ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΝΤΑΙ ΣΕ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΠΙΣΤΡΑΦΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΕΙΚΟΣΙΦΟΙΝΙΣΣΗΣ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟ ΤΟΥ 2023

 

Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Δωρόθεος: «Μεγάλη ευλογία της Παναγίας μας»

 

Σε χειρόγραφο το οποίο κλάπηκε από την Ι.Μ. Εικοσιφοινίσσης το 1917 και επιστράφηκε στη Μονή, μαζί με άλλα δύο τον Οκτώβριο του 2023, αναφέρονται τα ονόματα των 172 σφαγιασθέντων μοναχών, καθώς και τα ονόματα 30 ακόμη λαϊκών – προσκυνητών, οι οποίοι σφαγιάστηκαν από τους Οθωμανούς στην Εικοσιφοίνισσα στις 25 Αυγούστου του 1507.

Σχετική συνέντευξη τύπου παραχώρησαν την Πέμπτη 14 Μαρτίου 2024, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Δωρόθεος και Ομότιμος Καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Γεώργιο Παπάζογλου, ο οποίος πραγματοποίησε τη σχετική έρευνα. Όπως ανέφερε ο Σεβασμιώτατος κ. Δωρόθεος, πρόκειται για «μεγάλη ευλογία» η εύρεση του καταλόγου των σφαγιασθέντων μοναχών, οι οποίοι ως ιερομάρτυρες τιμούνται από την Εκκλησία και τα ονόματά τους θα μνημονεύονται πλέον στη λατρεία της Εκκλησίας, η οποία είναι διαχρονική.

Μάλιστα, επί θητείας του Μακαριστού Μητροπολίτου Δράμας κυρού Παύλου καθιερώθηκε η εορτή της μνήμης των 172 πατέρων να γίνεται την Κυριακή του Θωμά, καθώς εκτιμήθηκε ότι η σφαγή στην Εικοσιφοίνισσα έγινε αμέσως μετά τη σφαγή στο Βρανόκαστρο στις 23 Απριλίου. Πλέον, όπως ανέφερε ο Σεβασμιώτατος Δράμας κ. Δωρόθεος, η εορτή της μνήμης τους θα γίνεται στις 25 Αυγούστου, ημερομηνία η οποία αναφέρεται στο χειρόγραφο.

Μιλώντας στα τοπικά Μ.Μ.Ε., ο Μητροπολίτης Δράμας ανέφερε πως τα τρία χειρόγραφα που επιστράφηκαν τον Οκτώβριο του 2023 μελετήθηκαν από τον Καθηγητή κ. Παπάζογλου, ο οποίος είναι ειδικός ερευνητής των χειρογράφων και των κειμηλίων, και διαπιστώθηκε η ύπαρξη των ονομάτων των σφαγιασθέντων μοναχών της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης. «Μέχρι τώρα δεν γνωρίζαμε τα ονόματά τους. Υπήρχαν όμως πληροφορίες από μελετητές και ιστορικούς της Μονής οι οποίοι μας έλεγαν ότι έγινε μια σφαγή τον 16ο αιώνα», ανέφερε ο Σεβασμιώτατος κ. Δωρόθεος, ο οποίος πρόσθεσε: «Βρέθηκε αυτό το χειρόγραφο. Περιέχει 172 μοναχούς, ιερομονάχους και διακόνους και επίσης μας λέει πότε έγινε η σφαγή. Εμείς τιμούσαμε τη σφαγή και τη μνήμη των οσιομαρτύρων πατέρων της Μονής Εικοσιφοινίσσης την Κυριακή του Θωμά. Τελικά, όμως, το χειρόγραφο γράφει ότι εσφάγησαν στις 25 Αυγούστου 1507».

Ο Μητροπολίτης κ. Δωρόθεος ανέφερε ακόμη ότι ενημέρωσε το Πατριαρχείο και έστειλε την έκθεση του κ. Παπάζογλου στον Πατριάρχη, «ο οποίος ενδιαφέρεται πάρα πολύ για την Εικοσιφοίνισσα και δείχνει αμέριστο ενδιαφέρον». Μάλιστα, ο Σεβασμιώτατος Δράμας σκοπεύει να επισκεφθεί Πατριάρχη σε σύντομο χρονικό διάστημα για να πάρει κατευθύνσεις και οδηγίες.

