ΑΡΘΡΟ

του Παναγιώτη Χατζηγεωργίου

Δικηγόρου Δράμας

Από την Βικιπαίδεια ενημερωνόμαστε ότι Γάμος ονομάζεται η τελετή με την οποία συνιστάται και αναγνωρίζεται μια νόμιμη γενετήσια ένωση, που θα οδηγήσει στη δημιουργία μιας οικογένειας (σύνολο προσώπων με πολύ στενό συγγενικό δεσμό).

Κατά τις σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα (άρθρα 1350 επ.) για τη σύναψη του Γάμου απαιτείται συμφωνία των μελλονύμφων. Ο Γάμος τελείται είτε με τη σύγχρονη δήλωση των μελλονύμφων ότι συμφωνούν σε αυτή την ένωση (πολιτικός γάμος), είτε με ιερολογία από ιερέα της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ή άλλου δόγματος ή γενικά θρησκεύματος γνωστού στην Ελλάδα.

Ποια είναι όμως η ιστορία και η εξέλιξη αυτού του θεσμού; Κατ’ αρχάς να τονισθεί ότι πρόκειται για θεσμό που αφορά άμεσα την Πολιτεία. Για αυτό το Κράτος ρύθμιζε ανέκαθεν τα του γάμου (άδεια γάμου, δήλωση στο ληξιαρχείο). Μέχρι το 893 μ.Χ. ο Γάμος ήταν Πολιτικός. Τότε και επί Λέοντος του Σοφού με Νεαρά του θεσπίστηκε ο Θρησκευτικός Γάμος («μη ερρώσθαι τα συνοικέσια άνευ της ιεράς ευλογίας»).

Το 1981 με Κυβέρνηση πλέον ΠΑΣΟΚ ανάβει η δημόσια συζήτηση για τη θέσπιση του Πολιτικού Γάμου. Οι φοιτητές τότε των Νομικών Σχολών παρακολουθούσαμε από κοντά αυτό τον δημόσιο διάλογο. Η Ακαδημαϊκή Κοινότητα πρότεινε να θεσπιστεί ο Πολιτικός Γάμος και όσοι ήθελαν στη συνέχεια να τελέσουν και θρησκευτικό. Η Ιεραρχία ήταν απολύτως αντίθετη.

Πλην όμως δεν ζούσαμε πλέον σε εποχές Παποκαισαρισμού, όπου η Πολιτεία υποτάσσονταν στην Εκκλησία. Αλλά δεν βιώναμε και εποχές Καισαροπαπισμού, με υποταγμένη την Εκκλησία. Η Πολιτική είναι κατά τον Βίσμαρκ η τέχνη του εφικτού. Κατά άλλους (Γιάννης Καλιόρης, «Εκ του συστάδην») είναι η τέχνη της ισορροπίας μεταξύ αρχών και περιστάσεων. Έχεις τις αρχές σου, αλλά οι περιστάσεις καθορίζουν τις πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις σου.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου μη θέλοντας τότε να αντιπαρατεθεί ευθέως με την επίσημη Εκκλησία, υπαναχώρησε. Καταλήξαμε στη μεσοβέζικη λύση. Το 1982 θεσπίστηκε ο Πολιτικός Γάμος ως ισότιμος με τον έως τότε υφιστάμενο Θρησκευτικό. Ήταν μια ήττα της Πολιτικής. Μια νίκη της Ιεραρχίας. Διότι μόνο «ισότιμος» δεν ήταν.

Η Εκκλησία με την πανίσχυρη επιρροή της, με πιέσεις και εκβιασμούς απέτρεπε τους πολίτες για πολλά χρόνια από την τέλεση Πολιτικού Γάμου. Τον θεωρούσε ανυπόστατο. Απειλούσε πως δεν θα βαφτίζει τα παιδιά όσων έχουν τελέσει τέτοιο γάμο. Πως δεν θα θάψει όσους τέλεσαν πολιτικό γάμο. Ιερείς και Μητροπολίτες τηλεφωνούσαν σε αμαρτήσαντες και τους «έπειθαν» να μετανοήσουν. Να τελέσουν και Θρησκευτικό.

