω της πρόνοιας της Κυβέρνησης για τους ανασφάλιστους με συνέπεια να αμβλύνεται το πρόβλημα που υπήρχε επί σειρά ετών όπου οι οφειλέτες ενώ χρεωνόντουσαν εισφορές για περίθαλψη, τελικά δεν την απολάμβαναν.
Από τα αναλυτικά στατιστικά που εκδίδει το ΚΕΑΟ κάθε τρίμηνο προκύπτει ότι ο κύριος όγκος οφειλών των ασφαλισμένων του ΟΑΕΕ δημιουργήθηκε μετά το 2009, οπότε και ξεκίνησε η κρίση. Δηλαδή, με βάση τις εκτιμήσεις, από τα 13 δις χρέος που οφείλουν οι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ (κύρια οφειλή και τόκοι και προσαυξήσεις), περίπου το 80% αφορά την περίοδο 2009-2017.
Άλλωστε θα ήταν εξαιρετικά παράδοξο το αντίθετο, δηλαδή το 80% των οφειλών να αφορά περίοδο προ κρίσης, παράδοξο διότι θα σήμαινε ότι εντός κρίσης οι οφειλέτες του ΟΑΕΕ κατάφεραν να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, την ώρα που η Οικονομία και η χώρα κατέρρεε. Σε κάθε περίπτωση, η πρότασή μας αναφέρεται στα χρέη που δημιουργήθηκαν από το έτος 2009 και μετά.
Το πνεύμα του ισχύοντος ασφαλιστικού συστήματος είναι τέτοιο που μας δίνει το έναυσμα να προτείνουμε μία λύση συμφέρουσα για ΕΦΚΑ, ασφαλισμένους – οφειλέτες και Κυβέρνηση.
Η προτεινόμενη λύση
Το πρόβλημα είναι τεράστιο. Αφορά 517.000 ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ (εκ των οποίων περίπου 220.000 μη ενεργά επαγγελματικά ΑΦΜ), η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών μικρομεσαίοι επαγγελματίες και έμποροι. Ένα κοινό που ξεπερνάει το 1.000.000 άτομα, μαζί με τις οικογένειές τους.
Η πρότασή μας είναι απλή και οικονομικά λογική. Κύριο στόχο έχει:
- Την επανένταξη εκατοντάδων χιλιάδων ενεργών ΑΦΜ στην Κανονική Οικονομία
- Την ένταξη χιλιάδων μη ενεργών ΑΦΜ σε βιώσιμη διαδικασία αποπληρωμής οφειλών
- Την αύξηση των εσόδων του ΕΦΚΑ
- Την ηθική αποκατάσταση των ασφαλισμένων που χρεώθηκαν με υπερβολικές εισφορές επί σειρά ετών
Α) Προτείνουμε για τους οφειλέτες του ΟΑΕΕ, τον επαναϋπολογισμό των οφειλών τους, λαμβάνοντας υπόψη ως ετήσια εισφορά που πρέπει να καταβάλουν το 20% του εισοδήματός τους, από το έτος 2009 και μετά.
Για παράδειγμα, ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ με ετήσια εισφορά 5.400 ευρώ και εισόδημα 10.000 ευρώ ετησίως, οφείλει τις εισφορές για 5 έτη. Δηλαδή οφείλει 25.700 €. Επί αυτού του ποσού προσθέτουμε τόκους και προσαυξήσεις και υποθέτουμε ότι το σημερινό χρέος ανέρχεται σε 30.000 €.
Κάνοντας τον επαναϋπολογισμό του χρέους με βάση το νέο νόμο Κατρούγκαλου, ο ασφαλισμένος θα χρεωθεί για κάθε έτος 2.750 € (27,5% επί του εισοδήματος), δηλαδή τελική οφειλή προ τόκων και προσαυξήσεων 13.750, δηλαδή με τόκους και προσαυξήσεις περίπου 18.000€.
Β) Προτείνουμε την διαγραφή των τόκων και των προσαυξήσεων.
Γ) Για την οφειλόμενη εισφορά της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης η πρότασή μας είναι να αφαιρεθούν πλήρως από την βασική οφειλή, για όλο το διάστημα για το οποίο οι οφειλέτες όφειλαν εισφορές με συνέπεια να μην τους παρείχε περίθαλψη το Ταμείο.
Ο επαναϋπολογισμός αποκλείει από την ευνοϊκή ρύθμιση τους στρατηγικούς κακοπληρωτές καθώς εάν διαπιστωθεί ότι είχαν τα εισοδήματα αλλά δεν πλήρωναν, δεν πρόκειται να μειωθεί η οφειλή τους.
Η νέα μειωμένη εισφορά θα επηρεάσει την τελική τους οφειλή αλλά και αναλογικά την προσδοκώμενη σύνταξη. Με άλλα λόγια θα «τιμωρηθεί» ο οφειλέτης με χαμηλότερες συντάξιμες αποδοχές, έναντι όσων πλήρωναν κανονικά όλο το επίμαχο διάστημα. Εκτός αν στο μέλλον ο οφειλέτης μπορέσει και πληρώσει την διαφορά εθελοντικά για να αποκατασταθεί η σύνταξή του.