Στις δηλώσεις του ο κ. Παπάζογλου αναφέρθηκε στο ιστορικό των χειρογράφων και των κειμηλίων, τα οποία εκπλάπησαν από τη Μονή το 1917, «μέσα από ένα πρόγραμμα επίσημης κρατικής βουλγαρικής πειρατείας», η οποία «αφορούσε τον αφελληνισμό της περιοχής». Τα χειρόγραφα μεταφέρθηκαν στη Σόφια, με τον κ. Παπάζογλου να σημειώνει πως «οι ίδιοι οι Βούλγαροι το κοστολογούν στο 1 δις. δολάρια», επισημαίνοντας βέβαια πως «υπάρχουν χειρόγραφα και κειμήλια που βρίσκονται από το Τόκιο μέχρι την Αμερική και την Ουψάλα». Μιλώντας για τα συγκεκριμένα τρία χειρόγραφα, ο κ. Παπάζογλου είπε πως «πουλήθηκαν και πέρασαν στην τότε Κρατική Βιβλιοθήκη της Τσεχοσλοβακίας, σήμερα Εθνική Βιβλιοθήκη της Τσεχίας», ενώ «στην περίοδο της κατάρρευσης κλάπηκαν από την Πράγα και βρέθηκαν στην Αμερική σε ένα μικρό οίκο δημοπρασιών». Μάλιστα, ο κ. Παπάζογλου ανέφερε πως το 2008 υπήρχαν κρούσεις να πουληθούν τα συγκεκριμένα χειρόγραφα ακόμη και στη Νομαρχία Δράμας. Τελικά, όπως είπε, «επειδή έγινε γνωστό ότι δεν μπορούν να περάσουν στην αγορά και να τα πουλήσουν τα επέστρεψαν στην Αρχιεπισκοπή».

Ο ίδιος ο κ. Παπάζογλου μελέτησε τα χειρόγραφα, τα οποία αριθμήθηκαν, ενώ το αρχαιότερο από τα τρία είναι αυτό στο οποίο βρέθηκαν τα νέα στοιχεία για την ιστορία της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης. Συγκεκριμένα υπάρχουν 202 ονόματα μοναχών, καθώς και λαϊκών και ιερέων. Όλα τα ονόματα είναι ελληνικά, εκτός από δύο.

Εύρεση του καταλόγου σφαγιασθέντων μοναχών της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης

Για το συγκεκριμένο θέμα εκδόθηκε ανακοίνωση από την Ιερά Μητρόπολη Δράμας, στην οποία αναφέρονται τα εξής:

Με πολλή χαρά η Ιερά Μητρόπολη Δράμας ανακοινώνει ότι στα τελευταία παραδοθέντα χειρόγραφα από τον Οίκο Πλειστηριασμών Swann Auction Galleries της Νέας Υόρκης στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής και με την ευλογία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, διά του εκπροσώπου Αυτής στην Αθήνα Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαοδικείας κ. Θεοδωρήτου, στην Ιερά Σταυροπηγιακή και Πατριαρχική Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης (Οκτώβριος 2023) ευρέθησαν αξιόλογα στοιχεία για την ιστορική ζωή της Μονής.

Κατόπιν μελέτης του κώδικα με την ένδειξη Χ 8 από τον ειδήμονα ερευνητή κ. Γεώργιο Παπάζογλου, Ομότιμο Καθηγητή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, ευρέθη σημείωμα και κείμενο σχετικό με τη σφαγή των μοναχών Εικοσιφοινίσσης από τους Οθωμανούς το 1507.

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε την ύπαρξη χειρογράφου από μαρτυρίες μελετητών της ιστορίας της Μονής. Και αναφέρονταν ότι οι σφαγιασθέντες μοναχοί ήταν 172. Με την εύρεση τώρα του χαρτώου χειρογράφου, το οποίο αποτελούσε Βρέβειο της Μονής του 16ου αιώνα, έχουμε όλα τα ονόματα των σφαγιασθέντων μοναχών, οι οποίοι και μνημονεύονταν στη λεγομένη Παρρησία.

Το σημείωμα αναφέρει: «Έτους ,ζιε’ (1507) ήλθε μεγάλη και άορος συμφορά εις το άγιον μοναστήριον και έκοψαν τους καλογέρους και εκούρσευσαν και το μοναστήριον, εν μηνί αυγούστῳ κε’ (25) ιν(δικτιώνος) ι».

Και στη συνέχεια, κάτω από τον τίτλο «Ταύτοι είναι οι μοναχοί», έχουμε κατάλογο των σφαγέντων μοναχών και άλλων. Μάλιστα στο περιθώριο (ώα) του φύλλου 31 υπάρχει επιβεβαίωση της συνέχειας του καταλόγου των σφαγέντων μοναχών με το χέρι των χρόνων εκείνων και τον χαρακτηρισμό: «Των αδικοφονεμένων».

Τα θύματα της σφαγής ήταν 202, εκ των οποίων 24 ιερομόναχοι, 3 διάκονοι, 145 μοναχοί και 30 προσκυνητές της Μονής.

Από τη μελέτη του χειρογράφου από τον κ. Παπάζογλου διαπιστώθηκε ότι το χαρτί ήταν δυτικού τύπου και σύγχρονο των γεγονότων, σε διάφορα φύλλα. Απαντά σε αυτό υδατόσημο (άγκυρα μέσα σε κύκλο) και φαίνεται να παράγεται στην εποχή εκείνη. Επομένως, ο μοναχός-συγγραφέας του σημειώματος και του καταλόγου των σφαγέντων είναι σύγχρονος και γνωρίζει τα γεγονότα από πρώτο χέρι.

Η Ιερά Μητρόπολη Δράμας θεωρεί το γεγονός αυτό μεγάλη ευλογία της Παναγίας μας και θα συνεχίσει, υπό τη σεπτή καθοδήγηση του Οικουμενικού μας Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίου, τον αγώνα της επιστροφής στην Ιερά Μονή και των λοιπών χειρογράφων και κειμηλίων.