Συντηρητικοί Δήμαρχοι τους σιγοντάριζαν. Ορισμένοι δεν τελούσαν ποτέ οι ίδιοι Πολιτικούς Γάμους. Φρόντιζαν να τελούνται αυτοί σε ημέρες και ώρες εργάσιμες (απόγευμα καθημερινής, με ανοιχτή την αγορά) για να μη συρρέει κόσμος. Δεν μεριμνούσαν για την προετοιμασία της αίθουσας. Όπως άλλοι, που φρόντιζαν για τέλεση Πολιτικών Γάμων με πιάνο, απαγγελία ποιημάτων, δυο λόγια για το γάμο.

Για αρκετά χρόνια οι Πολιτικοί Γάμοι ήταν ελάχιστοι. Λιγοστοί πιστοί λοξοδρομούσαν. Αρκετοί από αυτούς για να αποφύγουν τη μήνιν της Εκκλησίας έσπευδαν να διορθώσουν «το λάθος τους», τελώντας και Θρησκευτικό.

Τα χρόνια όμως πέρασαν. Η Εκκλησία διατηρεί ακόμη πολύ μεγάλη επιρροή στο χριστεπώνυμο πλήρωμα. Αλλά δεν ανατρέπει και εκλεγμένους Πρωθυπουργούς. Ενίοτε βάζει το χεράκι της μόνο για την εκλογική συντριβή τους (βλ. ταυτότητες και Σημίτη). Οι πιστοί δεν υπακούν όμως πάντοτε ως αγέλη. Άλλωστε υπάρχουν πλέον και εντός της Εκκλησίας διαφορετικές και ενίοτε και «αιρετικές» φωνές.

Υποχρεώθηκε η επίσημη Εκκλησία «να αποδεχτεί» τελικά και τον Πολιτικό Γάμο. Όπως είχε «αποδεχθεί» πολύ νωρίτερα και τις προγαμιαίες σχέσεις. Όπως είχε αποδεχθεί από τα βάθη των αιώνων και τα διαζύγια, ξεχνώντας το: «ους ο Θεός συνέζευξε άνθρωπος μη χωριζέτω». Όπως αποδέχθηκε και το σύμφωνο συμβίωσης.

Γιατί ακόμη και η Εκκλησία, όπως και η Πολιτεία, υποχρεώνεται να αναγνωρίσει τελικά και να αποδεχθεί την κοινωνική πραγματικότητα. Και μια τέτοια κοινωνική πραγματικότητα είναι και ο Γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Ο Πάπας μάλιστα μπορεί να μην «αποδέχεται» τον γάμο μεταξύ ομοφύλων, αλλά τον «ευλογεί». Οι Καθολικοί δεν διώχνουν όσους «παραστράτησαν».

Ανεξάρτητα λοιπόν από το πως κάποιος προσεγγίζει το εν λόγω ζήτημα, αν έχει θετική ή αρνητική άποψη, αν έχει ενστάσεις και επιφυλάξεις, η κοινωνία σήμερα επιβάλλει να αποδεχθούμε τη ζώσα πραγματικότητα.

Πως αλήθεια είναι δυνατόν ένα ζευγάρι να συμβιώνει για χρόνια και η Πολιτεία να μη του επιτρέπει το γάμο; Να μη του αναγνωρίζει τα δικαιώματα που αναγνωρίζει στους νυμφευμένους; Και από τη στιγμή που σε άλλες χώρες σωρεία Πολιτών και Ηγετών έχουν τελέσει τέτοιους επίσημους γάμους, πως είναι δυνατόν στη χώρα μας να μην αναγνωρίζεται ότι είναι ζευγάρι και να μην έχουν νομικά και κληρονομικά δικαιώματα που έχουν στις πατρίδες τους;

Και βεβαίως δεν είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε τυφλά τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς. Άλλωστε εδώ είναι Βαλκάνια. Θέλουμε να διατηρήσουμε και την καθ’ ημάς Ανατολή. ΟΚ αυτό κάνουμε και αντιστεκόμαστε για χρόνια.

