Με την παρουσίαση της ιστορικής μελέτης με τίτλο «1821: Γυναίκες και Ελληνική Επανάσταση. Από τον οθωμανικό κόσμο στο ελεύθερο ελληνικό κράτος», της ιστορικού και συγγραφέως Βασιλικής Λάζου, των εκδόσεων Δίοπτρα, έκλεισε ο φετινός κύκλος των «Αίθριων Λογοτεχνικών Απογευμάτων» του 44ου Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. Η παρουσίαση που έγινε στον εξωτερικό χώρο του καφενείου Ελευθερία το απόγευμα της Παρασκευής 18 Σεπτεμβρίου, επεφύλασσε στον τέλος της και μία έκπληξη για το κοινό.
Στο βιβλίο «1821: Γυναίκες και Ελληνική Επανάσταση. Από τον οθωμανικό κόσμο στο ελεύθερο ελληνικό κράτος» εξετάζονται πολλαπλές όψεις της παρουσίας των γυναικών, από τον οθωμανικό κόσμο έως το πρώτο ελληνικό κράτος. Το βιβλίο «πραγματεύεται τη θέση των γυναικών τόσο προ Ελληνικής Επαναστάσεως, στον ελλαδικό οθωμανικό κόσμο, ποια ήταν η θέση τους, όπως αυτή αποτυπώνεται στα βιβλία και στις περιγραφές των περιηγητών που είχαμε τότε στον ελληνικό χώρο, στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και δη η ενεργός δράση και η συμμετοχή τους στον ίδιο τον αγώνα και βεβαίως μετά τη σύσταση του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, ποια ήταν η θέση τους στη νέα Ελληνική κοινωνία» σημείωσε η κα Μπανά, υπεύθυνη του προγράμματος λογοτεχνικών εκδηλώσεων του Φεστιβάλ. Παράλληλα η κα Μπανά παρατήρησε πως πρόκειται για μία από τις δύο συνολικά μελέτες που έγιναν και εκδόθηκαν έχοντας ως θέμα τη συμβολή και τη θέση της γυναίκας στην Επανάσταση του Ελληνικού έθνους, με αφορμή την επέτειο των 200 ετών (1821-2021).
Από την πλευρά της η κα. Λάζου αναφερόμενη στο βιβλίο σημείωσε: «Ο πόλεμος και η επανάσταση σε όποια εποχή κι αν συμβούν δεν ευνοούν το γυναικείο φύλο. Στην ιστορία της ανθρωπότητας ετούτες οι βίαιες και αιματηρές καταστάσεις θεωρούνται υπόθεση των ανδρών. Η έννοια της σύγκρουσης και του πολέμου έχει συγκεκριμένο φύλο. Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς σε θεωρητικά κείμενα ή σε φιλοσοφικές αναζητήσεις για να βρει την αιτία. Η πολιτική, το δικαίωμα στην πολιτική, είναι, διαχρονικά, από πολύ παλιά ως τους δικούς μας καιρούς υπόθεση των ανδρών. Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι ο πόλεμος είναι υπόθεση των ανδρών, ίσως να είναι περισσότερο σύνθετο».
Η κα. Λάζου αναφέρθηκε και σε αυτές που αποτέλεσαν εξαίρεση στον κανόνα, τονίζοντας πως «πολύ λίγες ήταν εκείνες που διέψευσαν τον κανόνα. Που ξεπέρασαν τον αποκλεισμό από τα μεγάλα και σοβαρά, που πήραν μέρος στο ενεργό γράψιμο της ιστορίας. Που υπερέβησαν το ρόλο της μητέρας, της συζύγου και της νοικοκυράς. Που βγήκαν έξω από τα σπίτια όπου ήταν κλεισμένες. Έγιναν αυτές που πήγαιναν στα τείχη τα πολεμοφόδια. Αυτές που μετέφεραν υλικά και επισκεύαζαν τις οχυρώσεις. Αυτές που τύλιγαν τους τραυματίες με επιδέσμους φτιαγμένους από τα σεντόνια τους. Ήταν η κινητήρια δύναμη για τους χερόμυλους που -όταν το άλεσμα του καρπού γινόταν υπόθεση ατομική, στις πολιορκίες και στα στρατόπεδα, μετέτρεπαν με κόπο τα γεννήματα σε αλεύρι».
Η κα Λάζου σημείωσε επίσης πως «στο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος ο πολιτικός αποκλεισμός των γυναικών που ίσχυε κατά την οθωμανική περίοδο συνεχίστηκε. Έννοιες όπως η λαϊκή κυριαρχία, η ισότητα των πολιτών, η καθολική ψηφοφορία και άλλες που διακηρύσσονταν στα Συντάγματα του Αγώνα, δεν αφορούσαν τις γυναίκες. Οι γυναίκες θεωρήθηκαν ως μια ιδιαίτερη κατηγορία «μη πολιτών», των οποίων ο αποκλεισμός από την πολιτική συμμετοχή καθοριζόταν από τη φυσική λειτουργία της μητρότητας. Οι λίγες γυναίκες, που τόλμησαν να υπερβούν τον ιδιωτικό τους ρόλο, έγιναν αποδεκτές ως εξαιρέσεις. Έπρεπε να περάσουν 131 χρόνια, ως το 1952, για να λάβουν καθολικό δικαίωμα ψήφου και 160 χρόνια για πλήρη νομική ισότητα. Η ιστορία συνέχισε να κυριαρχείται από ανδρικές μορφές, ιδέες και πράξεις.»
Η βραδιά έκλεισε μουσικά με τη σολίστ και καθηγήτρια μουσικής στην Καβάλα Βάσω Ζήσου, σε συνθέσεις του δραμινού συνθέτη και καθηγητή μουσικής Δημήτρη Δοξάκη. Οι συνθέσεις αυτές βασίστηκαν σε ποιητικές συλλογές της κας Μπανά και είναι η δεύτερη φορά που παρουσιάζονται στο κοινό.