Πρόταση για αποπληρωμή
Για την ικανοποίηση των βασικών στόχων της πρότασής μας, οι οποίοι είναι η βιώσιμη λύση για τον οφειλέτη, σε συνδυασμό με την σταθερότητα του Ασφαλιστικού συστήματος και την αύξηση των εσόδων του ΕΦΚΑ, δεν προτείνουμε μια και μοναδική λύση αναφορικά με την αποπληρωμή της νέας οφειλής αλλά διαφορετικές λύσεις ανάλογα με το προφίλ κάθε ασφαλισμένου.
Σήμερα ο ΕΦΚΑ έχει ορθοποδήσει οπότε δεν πιέζεται ασφυκτικά για είσπραξη από κατασχέσεις αλλά για υγιή είσπραξη των τρεχουσών εισφορών και για ανεκτή αποπληρωμή των οφειλόμενων.
Για τις περιπτώσεις που ο ασφαλισμένος διατηρεί την ρύθμιση. Για τα ποσά που βρίσκονται σε ρύθμιση και με σκοπό να προστατευθεί η ταμειακή επάρκεια του ΕΦΚΑ, προτείνουμε την υποχρέωση καταβολής των υφιστάμενων δόσεων για διάστημα 12 ή 24 μηνών, ως προϋπόθεση για τη μείωση της οφειλής από τον επαναϋπολογισμό, και εν συνεχεία η ένταξή τους σε ένα ευνοϊκότερο καθεστώς. Ενδεχομένως η κατηγορία αυτών των ασφαλισμένων να θεωρηθεί ως αδικημένη, συνεπώς η Διοίκηση θα μπορούσε να αποφασίσει μέτρα επιβράβευσης αυτών.
Για τους οφειλέτες που είναι ενεργοί ή μη ενεργοί αλλά εκτός ρύθμισης, ενεργά και μη ενεργά ΑΦΜ, προτείνουμε εναλλακτικά σενάρια ανάλογα με την ηλικία, την περιουσιακή κατάσταση και τα εισοδήματα κάθε οφειλέτη.
Η βάση της πρότασης είναι όπως παγώσουν πλήρως οι οφειλές, αφού επαναϋπολογισθούν, για ένα εύλογο χρονικό διάστημα (0-5 χρόνια), με την προϋπόθεση ο οφειλέτης να αρχίσει να πληρώνει πάλι τις τρέχουσες εισφορές. Όταν λήξει η περίοδος παγώματος της οφειλής, ο οφειλέτης θα ενταχθεί σε περίοδο αποπληρωμής μακράς διάρκειας (έως 120 δόσεις) ανάλογα με το τότε εισόδημά του.
Η ανωτέρω πρόταση θα διαμορφωθεί διαφορετικά ανάλογα με την ηλικία, την περιουσιακή κατάσταση και τα εισοδήματα κάθε οφειλέτη. Αν δηλαδή τα παρόντα εισοδήματα του οφειλέτη επιτρέπουν μικρότερη περίοδο παγώματος της οφειλής, αυτή θα περιοριστεί. Ο έλεγχος μπορεί να γίνεται ετησίως από το ΚΕΑΟ ή την ΕΓΔΙΧ.
Διαδικασία
Η νέα ρύθμιση μπορεί να βασιστεί στην πλατφόρμα του Εξωδικαστικού Μηχανισμού για να διαπιστωθούν με ευκολία τα εισοδήματα του παρελθόντος και τυχόν άλλες παράμετροι που θα θέσει η Κυβέρνηση.
Με δεδομένο τον μεγάλο αριθμό οφειλετών που θα ενταχθούν στην νέα ρύθμιση, ενδεχομένως να δημιουργηθεί σημαντική καθυστέρηση εάν απαιτηθεί αίτηση στα πλαίσια της πλατφόρμας του Εξωδικαστικού Μηχανισμού. Στην περίπτωση αυτή η δυνατότητα αυτόματου επαναϋπολογισμού των οφειλών με βάση τα επιδόματα του παρελθόντος θα διευκόλυνε σημαντικά την διαδικασία.
Όφελος
Χιλιάδες άνθρωποι -επαγγελματίες και μικρομεσαίοι- θα επωφεληθούν από το μέτρο και θα μπορέσουν να επανέλθουν στην κανονικότητα, αφού θα ρυθμίσουν ένα σοβαρό χρέος τους.
Μέρος των οφειλετών θα επανέλθει στην «άσπρη» Οικονομία καθώς σήμερα είναι αποκλεισμένοι λόγω οφειλών και οδηγούνται στην «μαύρη» Οικονομία.
Πλέον οι δαπάνες για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη όσων επανέλθουν στην κανονικότητα θα καλύπτονται από τον ΕΦΚΑ με συνέπεια να μην επιβαρύνουν το Πρόγραμμα Κάλυψης των ανασφάλιστων της Κυβέρνησης.
Ο Πρόεδρος της Ο.Ε.Β.Ε. Δράμας
Μουρμούρης Όθων
Ο Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Δράμας
Σκουλίδης Αντώνιος