Έως ότου ωριμάζει το πλήρωμα του χρόνου. Κι έρχεται το προοδευτικό ΠΑΣΟΚ το ‘81 και θεσπίζει τον Πολιτικό Γάμο. Κι έρχεται η συντηρητική Ν.Δ. το 2024 και θέλει να θεσπίσει τον γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Και επιπρόσθετα και γιατί δεν γίνεται αλλιώς, γιατί δεν μπορείς να έχεις πολίτες δύο κατηγοριών και μισή ισότητα, θεσπίζει και το δικαίωμά τους στην τεκνοθεσία, που έως χθες διαβεβαίωνε πως δεν θα το κάνει.

Και αντιδρούν ακροδεξιοί και ταλιμπάν Υπουργοί και Βουλευτές της Ν.Δ., που φοβούνται μη χάσουν τη στήριξη του συντηρητικού ακροατηρίου τους και της Εκκλησίας. Και λένε πως δήθεν θα καταψηφίσουν το νομοσχέδιο. Ταυτιζόμενοι με τον Νατσιό, τον Στίγκα, τον Βελόπουλο.

Και ελπίζει πλέον ο Π/Θ στη στήριξη της Αριστεράς και Κεντροαριστεράς (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Κ.Κ.Ε., Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας, ΜέΡΑ 25). Αλλά και του εξ Αμερικής Ελπιδοφόρου. Και του Αρχιεπίσκοπου Ιερώνυμου που κρατά χαμηλούς τόνους. Για να μην υπαναχωρήσει πλήρως. Να μην εκτεθεί.

Και έτσι παρά τις όποιες ενστάσεις, επιφυλάξεις, αντίθετες απόψεις υπόσχεται πως κάποια στιγμή το νομοσχέδιο – έστω κουτσουρεμένο και λειψό – θα κατατεθεί και θα ψηφιστεί. Αφού προηγηθεί το απαραίτητο «μασάζ» για να απορροφηθούν και οι όποιοι κραδασμοί. Ήδη το μιντιακό σύστημα Μητσοτάκη μας διαβεβαιώνει πως ο Π/Θ στην προαναγγελθείσα συνέντευξή του θα μας διαφωτίσει πλήρως και θα μας πείσει άλλη μια φορά για το δίκιο του. Όπως φωτίστηκε και αυτός προσφάτως τα Φώτα.

Ναι είναι αλήθεια ο Μητσοτάκης και ελλείψει αντιπολίτευσης παραμένει κυρίαρχος. Όσο οι δυνάμεις της Αριστεράς και Κεντροαριστεράς θα διαγκωνίζονται μεταξύ τους, δεν ανησυχεί. Θα φοβάται μόνο τυχόν εσωκομματική αντιπολίτευση και αποστασία. Όπως και τις αντιδράσεις της Εκκλησίας.

Ποτέ όμως έως σήμερα στην Ιστορία μας η Ιεραρχία δεν κατάφερε να ανατρέψει εν ενεργεία Πρωθυπουργό. Μόνο καθαιρέσεις Υπουργών έχει πετύχει (Τρίτσης, Φίλης). Τον πατέρα του Κωνσταντίνο δεν τον ανέτρεψε το 1993 η εσωκομματική αντιπολίτευση του Έβερτ, αλλά η αποστασία Σαμαρά. Που δεν συνιστά σήμερα κίνδυνο για τον Κυριάκο. Κίνδυνο θα συνιστούσε τυχόν αποστασία Βορίδη. Τυχόν ενοποίηση της πέραν της Ν.Δ. δεξιάς και ακροδεξιάς πολυκατοικίας. Αυτά μόνο δυστυχώς θα μπορούσαν να απειλήσουν την Ηγεμονία Μητσοτάκη.

Ο Ανδρέας πάντως, αλλά και ο Αλέξης απέφυγαν τον αφορισμό. Ο Κυριάκος πιστεύει ότι θα τα καταφέρει κι αυτός. Η Ζωή και η Ιστορία θα δείξει…