ΑΡΘΡΟ
Του Γ.Κ. Χατζόπουλου
τ. Λυκειάρχη
ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Είναι εύλογο να αναδράμει κανείς στο παρελθόν, ιδιαίτερα «περιπελομένων των ενιαυτών» κατά πως έγραψε ο θείος Όμηρος
Αυτήν την αρχήν εφαρμόζοντας θα σε ταξιδέψω, καλέ μου φίλε αναγνώστη, στην Καστοριά, μια πόλη πανέμορφη με πολλές ιστορικές περιπέτειες, αλλά και λίκνο εκλεκτού πολιτισμού και μεγάλων ευεργετών (Καστοριανός Μανωλάκης). Στη θέση της παλιότερα υπήρχε η πόλη Κήλητρο.
Το χτίσιμο οικισμού στην περιοχή της ανάγεται στα νεολιθικά χρόνια. Και ήταν φυσικό να αποτελέσει τόπο προτίμησης διαβίωσης του προϊστορικού ανθρώπου λόγω της αφθονίας των υδάτων με προεξάρχουσα την ομώνυμη λίμνη της, που, ενώ το αρχικό της όνομα ήταν Ορεστίς, την αποκαλέσανε αργότερα Καστοριά εξαιτίας των πολλών καστόρων, που αφθονούσαν στην πλούσια από εύγευστα και άφθονης ποικιλίας ψάρια.
Δυστυχώς το άκακο αμφίβιο ζώο χρησιμοποιήθηκε ως πηγή πλούσια επιβίωσης των κατοίκων, αφού το δέρμα του χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή πανάκριβου πανωφοριού με κύριους πελάτες του τους Ρώσους μεγιστάνες.
Απόδειξη της κατοίκησης της περιοχής από τα προϊστορικά χρόνια υπήρξε ο υδάτινος οικισμός Δισπηλιό, τον οποίο ανακάλυψε και ενέταξε στην αρχαιολογική Δέλτο ο αείμνηστος καθηγητής της προϊστορικής αρχαιολογίας Γεώργιος Χουρμουζιάδης στο εξαίρετο πόνημά του «ΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΧΩΜΑ». Μαρτυρία του πλούτου της Καστοριάς τα τριώροφα αρχοντικά της, που, δυστυχώς, αφέθηκαν στην καταλυτική μανία του πανδαμάτορα χρόνου, κάτι που συνέβαλε στην ατυχία τους η καθεστωτική μεταβολή της κραταιάς μητρόπολης του σοσιαλιστικού καθεστώτος.
Σήμερα η Καστοριά, η αρχαία Ορεστίς, μετρά τις οικονομικές της πληγές. Τα γειτνιάζοντα με τη λίμνη καταστήματα εστίασης, τα τερψιλαρύγγια ουζερί έχουν σημαντικά περιορισθεί.
Η κυπελλούχος Ελλάδος πάλαι ποτέ Καστοριά ανήκει στο χρονοντούλαπο της ποδοσφαιρικής Δέλτου.
Η περιήγηση στην πόλη χρέος απαραίτητο. Εκκλησίες σε κάθε γωνιά της με εμβληματική την Παναγιά των Κουμπελίδικη, που πήρε το όνομά της από τον υψηλό τρούλο της, τον κουμπέ.
Λέγεται πως η αφθονία των εκκλησιών οφείλεται στους δούκες του Βυζαντίου, που εξορίζονταν εκεί για να μη σταθούν εμπόδιο στη διεκδίκηση του θρόνου από τους ισχυρούς και φιλόδοξους διεκδικητές του.
Μια μικρή πόλη σήμερα η Καστοριά. Θα ήταν παράλειψη η μη επίσκεψη στο αξιόλογο βυζαντινό της Μουσείο. Εντυπωσιάζει το πλήθος των εικόνων, στις οποίες αποτυπώνεται η εμμονή στην ορθόδοξη τεχνοτροπία.
Εντυπωσιάζουν οι αμφιπρόσωπες εικόνες του, που κινούν εύλογα το ενδιαφέρον, αφού για πρώτη φορά τις ατενίζουμε.
Ανελέητη η κλεψύδρα του χρόνου. Μας κάνει τη χάρη έστω για λίγο να περιηγηθούμε στην πόλη τη χτισμένη καβάλα στους λόφους που περικλείουν τη γοητευτική λίμνη της με τους λυγερόκορμους πελεκάνους και τους κύκνους, αλλά και τους κακάσχημους βουτηχτάδες.
Την αποχαιρετούμε χωρίς να τη χορτάσουμε. Στολίδι της Μακεδονίας μας με την τρισχιλιόχρονη ιστορική πορεία και τους μεγάλους ευεργέτες, που μέρος του εμπορικού τους κέρδους το επενδύσανε στην πόλη τους.
Όμορφη εμπειρία. Ζωντανές εικόνες ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη. Κέρδος δε λέω και αφορμή για πλουτισμό των γνώσεων και ζεστό αγκάλιασμα για τη Μακεδονία, τον νεροσυρμό των λαών και των εθνών καταποτήρας, κατά τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά, που αφειδώλευτα ξόδεψε το αίμα της για τη θεόδοτη λευτεριά.
